Wikipedia

Beatnicy

(Przekierowano z Beat Generation)

Beatnicy, bitnicy (ang. beat generation) – nieformalny awangardowy ruch literacko-kulturowy, propagujący idee anarchistycznego indywidualizmu, nonkonformizmu i swobody twórczej, który powstał w latach 50. XX w. w USA[1].

Nazwa ruchu pochodzi od angielskiego słowa „beat”[1]. Jako przymiotnik słowo to jest związane ze „zmęczeniem” i „przegraniem” (np. „to be beaten”). Ma jednak także powiązania muzyczne, szczególnie podkreślone w powieści Jacka Kerouaca W drodze. Termin „upbeat” oznacza nieakcentowane uderzenie, często ostatnie w takcie, a w języku potocznym – „żywe, szybkie tempo”; „on the beat” z kolei, to „być w rytmie”, „utrzymywać rytm”. Istnieją interpretacje, jakoby Beat Generation oznaczało podbite pokolenie[2] czy pokolenie beautitude Zena Snydera[2]. Ruch beatników istniał analogicznie do ruchu egzystencjalistów w Europie[3]; dał również podstawy do powstania w latach 60. rewolucji hippisowskiej.

Typowy beatnik to buntownik, charakteryzujący się niechlujnym ubiorem i wrogością wobec konsumpcyjnego społeczeństwa, zainteresowany filozofią, zwłaszcza buddyjską, dążący do prawd objawionych poprzez używanie narkotyków i alkoholu. W tradycji przyjęło się, że trzy sztandarowe dzieła ruchu Beat Generaton to W drodze Jacka Kerouaca, Skowyt Allena Ginsberga i Nagi lunch Williama S. Burroughsa[4]. Duży wpływ na zdefiniowanie i ukształtowanie ruchu Beat Generation miała książka Aldousa Huxleya Drzwi percepcji.

Charakterystyka ruchu edytuj

Poezja Beat Generation czerpała inspiracje z twórczości Williama Blake'a, Walta Whitmana, Williama Carlosa Williamsa czy Harta Crane[5]

Beatnicy odrzucali styl życia amerykańskiego społeczeństwa konsumpcyjnego lat 50. Wyróżniali się niechlujnym ubiorem – przeciwstawienie „burżuazyjnej elegancji”. Sensu życia poszukiwali w podróżach (W drodze), zażywaniu narkotyków (Ćpun Williama S. Burroughsa), rozmowach o filozofii (zwłaszcza Wschodu) oraz w jazzie (szczególnie stylu be-bop). Sami siebie określali uciekinierami wewnątrz amerykańskiej kultury. Występowali przeciw przyjętemu wzorowi życia i normom obyczajowym (Lot nad kukułczym gniazdem Kena Keseya), czym wywoływali szok. Ich artystyczne i literackie dzieła-manifesty można uważać za zapowiedź ruchu hippisowskiego w latach 60.

Twórcy ruchu edytuj

Jednym z najbardziej znanych beatników był Allen Ginsberg, autor tomiku Skowyt. Inną czołową postacią ruchu był Jack Kerouac (1922-1969), autor manifestu Beat Generation – powieści W drodze (On the Road, 1957), Podziemni 1958, Włóczędzy Dharmy 1958. Do ruchu należeli także m.in. Gary Snyder – obecnie mistrz zen. Mianem ostatniego i żyjącego beatnika określa się często Toma Waitsa, rzadziej Boba Dylana.

Charakterystyka twórczości beatników edytuj

Twórczość beatników często oscylowała wokół podróży (głównie autostopem). Szczególnie silny nacisk na ten schemat kładł Jack Kerouac (później w swojej poezji żywo nawiązywał do tego Jim Morrison). Charakteryzowała się raczej prostym językiem, z dosadnym przesłaniem, gdzie podmiot liryczny był zwykle zagubiony na ulicach miasta.

Allen Ginsberg swoje inspiracje czerpał głównie z ulicy, jednakże pogłębiał je również substancjami psychoaktywnymi takimi jak LSD. Oprócz tego, szczególnie w poezji Ginsberga i prozie Burroughsa, często występowały dziwaczne wizje spowodowane zażywaniem narkotyków.

Pisarze i poeci związani z ruchem beatników edytuj

Filmowcy związani z ruchem Beat Generation edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Pęczak 1992 ↓, s. 14.
  2. ↑ a b J. Anders, Nowa poezja amerykańska, s. 358.
  3. ↑ J. Jarniewicz, Ginsberg: klasyk i debiutant, s. 345–346.
  4. ↑ Charters, Ann ed.The Portable Beat Reader published by Penguin books. ISBN 978-0-14-243753-7. The table of contents is online, and shows Kerouac, Ginsberg and Burroughs as the first three featured authors.
  5. ↑ David Sterritt, The Beats. A Very Short Introduction, Oxford: Oxford University Press, 2013, s. 69.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Beatnicy&oldid=73385329”