Biegacz wręgaty
Biegacz wręgaty (Carabus (Tachypus) cancellatus) – gatunek chrząszcza z rodziny biegaczowatych (Carabidae) i podrodziny Carabinae.
| Carabus cancellatus | |||
| Illiger, 1798 | |||
 Biegacz wręgaty | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Podplemię | |||
| Rodzaj | |||
| (bez rangi) | Multistriati | ||
| (bez rangi) | Latitarsi | ||
| Podrodzaj | |||
| Gatunek |
biegacz wręgaty | ||
| Synonimy | |||
| |||
Taksonomia edytuj
Gatunek został opisany w 1798 roku przez Johanna Karla Wilhelma Illigera[1][2]. Klasyfikowany jest obecnie w podrodzaju Tachypus, zaliczanym do podziału (subdivisio) Latitarsi w dziale (divisio) Multistriati[3]. Dawniej zaliczany do podrodzaju Cancellocarabus[4], obecnie zsynonimizowanego z Tachypus[2].
Opis edytuj
Ciało długości od 16[5] lub 17[6] do 32 mm[6]. Duży biegacz[7] o pokrywach z wyraźnymi żeberkami i pojedynczymi rzędami guzków pomiędzy nimi. Rzędy wzgórków wyraźne i nieprzerywane dużymi dołkami. Grzbietowa część ciała ubarwiona metalicznie, miedzianie, czasem zielonkawo[6][7]. Przedplecze o krawędzi bocznej ze szczecinkami, a tylnych kątach wystających do tyłu. Pierwszy człon czułków zwykle czerwony, ale może być też czarny[6]. Czwarty człon czułków na wierzchołku niemal nagi[5]. Odnóża czerwonawe lub czarne[7].
Biologia i ekologia edytuj
Pożywienie edytuj
Głównie larwy owadów i inne drobne bezkręgowce: ślimaki i dżdżownice. Jedzą także padlinę. Drapieżne są zarówno owady dorosłe, jak i larwy.
Cykl życiowy edytuj
Owady dorosłe wychodzą z kryjówek w kwietniu (wcześniej na południu, później na północy areału występowania) i żyją do sierpnia. W tym czasie odbywają się gody i samica składa ok. 45 jaj[potrzebny przypis], z których wylęgają się żarłoczne larwy. Larwy przepoczwarzają się jeszcze w tym samym roku i dorosłe owady pojawiają się znów jesienią: we wrześniu i październiku. Zimują pod korą lub zagrzebane w kępach traw, gdzie czekają do kwietnia roku następnego.
Zachowanie edytuj
Biegają bardzo szybko i sprawnie. Zaniepokojone potrafią wyrzucać sok żołądkowy na odległość 25 cm[potrzebny przypis].
Habitat edytuj
Występuje do wysokości 1000 m n.p.m. Zasiedla głównie obszary pól i łąk, miejscami jest bardzo liczny[8]. Spotykany także w lasach[7].
Rozprzestrzenienie edytuj
Gatunek eurosyberyjski, rozprzestrzeniony od Hiszpanii po Bajkał[4]. W Europie wykazany z Albanii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Białorusi, Czech, Chorwacji, Cypru, Danii, Estonii, europejskiej Turcji, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Holandii, byłej Jugosławii, Luksemburgu, Liechtensteinu, Litwy, Łotwy, Mołdawii, Niemiec, Norwegii, obwodu królewieckiego, Polski, europejskiej Rosji, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Szwecji, Szwajcarii, Ukrainy, Węgier, Wielkiej Brytanii i Włoch[2][1]. Poza Europą znany z Syberii i Kazachstanu[4][1]. Na Wyspach Brytyjskich i w Ameryce Północnej został wprowadzony[8]. W Polsce na terenie całego kraju[4].
Podgatunki edytuj
Wyróżnia się 9 podgatunków tego biegacza[1][2]:
- Carabus cancellatus alessiensis Apfelbeck, 1901
- Carabus cancellatus cancellatus Illiger, 1798
- Carabus cancellatus carinatus Charpentier, 1825
- Carabus cancellatus corpulentus Kraatz, 1880
- Carabus cancellatus emarginatus Duftschmid, 1812
- Carabus cancellatus excisus Dejean, 1826
- Carabus cancellatus graniger Palliardi, 1825
- Carabus cancellatus tibiscinus Csiki, 1906
- Carabus cancellatus tuberculatus Dejean, 1826
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Carabus cancellatus w Carabidae of the World. [dostęp 2014-02-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-23)].
- ↑ a b c d Amara eurynota na Fauna Europaea. [dostęp 2014-02-14].
- ↑ Mieczysław Stachowiak: Przegląd systematyczny biegaczowatych Polski (Coleoptera, Carabidae) – wersja skrócona. 25 stycznia 2008. [dostęp 2014-02-15].
- ↑ a b c d Caravu cancellatus w Coleoptera Poloniae. [dostęp 2014-02-14].
- ↑ a b Roland Gerstmeier: Przewodnik kieszonkowy: Chrząszcze. Rozpoznawanie i oznaczanie. Warszawa: Multico, s. 10. ISBN 83-7073-105-8.
- ↑ a b c d Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987.
- ↑ a b c d Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 138.
- ↑ a b Świat zwierząt. Ladislav Korbel (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 1993, s. 124. ISBN 83-7073-036-1.