Białorzytka pstra

Białorzytka pstra
	Oenanthe pleschanka
	(Lepechin, 1770)
	; Samiec
	; Samica
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	muchołówkowate
Podrodzina	kląskawki
Rodzaj	Oenanthe
Gatunek	białorzytka pstra
Synonimy
	Motacilla pleschanka Lepechin, 1770; Motacilla leucomela Pallas, 1770; Oenanthe leucomela (Pallas, 1770); Saxicola vittata Ehrenberg & Hemprich, 1833; Saxicola somalica Sharpe, 1895;
	Motacilla pleschanka Lepechin, 1770; Motacilla leucomela Pallas, 1770; Oenanthe leucomela (Pallas, 1770); Saxicola vittata Ehrenberg & Hemprich, 1833; Saxicola somalica Sharpe, 1895;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Białorzytka pstra (Oenanthe pleschanka) – gatunek małego ptaka z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae).

Systematyka edytuj

Gatunek został naukowo opisany w 1770 roku przez Iwana Lepiochina w 14. tomie Novi commentarii Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae. Autor nadał mu nazwę Motacilla pleschanka^[4]. W tym samym tomie Peter Simon Pallas opisał gatunek, który nazwał Motacilla leucomela^[5]; jak się później okazało, jego opis również dotyczył białorzytki pstrej^[6]. Nazwa nadana przez Lepiochina ma jednak priorytet^[7], a nadana przez Pallasa jest traktowana jako synonim^[6]. Obecnie gatunek jest umieszczany w rodzaju Oenanthe^[8]^[9]. Nie wyróżnia się podgatunków^[7]^[9].

Występowanie edytuj

Zasięg występowania

Występuje od południowo-wschodniej Europy (północno-wschodnia Bułgaria, wschodnia Rumunia i południowa Mołdawia), z przerwami w zasięgu dalej na wschód po południowy Ural, Mongolię, Zabajkale, środkowy i zachodni Afganistan, północny Pakistan, północno-zachodnie Himalaje i północno-wschodnie Chiny. Zimuje w północno-wschodniej i wschodniej Afryce oraz w południowo-zachodniej części Półwyspu Arabskiego^[10].

Do Polski zalatuje wyjątkowo (5 stwierdzeń do 2021, ostatnie w 2011^[11]).

Biotop

Żyje na zboczach wzgórz i terenach poprzecinanych jarami i wąwozami.

Morfologia edytuj

Wygląd zewnętrzny

We wszystkich szatach dziób i nogi są czarno ubarwione. Samce w szacie spoczynkowej mają jasne brzegi piór.

Rozmiar: długość ciała 14,5–16 cm^[10]
Masa ciała: 16–22 g^[10]

Status i ochrona edytuj

IUCN uznaje białorzytkę pstrą za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji wstępnie szacuje się na 400 000 – 2 499 999 dorosłych osobników. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International ocenia globalny trend liczebności populacji jako prawdopodobnie stabilny^[3].

Na terenie Polski białorzytka pstra podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[12].

Zobacz też edytuj

ptaki Polski

Przypisy edytuj

↑ Oenanthe pleschanka, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c D. Lepage: Pied Wheatear Oenanthe pleschanka. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-09]. (ang.).
↑ ^a ^b Oenanthe pleschanka, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ I. Lepechin: Descriptio quorundam animalium. W: Novi commentarii Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae. T. 14(1). St. Petersburg: 1770, s. 503–504, pl.14 fig.2. (łac.).
↑ P.S. Pallas: Descriptiones quadrupedum et avium. W: Novi commentarii Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae. T. 14(1). St. Petersburg: 1770, s. 584–586, pl.22 fig.3. (łac.).
↑ ^a ^b Oenanthe pleschanka (Lepechin, 1770). [w:] National Inventory of Natural Heritage [on-line]. Muséum national d’Histoire naturelle. [dostęp 2021-02-03]. (ang. • fr.).
↑ ^a ^b Pied Wheatear (Oenanthe pleschanka). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-13)]. (ang.).
↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Saxicolinae Vigors, 1825 - kląskawki (wersja: 2019-10-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-03].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-02-09]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Collar, N.: Pied Wheatear (Oenanthe pleschanka). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-12].
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 28. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2011. „Ornis Polonica”. 53, s. 105–140, 2012.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia edytuj

Paul Sterry, Andrew Cleve, Andy Clements, Peter Godfellow: Ptaki Europy: przewodnik. Warszawa: Świat Książki, 2007.

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Oenanthe pleschanka, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[avibase-2] D. Lepage: Pied Wheatear Oenanthe pleschanka. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-09]. (ang.).

[iucn-3] Oenanthe pleschanka, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[oryg1-4] I. Lepechin: Descriptio quorundam animalium. W: Novi commentarii Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae. T. 14(1). St. Petersburg: 1770, s. 503–504, pl.14 fig.2. (łac.).

[oryg2-5] P.S. Pallas: Descriptiones quadrupedum et avium. W: Novi commentarii Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae. T. 14(1). St. Petersburg: 1770, s. 584–586, pl.22 fig.3. (łac.).

[inpn-6] Oenanthe pleschanka (Lepechin, 1770). [w:] National Inventory of Natural Heritage [on-line]. Muséum national d’Histoire naturelle. [dostęp 2021-02-03]. (ang. • fr.).

[ibc-7] Pied Wheatear (Oenanthe pleschanka). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-13)]. (ang.).

[mk-8] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Saxicolinae Vigors, 1825 - kląskawki (wersja: 2019-10-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-03].

[ioc-9] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-02-09]. (ang.).

[hbwa-10] Collar, N.: Pied Wheatear (Oenanthe pleschanka). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-12].

[kf2011-11] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 28. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2011. „Ornis Polonica”. 53, s. 105–140, 2012.

[rozp-12] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]