Batrachotoksyna

związek chemiczny

Batrachotoksyna (BTX) – organiczny związek chemiczny, sterydowa neurotoksyna zawarta w wydzielinie skóry płazów bezogonowych z rodziny Dendrobatidae, ciele chrząszczy z rodziny Melyridae oraz występująca na powierzchni piór i skóry kilku gatunków ptaków (fletowce, czubopapuasek, fletnik czarny, fletnik zmienny, modrogłówka[1][2], fletówka królewska i rdzawogłowik[3]). W przypadku nowogwinejskich fletowców i modrogłówki źródłem batrachotoksyny są zjadane przezeń chrząszcze z rodzaju Choresine[4].

Batrachotoksyna
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C31H42N2O6

Masa molowa

538,67 g/mol

Identyfikacja
Numer CAS

23509-16-2

PubChem

5478936

Pierwsze trujące ptaki występujące na Nowej Gwinei zostały opisane w roku 1992 i są przez żyjących tam Papuasów nazywane "pikantnymi". Po wielu latach zidentyfikowano nowe gatunki i wykazano, że zarówno fletówka królewska, jak i rdzawogłowik niezależnie wykształciły odporność na batrachotoksynę poprzez mutacje białek w miejscach, gdzie normalnie dochodzi do ich połączenia z tą trucizną[3].

Działanie batrachotoksyny polega na depolaryzacji błony neuronu, co powoduje zwiększenie przepływu jonów sodu poprzez błonę komórkową nerwu[5]. Gdy substancja ta przyłącza się do białek sodowego kanału jonowego neuronów, wywołuje niekontrolowaną kaskadę wyładowań. Znaczne dawki tej substancji mogą powodować paraliż mięśni, a nawet prowadzić do śmierci[3].

Działanie batrachotoksyny znosi się z działaniem tetrodotoksyny.

Przedstawiciel rodziny Dendrobatidae – liściołaz żółty (Phyllobates terribilis)

Przypisy edytuj

  1. Paul J. Weldon. Avian chemical defense: Toxic birds not of a feather. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 97 (24), s. 12948–12949, 2000. 
  2. Batrachotoxin alkaloids from passerine birds: a second toxic bird genus (Ifrita kowaldi) from New Guinea. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 97 (24), s. 12970–12975, 2000. 
  3. a b c Carrie Arnold, Toksyczne pióra, „Świat Nauki”, Polityka, 27 września 2023, s. 10–11, ISBN 9770867638302, ISSN 0867-6380 (pol.).
  4. Cameron Walker, Toxic Frogs, Birds May Get Their Poison From Beetles, National Geographic News, 9 listopada 2004 [zarchiwizowane 2016-04-04].
  5. S.Y. Wang, J. Mitchell, D.B. Tikhonov, B.S. Zhorov i inni. How batrachotoxin modifies the sodium channel permeation pathway: computer modeling and site-directed mutagenesis. „Mol Pharmacol”. 69 (3), s. 788–795, 2006. DOI: 10.1124/mol.105.018200. PMID: 16354762.