Bitwa pod Kazimierzem Dolnym
Bitwa pod Kazimierzem Dolnym – bitwa stoczona 18 kwietnia 1831 w czasie powstania listopadowego.
Rozegrała się między wojskami polskimi a rosyjskimi. Zakończyła się porażką wojsk polskich pod dowództwem Jana Kantego Juliana Sierawskiego.
Tło historyczne edytuj
Dowództwo powstania nie zdecydowało się na skoordynowanie działań na różnych frontach. Wskutek tego niezależnie od siebie rozwijały się: ofensywa na szosie brzeskiej, na skutek której dopiero co pobito nieprzyjaciela w bitwie pod Domanicami i pod Iganiami, ponadto wyprawa Józefa Dwernickiego na Wołyń oraz wyprawa Sierawskiego na korpus Kreuzta.
W poprzednich dniach Sierawski nadspodziewanie łatwo przeprawił się na prawy brzeg Wisły (14 kwietnia), a jego awangarda odniosła pewne sukcesy pod Babinem (17 kwietnia). Wskutek jednak niepotrzebnie przyjętej, a przegranej bitwy pod Wronowem (także 17 kwietnia), Sierawski musiał zarządzić odwrót w celu przeprawienia się za Wisłę. W nocy z 17 na 18 kwietnia korpus Sierawskiego stał już w Kazimierzu Dolnym.
Przebieg bitwy edytuj
.jpg)
Sierawski posiadał statki niezbędne do przeprawy i mógł przejść Wisłę korzystając z zasłony nocy. Wskutek jednak nieznanych przyczyn nie dokonał tego ani w nocy, ani przez połowę dnia następnego. Kiedy wreszcie rozpoczął przeprawę, spadł na niego Kreutz z głównymi siłami.
Wojska polskie znajdowały się w ciężkim położeniu. 4 działa, większa część jazdy oraz część piechoty były już przeprawione za Wisłę. Pozostałe jednostki były rozproszone po mieście i okolicznych wąwozach, dysponując ledwie dwoma działami. Kreutz atakował od południa, wojska polskie broniły poszczególnych wysuniętych placówek. Kontratak kosynierów, prowadzony przez wsławionego w bitwach puławskich i wronowskiej niezwykle zdolnego podpułkownika Juliusza Małachowskiego (brata ówczesnego ministra spraw zagranicznych – Gustawa), załamał się wskutek śmierci dowódcy. Bohatersko i aż do wyczerpania amunicji bronił się w ruinach zamku kazimierskiego Batalion Celnych Strzelców Sandomierskich Stanisława Krzesimowskiego, który w uznaniu kunsztu uzyskał honorową kapitulację. Ostatecznie niewielka część jednostek z Sierawskim na czele dokonała odwrotu na Puławy, osłaniana przez wsławiony w bitwie wronowskiej 4 batalion 2 Pułku Piechoty Liniowej, który do nocy bronił się w mieście.
To samo niedoświadczenie bojowe nowych żołnierzy, które skazało Sierawskiego na porażkę pod Wronowem, objawiło się jeszcze w innym epizodzie bitwy kazimierskiej. Pozostawiony w Puławach dla strzeżenia przeprawy oddział Madalińskiego, oddalił się za Wisłę na widok pierwszych uchodzących z pola bitwy, mimo że ani nie słyszał odgłosów walki, ani nie widział samego nieprzyjaciela.
Konsekwencje edytuj
O ile bitwa wronowska zmusiła Sierawskiego do odwrotu, to nie stanowiła jeszcze o jego klęsce, za to bardzo osłabiła siły Kreuzta. Korpus mógł zostać przeprawiony za Wisłę, uzupełniony i ponownie użyty, chociażby w maju dla wzmocnienia wyprawy Wojciecha Chrzanowskiego lub w czerwcu dla wzmocnienia pochodu Antoniego Jankowskiego. Klęska kazimierska była jednak bardzo dotkliwa. Bolesna była również utrata wziętych do niewoli: Wielhorskiego i Krzesimowskiego, oraz śmierć niezwykle utalentowanego Małachowskiego.
Bibliografia edytuj
- Edmund Callier: Bitwy i potyczki stoczone przez wojsko polskie w roku 1831. Poznań: Drukarnia Dziennika Poznańskiego, 1887, s. 78-79 (44).
- Bitwa pod Kazimierzem. W: mjr Otton Laskowski: Przewodnik po polach bitew wojny rosyjsko-polskiej 1830 - 1831 r. Wyd. wydanie na podst. oryginału z 1931. Łódź: Archeologia Militaris, 2011, s. 96-100.