Wikipedia

Kretoszczur

rodzaj gryzoni
(Przekierowano z Bathyergus)

Kretoszczur[8] (Bathyergus) – rodzaj ssaków z rodziny kretoszczurowatych (Bathyergidae).

Kretoszczur
Bathyergus
Illiger, 1811[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – kretoszczur olbrzymi (B. janetta)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

jeżozwierzowce

Infrarząd

jeżozwierzokształtne

(bez rangi) incertae sedis[2][3]
Rodzina

kretoszczurowate

Rodzaj

kretoszczur

Typ nomenklatoryczny

Mus maritimus J.F. Gmelin, 1788 (= Mus suillus von Schreber, 1782)

Synonimy
Gatunki

3 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Nazewnictwo zwyczajowe edytuj

W polskiej literaturze zoologicznej nazwa zwyczajowa „kretoszczur” była w przeszłości używana dla oznaczania gatunku Georychus capensis[9][10]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” wspomnianemu gatunkowi nadano nazwę piaskogrzeb przylądkowy, przeznaczając nazwę kretoszczur dla rodzaju Bathyergus. Rodzaj Georychus otrzymał nazwę piaskogrzeb[8].

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce (Namibia i Południowa Afryka)[2][11][12].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) samic 170–329,9 mm, samców 170–353,7 mm, długość ogona samic 29,3–50 mm, samców 30,7–52 mm; masa ciała samic 195–960 g, samców 242–1300 g[11][13].

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1811 roku niemiecki zoolog Johann Karl Wilhelm Illiger w książce swojego autorstwa o tytule Prodromus systematis mammalium et avium[1]. Na gatunek typowy Illiger wyznaczył (oznaczenie monotypowe) kretoszczura olbrzymiego (B. suillus).

Etymologia edytuj

  • Bathyergus (Bathiergus, Bathyerchus): gr. βαθυεργεω bathuergeō ‘pracować głęboko’[14].
  • Orycterus: gr. ορυκτης oruktēs ‘kopacz’[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mus maritimus J.F. Gmelin, 1788 (= Mus suillus von Schreber, 1782).

Podział systematyczny edytuj

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[3][13][2][8]:

Opisano również gatunek wymarły z pliocenu dzisiejszej Południowej Afryki[16]:

Uwagi edytuj

  1. ↑ Nomen nudum.
  2. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Bathyergus Illiger, 1811.
  3. ↑ Nieuzasadniona poprawka Bathyergus Illiger, 1811.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 86. (łac.).
  2. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 544–546. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  3. ↑ a b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-14]. (ang.).
  4. ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 58. (fr.).
  5. ↑ R.-P. Lesson: Manuel de mammalogie, ou histoire naturelle des mammiferes. Paris: J. B. Bailliere, 1827, s. 251. (fr.).
  6. ↑ G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. Wyd. Nouvelle édition rev. et aug. T. 1. Paris: Chez Déterville, 1829, s. 211. (fr.).
  7. ↑ J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 21. (niem.).
  8. ↑ a b c W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 285. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  9. ↑ Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
  10. ↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 150, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  11. ↑ a b R. Honeycutt: Family Bathyergidae (African Mole-rats). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 367. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  12. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Bathyergus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-10-09].
  13. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 351. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  14. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 134.
  15. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 484.
  16. ↑ Ch. Denys. Phylogenetic implications of the existence of two modern genera of Bathyergidae (Mammalia, Rodentia) in the Pliocene site of Langebaanweg (South Africa). „Annals of the South African Museum”. 105 (5), s. 268, 1998. (ang.). 

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kretoszczur&oldid=71518620”