Bispingowie herbu własnego

polski ród szlachecki

Pochodzenie rodziny i herb

edytuj
 
herb Biszpink, wersja według Adama Bonieckiego

Ród ten występował pod wieloma obocznościami nazwiska – Biszpink, Bisping, Bispink oraz Bisping z przydomkiem von Gallen. Według herbarza Seweryna Uruskiego była to rodzina westfalsko-niemiecka, pisząca się pierwotnie von Gallen Bisping[1]. Mieli wówczas posługiwać się herbem Sternberg a ich gniazdem rodowym był zamek Haus Bisping leżacy nieopodal Münster[2][3]. Według herbarza Adama Bonieckiego rodzina Bispingów posiadała przywilej cesarza Rudolfa II z 1609 r. poświadczający, że piastowali różne urzędy w Nadrenii. W XVI wieku ród rozdzielił się na trzy osobne gałęzie: niemiecką, inflancką i polsko-litewską. Według przywileju z 1609 posiadali oni herb własny Biszpink którego opis jest następujący: na tarczy w połowie ściętej, w dolnym polu błękitnym, gwiazda ośmio- promienna złota, w górnym białym trzy winne grona, każde z nich ozdobione trzema zielonymi liśćmi; w szczycie hełmu ozdobionego piórami strusimi, w pośrodku błękitnym, a z boków białymi, na których skręcona wstęga tychże kolorów, dwa skrzydła błękitne, w pośrodku których nad wstęgą trzy winne grona, a pod nią gwiazda, jak na tarczy[4].

Linia polsko-litewska

edytuj

Założycielem linii polsko-litewskiej był pochodzący z Inflant rotmistrz króla Stefana Batorego Jan Bisping. który w 1583 r. uzyskał nadanie mu szlachectwa polskiego (herb własny Biszpink)[2]. Po ożenku z Katarzyną z Szaniawskich osiedlił się on w powiecie starodubowskim w województwie smoleńskim[3]. Jego synowie Jan i Tomasz zapoczątkowali dwie gałęzie rodu Bispingów posiadających liczne majętności w województwie smoleńskim otrzymane od króla Władysława IV Wazy. W zamian byli zobowiązani do obrony twierdzy w Starodubiu[5]. Po zawarciu w 1686 r. „pokoju wieczystego” przez Krzysztofa Grzymułtowskiego tereny te przeszły we władanie państwa moskiewskiego, zaś Bispingowie przenieśli się do Rzeczypospolitej, osiedlając się głównie w województwie mińskim i nowogrodzkim[3]. Członkowie rodziny Bispingów mieszkający tu aż do końca XVIII w. używali tytularnych godności związanych z powiatem starodubowskim (m.in. miecznika, wojskiego, marszałka, kasztelana). Uczestniczyli w życiu politycznym, biorąc udział m.in. w elekcji Jana III Sobieskiego, Augusta II, Augusta III i Stanisława Augusta Poniatowskiego[3][6].

Na terenie byłego powiatu wołkowyskiego, Bispingowie osiedlili się w końcu XVIII wieku, należały wówczas do nich majątki leżące na terenie tego powiatu: Werejki, Konna, Wiszniówka, Janowszczyzna, Sedełniki, Monciaki, Strubnica, Hołowczyce i Kuzmicze[7]. Spośród tego licznego grona przedstawicieli rodu wyróżnił się szczególnie żyjący na przełomie XVIII i XIX stulecia Jan Tadeusz Bisping (1741-1822) syn marszałka starodubowskiego Bolesława i Rozalii z Adamowiczów i właściciel rozległych majątków na terenie województwa nowogrodzkiego i mińskiego. Ożenił się z Anną z Mikulskich, z którą miał dwóch synów, Piotra (1777-1842) i Adama (1782-1858), oraz dwie córki: Rozalię, późniejszą żonę krajczego litewskiego Józefa Bychowca, i Teklę, która poślubiła Tadeusza Siehenia.[8] Z licznych niegdyś posiadłości w rękach rodziny pozostały w jej rękach wówczas zaledwie dwie: Hołowczyce w których osiadł Piotr i Strubnica należąca do Adama. Piotr nie pozostawił męskiego potomka, natomiast Adam miał syna Kamila, który ostatecznie doprowadził do ruiny finanse rodziny. Zamożność materialną rodziny uratowały w tym czasie córki brata Jana Tadeusza – stolnika starodubowskiego Józefa (zm. 1786) i Teodory z Suchodolskich: Aleksandra Swieczyn (1783-1853) i Józefa Woyczyńska. Ufundowały one ordynację massalańską dla potomków swego stryjecznego brata Kamila, zatwierdzoną 1 lipca 1853 ukazem cesarza Mikołaja I[9]. Kolejnymi ordynatami byli synowie Kamila Bispinga: Aleksander Bisping (1844-1867), Jan Bisping (1842-1893) i Józef Bisping (1845-1897), którego syn Jan Kamil Bisping (1880-1941) był ostatnim IV ordynatem massalańskim. Drugi jego syn Kazimierz (1887-191) był właścicielem Strubnicy i senatorem II Rzeczypospolitej.

Przypisy

edytuj
  1. Bisping v. Biszping, h. Bisping; Seweryn Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 1, Warszawa 1904, s. 221.
  2. a b Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej , Warszawa 1992, tom III, s.87
  3. a b c d Moje wspomnienia w Massalanach spisane. Pamiętniki Jan Ordynata Bispinga 1842-1892, oprac. wstęp i przypisy Jerzy Z. Pająk, Jerzy Szczepański, Kielce 2017 – tom 8 serii "Kresy w polskich pamiętnikach i listach (1795-1918)"
  4. Bispink v. Biszping h. własnego; Adam Boniecki, Herbarz polski, t. 1, Warszawa 1899, s. 272.
  5. Henryk Lulewicz, Metryka Litewska. Rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Województwo trockie 1690 r., Warszawa 2000, s. 88, 119
  6. BISPING – ród | Stowarzyszenie Rodów Grodzieńskich [online] [dostęp 2022-07-29] (pol.).
  7. Witold Karpyza, Ziemia Wołkowyska, t. 4, Lębork 2009, s. 14
  8. Leonid Żytkowicz, Bisping (Biszping, Biszpink) Jan Tadeusz, h. własnego (zm. 1822), Polski Słownik Biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 114 iPSB - wersja elektroniczna
  9. Aneks 2 Ukaz Mikołaja I ustanawiający Ordynację Massalańską, w: Moje wspomnienia w Massalanach spisane. Pamiętniki Jana Ordynata Bispinga 1842-1892. oprac. wstęp i przypisy Jerzy Z. Pająk, Jerzy Szczepański, Kielce 2017 – tom 8 serii "Kresy w polskich pamiętnikach i listach (1795-1918)" s. 313-319