Bez oręża
Bez oręża – dwutomowa powieść historyczna Zofii Kossak z dziejów piątej wyprawy krzyżowej, wydana po raz pierwszy w 1937 r. przez Księgarnię św. Wojciecha.
| Autor | |||
|---|---|---|---|
| Tematyka |
Wyprawy krzyżowe | ||
| Typ utworu | |||
| Wydanie oryginalne | |||
| Miejsce wydania | |||
| Język | |||
| Data wydania | |||
| |||
Wydania i adaptacje edytuj
Powieść jest kontynuacją powieści "Krzyżowcy" i "Król trędowaty". Autorka przedstawia ostatnie próby odzyskania Grobu Świętego za pontyfikatu Innocentego III, przeciwstawiając rycerski orężny ideał chrześcijaństwa postawie św. Franciszka z Asyżu. Książka miała kilkanaście wydań. Została przełożona na język: angielski (1944; dwa wydania), czeski (1973), duński (1946; dwa wydania), francuski (1947), hiszpański (1945), niemiecki (1948), norweski (1948), portugalski (1945), słowacki (1945), szwedzki (1945). Adaptacja radiowa w 1971 (druk: "Teatr Polskiego Radia" 1973, nr 3, s. 87-108). Adaptacja teatralna - 1988 (Bielsko Biała, Teatr Polski, Adaptacja - Stanisław Jastrzębski, reżyseria - Jan Sycz).
Do lat 70. angielski przekład, pod tytułem Blessed Are the Meek (Błogosławieni cisi), osiągnął w USA nakład do 750 tysięcy egzemplarzy[1].
Nieścisłości historyczne edytuj
Akcja powieści zaczyna się tuż przed zatwierdzeniem przez papieża Innocentego III reguły zakonu franciszkańskiego, co miało miejsce w 1209 roku (aczkolwiek doszło wówczas do zatwierdzenia ustnego)[2], oraz przed wyruszeniem Jana z Brienne do Królestwa Jerozolimskiego w celu poślubienia Marii z Montferratu, co stało się ostatecznie w 1210 roku[3]. Jednocześnie trwa agitacja do krucjaty dziecięcej, która jednak wyruszyła nie w kolejnym (jak sugeruje powieść), a w 1212 roku[4]. Sam Jan z Brienne, według nowszych opracowań, w chwili ślubu miał jedynie około 35 lat, zatem nie był takim starym mężczyzną, jak przedstawiały go starsze źródła i powieść[3][5]. Maria zmarła po porodzie już w 1212 roku, a Jan ożenił się powtórnie w 1214 roku ze Stefanią z Armenii[6], zatem szczegóły wątku romansowego z Blanką z Szampanii, która według powieści była konkurentką Marii, lecz przybyła do Królestwa Jerozolimskiego dopiero po śmierci papieża Innocentego III (1216)[4], nie mają pokrycia w faktach. Co więcej, Blanka hrabina Szampanii od 1201 roku pozostawała wdową (po zmarłym młodo Tybaldzie III), a sama zmarła dopiero w 1229 roku[7].
Bibliografia edytuj
- Zofia Kossak, Bez oręża: powieść historyczna, t. 1-2, Poznań: Księgarnia św. Wojciecha 1937.
- Współcześni polscy pisarze i badacze literatury: słownik biobibliograficzny, t. 4: K, oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachowskiej i Alicji Szałagan, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 1996, s. 277.
- Literatura polska: przewodnik encyklopedyczny, t. 1: A-M, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1984, s. 529.
Linki zewnętrzne edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Zofia Kossak: Bez oręża, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1973, Wydanie IX. II strona okładki (notka wydawcy).
- ↑ Iriarte Lazaro, Historia franciszkanizmu, Kraków 1998, s. 28-29, 41-46
- ↑ a b J. Folda, Crusader Art in the Holy Land: From the Third Crusade to the Fall of Acre, 1187-1291, Cambridge 2005, s. 74.
- ↑ a b Tadeusz Manteuffel, Historia Powszechna. Średniowiecze, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 410-411
- ↑ Guy Perry, John of Brienne: King of Jerusalem, Emperor of Constantinople, c. 1175–1237. Cambridge University Press. 2013. ISBN 978-1-107-04310-7, s.26
- ↑ Steven Runciman, A History of the Crusades, Volume III: The Kingdom of Acre and the Later Crusades. Cambridge University Press. 1989. ISBN 0-521-06163-6. s.134
- ↑ Theodore Evergates, The Aristocracy in the County of Champagne, 1100-1300, (University of Pennsylvania Press, 2007), s. 248