Bederowiec

Bederowiec (niem. Bedersdorf) – część miasta Katowice, położona na terenie dzielnicy Osiedle Tysiąclecia, na granicy z Chorzowem (park Śląski). Powstała wzdłuż obecnej ulicy Chorzowskiej w latach 20. XIX wieku jako przysiółek Dębu, zaś w 1961 roku na jaj miejscu rozpoczęto budowę osiedla im. Tysiąclecia Państwa Polskiego.

Bederowiec

Część Katowic
Fragment mapy z 1926 roku ze znajdującym się po wschodniej stronie Bederowcem
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Katowice
Dzielnica	Osiedle Tysiąclecia
Data założenia	lata 20. XIX wieku
W granicach Katowic	15 października 1924
SIMC	0937480
Strefa numeracyjna	32
Tablice rejestracyjne	SK
Położenie na mapie Katowic Bederowiec
Położenie na mapie Polski Bederowiec
Położenie na mapie województwa śląskiego Bederowiec
50°16′29″N 18°59′15″E

Historia

Fragment parku Bederowiec od strony zachodniej (staw Maroko)

Nazwa Bederowiec wywodzi się od nazwiska proboszcza parafii w Chorzowie (Starym) – Józefa Bedera, który założył tę osadę na gruntach dóbr Chorzów-Dąb w latach 20. XIX wieku. Powstała ona wówczas jako przysiółek Dębu, po obu stronach drogi Katowice–Chorzów (obecna ulica Chorzowska), na terenach obecnego osiedla Tysiąclecia w Katowicach i parku Śląskiego w Chorzowie, na wysokości rzeźby „Żyrafa” przy wejściu do Śląskiego Ogrodu Zoologicznego . W 1825 roku Bederowiec zamieszkiwał 67 mieszkańców, w 1862 roku 165 osób, w 1871 roku 231, zaś dwa lata później 210 osób. Pod koniec XIX wieku znajdowały się tu stolarnia i młyn (napędzane silnikami parowymi). W grudniu 1885 roku osadę tę zamieszkiwało 247 osób.

W 1924 osada została przyłączona wraz z Dębem do Katowic, a do tego czasu administracyjnie podlegała Królewskiej Hucie. W latach wielkiego kryzysu (1929–1933) na terenach Bederowca powstawały osiedla bezrobotnych złożone z prymitywnych lepianek i baraków. Zaniedbana, nieoświetlona i nieskanalizowana dzielnica była wtedy cynicznie określana jako „Maroko” lub „Egipt”. W 1934 roku miasto zaczęło w Bederowcu budować domy dla bezdomnych, na terenie wydzierżawionym od Skarbofermu. W 1950 roku Bederowiec oddał część swoich terenów pod budowę Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku.

W latach 50. XX wieku zdecydowano o budowie na obszarze Bederowca nowego osiedla mieszkaniowego. Przed wyburzeniem osady, w jego rejonie znajdował się szyb wentylacyjny „Bederowiec”, zespół baraków zwanych „Maroko” oraz pola uprawne i nieużytki. Ostatnie żniwa na terenie Bederowca odbyły się w 1960 roku , a rok później rozpoczęto budowę osiedla Tysiąclecia.

Upamiętnienie i pozostałości

Inskrypcja na krzyżu przydrożnym stojącym obok kościoła Matki Boskiej Piekarskiej, na którym widnieje napis Wioska Bedersdorf

Nazwa Bederowiec jest na terenie Katowic upamiętniona poprzez nadane przez Radę Miasta Katowice: 28 listopada 2012 roku ulicę Bederowiecką, biegnącą od ulicy Brackiej w kierunku cmentarza i 19 grudnia 2012 roku park Bederowiec, obejmujący teren wokół stawu Maroko. Po Bederowcu pozostał również kamienny krzyż z tablicą znajdujący się w ogrodzie przy kościele Matki Boskiej Piekarskiej na osiedlu Tysiąclecia Górnym. Na tablicy widnieje następująca treść: Prosymy o pobożny Ojcze nasz i Zdrowaś Marya – Wioska Bedersdorf 1893 .

Bibliografia

• RobertR. Borowy RobertR., Wczoraj – dziś – jutro... kopalni „Katowice-Kloefas”. Historia węglem pisana, Katowice: KWK „Katowice-Kloefas”, 1997, ISBN 83-907139-2-6 .
• MonikaM. Krężel MonikaM., Były pola, fińskie domki, kolonia dla bezrobotnych. Dziś to miasto-park. Oto osiedle Tysiąclecia, [w:] Nasza Historia [online], naszahistoria.pl, 25 sierpnia 2016 [dostęp 2021-06-26]  (pol.).
• UrszulaU. Rzewiczok UrszulaU., Dzieje Dębu (1299-1999), Katowice: Muzeum Historii Katowic, 1999, ISBN 83-87727-30-X .
• LechL. Szaraniec LechL., Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, ISBN 83-905115-0-9 .