Balls 8
Balls 8 – Boeing B-52 Stratofortress (NB-52B) należący do NASA (numer płatowca 52-0008) i przystosowany do roli nosiciela samolotów doświadczalnych, takich jak North American X-15.
Historia egzemplarza edytuj
52-0008 (w NASA oznaczony jako 008) powstał w zakładach Boeinga w Seattle pierwotnie jako RB-52B, czyli rozpoznawcza odmiana Stratofortressa („R” jak Reconnaissance)[1]. Oblatano go 11 czerwca 1955 roku[1]. Początkowo latał jako maszyna doświadczalna w składzie USAF-u, a w 1959 stał się jednym z dwóch „samolotów matek” w programie X-15[2].
W sumie „Balls 8” służył jako nosiciel w 140 lotach X-15 w okresie od czerwca 1959 do października 1968 roku[1]. Po zakończeniu tego programu był użytkowany w praktycznie każdym kolejnym programie badawczym NASA wymagającym zwolnienia badanego aparatu latającego w powietrzu[2]. W latach 1966–1975 wynosił w powietrze takie maszyny doświadczalne, jak Northrop HL-10 w układzie latającego kadłuba (127 ze 144 lotów)[1]. W latach 1977–1978 i 1983–1985 „Balls 8” służył jako samolot nosiciel w badaniach systemu spadochronowego wykorzystywanego do odzyskiwania rakiet na paliwo stałe, napędzających startujące wahadłowce kosmiczne[1]. Latem i jesienią 1990 roku badano z kolei za jego pomocą spadochron hamujący dla samego wahadłowca[1].
Poza powyższymi długotrwałymi programami badawczymi „Balls 8” wynosił w powietrze również inne doświadczalne statki powietrzne (lub ich elementy)[1]. Znalazły się w tym gronie między innymi kapsuła ratunkowa F-111, X-38 (Crew Return Vehicle) czy X-43A (program Hyper-X)[1][2]. Ostatni lot X-43A – zwolnionego w powietrzu przez 008 – odbył się 16 listopada 2004 roku; był to zarazem ostatni lot badawczy w wykonaniu „Balls 8”[1].
Oficjalnie 008 wycofano ze służby 17 grudnia 2004 roku; ceremonii pożegnalnej przewodniczył były pilot doświadczalny Ed Schneider[1][3]. Następnie maszynę wystawiono przy bramie bazy lotniczej Edwards[1].
„Balls 8” zakończył karierę, będąc najstarszym wciąż latającym Stratofortressem i najstarszym samolotem należącym do NASA[1]. Zarazem jednak, dzięki ograniczonemu wykorzystywaniu wyłącznie do lotów badawczych, miał on najmniejszy nalot ze wszystkich latających B-52 (niecałe 2444 godziny)[1].
Konstrukcja edytuj
Podstawową zmianą konstrukcyjną w stosunku do seryjnych Stratofortressów było wycięcie kawałka klapy na wewnętrznej części prawego skrzydła, tak aby zrobić miejsce dla statecznika pionowego X-15[1]. Poza tym na przestrzeni lat maszynie instalowano pylony do przenoszenia badanych statków powietrznych (zawsze pod prawym skrzydłem, między wewnętrzną parą silników a kadłubem), a także różnorodną aparaturę pomiarową[1]. Samolot napędzało osiem silników Pratt & Whitney J57-P-19[1].
Najcięższy ładunek wyniesiony przez 008 ważył 53 100 funtów (24 086 kilogramów) – był to drugi egzemplarz X-15 wraz z dodatkowymi zewnętrznymi zbiornikami paliwa[1].
Nazwa edytuj
Popularne przezwisko samolotu „Balls 8” pochodziło od numeru przydzielonego mu przez NASA: 008[3]. Maszynę nazywano też jednak po prostu „Double-0-eight” (czyli właśnie 008)[2].
Następca edytuj
W lipcu 2001 roku NASA przejęła od USAF-u Stratofortressa w wersji B-52H (numer płatowca 61-0025), mającego wykonywać zadania „Balls 8”[4]. Maszyna pierwotnie służyła w 23. Eskadrze Bombowej stacjonującej w bazie lotniczej Minot[5]. Kiedy okazało się, że w przewidywalnej przyszłości nie będą prowadzone programy wymagające użycia takiego nosiciela, bombowiec zwrócono wojskom lotniczym, które zamierzały szkolić za jego pomocą mechaników[5][6].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Yvonne Gibbs: NASA Armstrong Fact Sheet: B-52B „Mothership” Launch Aircraft. nasa.gov, 28 lutego 2014. [dostęp 2016-10-04]. (ang.).
- ↑ a b c d Gray Creech: End of an Era: NASA's Famous B-52B Retires. nasa.gov, 15 grudnia 2004. [dostęp 2016-10-04]. (ang.).
- ↑ a b Jay Levine: Fond Farewell. nasa.gov, grudzień 2004. [dostęp 2016-10-04]. (ang.).
- ↑ Yvonne Gibbs: B-52 Heavy-lift Airborne Launch Aircraft. nasa.gov, 12 sierpnia 2009. [dostęp 2016-10-04]. (ang.).
- ↑ a b Yvonne Gibbs: NASA Armstrong Fact Sheet: B-52H Air-Launch and Research Testbed. nasa.gov, 28 lutego 2014. [dostęp 2016-10-04]. (ang.).
- ↑ Monroe Conner: B-52H Alongside B-52B Stratofortress. nasa.gov, 7 października 2003. [dostęp 2016-10-04]. (ang.).