Bitwa pod Magnezją

Bitwa pod Magnezją – starcie zbrojne, które miało miejsce w grudniu 190 p.n.e. (niekiedy datowane na styczeń 189 p.n.e.) podczas wojny Rzymu z syryjskim królem Antiochem III Wielkim.

Bitwa pod Magnezją

Wojna Rzymu z Seleukidami 192–188 p.n.e.
Magnezja (obecnie Manisa w Turcji)
Czas	grudzień 190 p.n.e.
Miejsce	równina w pobliżu Magnezji w Azji Mniejszej
Wynik	zwycięstwo Rzymian, klęska wojsk Antiocha
Strony konfliktu
Rzym Seleucydzi
Dowódcy
Lucjusz Scypion Azjatycki Antioch III Wielki
Siły
30 000 piechoty, 3 000 jazdy, 16 słoni bojowych z Numidii 40 000 – 60 000 piechoty, 12 000 jazdy, 54 słonie bojowe
Straty
historycy podają ok. 300 (prawdopodobnie zaniżone), Liwiusz podaje liczbę 500 historycy podają ok. 40 000 – 50 000 (prawdopodobnie zawyżone)
Położenie na mapie Morza Śródziemnego miejsce bitwy
38°37′00,1200″N 27°25′59,8800″E

Po wyparciu Antiocha z Europy wojska rzymskie wkroczyły do Anatolii, gdzie dołączył król Pergamonu – Eumenes II. Rzymska armia wraz z sojusznikami liczyła łącznie 30 tysięcy piechoty i 3 tysiące jazdy, podczas gdy Antioch prowadził około 50 tysięcy piechoty i 12 tysięcy jazdy. Oficjalnie siłami Rzymu dowodził Lucjusz Scypion (po bitwie z przydomkiem Azjatycki), któremu towarzyszył brat, Publiusz Korneliusz Scypion Afrykański, pogromca Hannibala, i w istocie on miał rozegrać bitwę z Antiochem. Wskutek choroby jednak faktyczne dowodzenie przejął jeden z legatów – Domicjusz Ahenobarbus.

Bitwa

Starcie rozegrało się w pobliżu drogi z Sardes do Smyrny, pomiędzy rzekami Frygios i Hermos.

Siły rzymskie ustawione były standardowo: dwa legiony w centrum, po bokach latyńscy sprzymierzeńcy, na prawym skrzydle trzy tysiące piechoty greckiej. Na skraju obu skrzydeł rozmieszczona była jazda, a przed frontem armii lekkozbrojni najemnicy, którzy rozpoczynali bitwę. Legioniści ustawieni byli w potrójnym szyku, tzw. acies triplex.

Armia Antiocha była zbiorowiskiem wojowników z całego imperium Seleucydów. Jej centrum stanowiło 16 tysięcy żołnierzy uzbrojonej w sarisy falangi, ustawionej w 16 wielkich czworoboków. W odstępach pomiędzy nimi umieszczono po 2 słonie z osłoną złożoną z lekkozbrojnych. Po obu stronach falangistów rozmieszczono po 1,5 tysiąca Galatów z Galacji. Na lewo i prawo od nich znajdowała się ciężka jazda – katafrakci. Dalej na lewym skrzydle stała piechota orientalna, na prawym Srebrne Tarcze i konni Dahowie. Na skraju lewego skrzydła rozmieszczono kilkadziesiąt rydwanów bojowych.

Bitwa zakończyła się całkowitym zwycięstwem Rzymian i masakrą wojsk Antiocha. Na polu bitwy padło około 40 tysięcy piechurów, 3 tysiące kawalerzystów i 20 słoni bojowych syryjskiego króla. Ponadto Rzymianie zdobyli 6 słoni. Straty zwycięzców ograniczyły się podobno do zaledwie 300 Rzymian i 25 żołnierzy z oddziałów sojuszniczych.

Główną przyczyną klęski Antiocha były popełnione przez niego błędy taktyczne, użycie przestarzałej broni – rydwanów, złe ustawienie słoni i oddalenie się z kawalerią od sił głównych. W wyniku tej klęski Antioch przegrał wojnę z Rzymem i zmuszony był zrzec się posiadłości w Azji Mniejszej.

Warunki kapitulacji

Rzymianie przedstawili Antiochowi takie same warunki pokoju, jakie stawiali mu wcześniej, jednak z drobnymi zmianami dotyczącymi granicy. Musiał się całkowicie wycofać z Europy oraz z terytoriów Azji wcześniej ustalonych. Musiał wydać jeńców, zbiegów, część okrętów, a także wszystkie słonie bojowe, których na przyszłość mu nie wolno było posiadać. Ponadto Rzymianie mieli wybrać dla siebie 20 zakładników (w tym młodszy syn Antiocha), których należało wymieniać co 3 lata (z wyjątkiem syna Antiocha). Król Antioch musiał zapłacić koszty finansowe poniesione przez Rzymian z tytułu działań wojennych oraz przez 12 lat wypłacać Rzymowi odszkodowanie. Miał zakaz werbowania najemników w krajach podległych Rzymowi, a także przyjmowania zbiegów. Mógł posiadać tylko 12 okrętów, których liczba mogła jednak być zwiększona w razie wybuchu wojny wewnętrznej. Układ został wyryty na tablicach spiżowych i umieszczony na Kapitolu.

Zobacz też

• Bitwa pod Termopilami (191 p.n.e.)

Bibliografia

• Max Cary, Howard Hayes Scullard: Dzieje Rzymu. Warszawa: PIW, 1992