Bartholomäus Bruyn

Bartholomäus lub Barthel Bruyn (starszy) (ur. ok. 1493 w Wesel, zm. 22 kwietnia 1555 w Kolonii) – niemiecki malarz okresu renesansu.

Pietà Muzeum Narodowe w Warszawie

Portret mężczyzny (1537), Muzeum Czartoryskich w Krakowie

Zmartwychwstanie (1530-1540), Zamek Królewski na Wawelu, Kraków

Życie

Był uczniem swojego krewniaka Jana Joesta van Kalkar, u którego terminował ok. 1506. Na jego rozwój artystyczny duży wpływ wywarł również przyjaciel Joos van Cleve. Od 1512 działał w Kolonii, gdzie pracował w warsztacie mistrza z zakonu św. Seweryna. Usamodzielnił się w 1515. W 1547 został rajcą. W 1522 przebywał na dworze księżnej Marii w Düsseldorfie. W późniejszym okresie uległ wpływom Jana van Scorela i Maartena van Heemskercka wypracowując swój własny styl, w którym na czoło wysunęły się elementy manierystyczne.

Jego dwaj synowie Arnold i Barthel (1530 - przed 1610) również byli malarzami.

Twórczość

Malował liczne portrety (zachowało się ich ponad sto) i obrazy ołtarzowe m.in. dla kolońskich kościołów Św. Seweryna i Św. Andrzeja oraz katedry w Xanten. Jego portrety cechuje małe zróżnicowanie pod względem kompozycyjnym, trafna charakterystyka psychologiczna postaci oraz wysoki poziom warsztatowy (precyzyjny rysunek detali, zwłaszcza kunsztownych strojów i klejnotów).

Bartholomäus Bruyn w zbiorach polskich

• Chrystus ukazujący się Marii Magdalenie - 67 × 32,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Pietà - 57 × 41,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie
• Portret mężczyzny - 47,5 x 33,8 cm, Muzeum Czartoryskich w Krakowie
• Święty Bartłomiej z donatorką - 81 x 25,5 cm, Kaplica przy Sali pod Ptakami, Zamek Królewski na Wawelu, Kraków
• Święty Piotr z donatorem - 80 x 26 cm, Kaplica przy Sali pod Ptakami, Zamek Królewski na Wawelu, Kraków
• Zmartwychwstanie - Kaplica przy Sali pod Ptakami, Zamek Królewski na Wawelu, Kraków
• Zwiastowanie - 67 × 32,5 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie

Wybrane dzieła

• Adoracja Dzieciątka - ok. 1520, 62,5 x 55,5 cm, Museo Thyssen-Bornemisza, Madryt
• Ołtarz z Essen - 1522-25, Katedra, Essen
  • Narodziny Chrystusa, Pokłon Trzech Króli (strona wewnętrzna)
  • Ukrzyżowanie, Opłakiwanie (strona zewnętrzna)
• Portret mężczyzny 1524, 62,3 x 52,5 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
• Johannes von Reidt, burmistrz Kolonii 1525, 63,2 x 45,9 cm, Gemäldegalerie, Berlin
• Zwiastowanie - 1525-30, 112 x 91 cm, Wallraf-Richartz-Museum, Kolonia
• Uczony Petrus von Clapis - 1528, 37 x 26 cm, Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie
• Portret mężczyzny z trzema synami - ok. 1530, 76 x 46 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Kardynał Bernhardus Clesius - po 1530, 62,2 x 45,5 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
• Portret mężczyzny z czaszką - 1531, 63,5 x 46,5 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
• Portret Johanna Helmana - ok. 1533, 49,5 x 32 cm, Museum der Bildenden Künste, Lipsk
• Portret mężczyzny - ok. 1534, 36,2 x 24,8 cm, National Gallery w Londynie
• Ukamienowanie św. Szczepana - 1535, 29 x 89 cm, Wallraf-Richartz-Museum, Kolonia
• Burmistrz Arnold von Brauweiler - 1535, 57 x 39 cm, Wallraf-Richartz-Museum, Kolonia
• Chrystus na krzyżu - 1535-40, 61,5 x 59,5 cm, Gemäldegalerie, Berlin
• Pokłon Trzech Króli - 159 x 84 cm, Wallraf-Richartz-Museum, Kolonia
• Portret mężczyzny - 1538-39, 35 x 26 cm, Museo Thyssen-Bornemisza, Madryt
• Portret młodej dziewczyny - ok. 1538, 34,5 × 24 cm, Mauritshuis, Haga
• Portret kobiety z córką - ok. 1540, 77 x 46 cm, Ermitaż, Sankt Petersburg
• Portret kobiety - 1542, 68 x 49 cm, Galleria Sabauda, Turyn
• Ecce Homo - 1545-50, 70,3 x 49 cm, Museum der Bildenden Künste, Lipsk
• Ołtarz Ukrzyżowania - 1548, Katedra św. Piotra i Najświętszej Marii Panny w Kolonii
• Heinrich Salsburg - 1549, 82 x 55 cm, Gemäldegalerie, Berlin
• Helena Salsburg - 1549, 82 x 55 cm, Gemäldegalerie, Berlin
• Portret młodego mężczyzny z rękawiczkami - 1550, 43,5 x 30 cm, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń
• Portret mężczyzny z czaszką - 1550-55, 63 x 47,3 cm, Gemäldegalerie, Berlin
• Tryptyk Ostatniej Wieczerzy - ok. 1550-55, Kościół Świętego Seweryna w Kolonii
  • Ostatnia Wieczerza (część środkowa)
  • Zbieranie manny, Ofiara Melchizedecha (skrzydła)
• Martwa natura wanitatywna (na odwrocie Portretu Jane-Loyse Tissiera) - 61 x 51 cm, Rijksmuseum Kröller-Müller, Otterlo

Galeria

• 
  Zwiastowanie (1515-1525), Muzeum Narodowe w Warszawie
• 
  Portret mężczyzny (1524), Kunsthistorisches Museum Wiedeń
• 
  Portret młodej dziewczyny (1538), Mauritshuis Haga
• 
  Portret kobiety z córką (ok. 1540), Ermitaż Sankt Petersburg
• 
  Portret kobiety (1541), Yale University Art Gallery

Bibliografia

• Andrzej Dulewicz, Encyklopedia sztuki niemieckiej, Warszawa: WAiF ; Wydaw. Nauk. PWN, 2002, ISBN 83-01-13637-5
• Wolfgang Hütt, Niemieckie malarstwo i grafika późnego gotyku i renesansu, Warszawa: PWN, 1985, ISBN 83-01-04621-X
• Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego, Koenigswinter: h. f. ullmann, 2007, ISBN 978-3-8331-2131-9