Bananowate
Bananowate (Musaceae Juss.) – rodzina tropikalnych roślin owocowych należąca do rzędu imbirowców. Obejmuje w zależności od ujęcia 2[3][2] lub 3[4][5] rodzaje, w obrębie których wyróżnia się ponad 40 gatunków[2] (według niektórych ujęć ponad 80[6] lub 90[2]). Występują one w tropikalnej i subtropikalnej części Afryki i Azji[4], na wschodzie sięgając po Queensland, Nową Gwineę i inne wyspy Melanezji[6]. Ze względu na jadalne jagody istotne znaczenie użytkowe ma kilka gatunków bananów (Musa) i ich mieszańce. Pozyskuje się z nich także włókno[5]. Liczne gatunki z wszystkich trzech rodzajów uprawiane są także jako ozdobne[6].
.jpg) Owocujący banan zwyczajny | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina |
bananowate |
| Nazwa systematyczna | |
| Musaceae Juss. Gen. Pl.: 61. 4 Aug 1789 | |
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Okazałe byliny, w przypadku rodzaju Ensete monokarpiczne[4]. Pod ziemią znajdują się sympodialne kłącza lub bulwy. Osiągająca zwykle do kilku metrów nibyłodyga powstaje z ciasno stulonych, sztywnych pochew liści[4]. Musa ingens jest największą na Ziemi rośliną zielną osiągając 15 m wysokości, z nibyłodygą o obwodzie do 2 m[6].
- Liście
- Skrętoległe, ogonkowe, o całobrzegiej, okazałej blaszce liściowej z pierzastym żyłkowaniem[4]. Wiatr nierzadko strzępi liście do nerwu głównego wzdłuż równoległych względem siebie bocznych wiązek przewodzących. U Musa ingens blaszka osiąga 5 m długości i 1 m szerokości[6].
- Kwiaty
- Zebrane w wyrastający zwykle szczytowo kwiatostan. Grzbieciste, obu- lub jednopłciowe kwiaty wyrastają w kątach pochwiasto rozszerzonych, mięsistych i często kolorowych przysadek. Okwiat składa się z listków wyrastających w dwóch okółkach. 5 działek (wszystkie zewnętrzne i 2 z okółka wewnętrznego) są zrośnięte ze sobą, jeden listek z okółka wewnętrznego pozostaje wolny i zwykle jest drobny. Pręcików jest 5 o nitkach wolnych i pylnikach pękających pęknięciem. Słupek jest pojedynczy o dolnej, trójkomorowej, pojedynczej zalążni, w każdej komorze z bardzo licznymi zalążkami[4][6].
- Owoce
- Mięsiste, skórzaste i suche jagody zawierające liczne i twarde nasiona (w przypadku roślin użytkowych wyhodowano odmiany beznasienne)[4][6].
Systematyka edytuj
- Pozycja systematyczna rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzina zajmuje pozycję bazalną w obrębie rzędu imbirowców (Zingiberales) w kladzie jednoliściennych[2]:
| imbirowce |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rodzaj Musella w dawniejszych ujęciach bywał włączany do rodzajów Musa lub Ensete[8][9]. Do rodziny bananowatych włączano dawniej rodzaje strelicja (teraz strelicjowate Strelitziaceae) oraz helikonia (obecnie w rodzinie helikoniowatych Heliconiaceae).
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c d e Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-02-27] (ang.).
- ↑ Musaceae. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-04-11].
- ↑ a b c d e f g h Delin Wu, W. John Kress: Musaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-04-11]. (ang.).
- ↑ a b L. Watson, M. J. Dallwitz: Musaceae Juss.. [w:] The families of flowering plants [on-line]. [dostęp 2013-04-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-04-05)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 187-188. ISBN 978-1-84246-634-6.
- ↑ List of genera in family MUSACEAE. Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2009-06-16]. (ang.).
- ↑ Musella lasiocarpa. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2020-01-31].
- ↑ Musella (Franchet) C. Y. Wu ex H. W. Li. [w:] Flora of China [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-01-31].