Black Clover

manga autorstwa Yūkiego Tabaty

Black Clover (jap. ブラッククローバー Burakku kurōbā)manga autorstwa Yūkiego Tabaty, publikowana na łamach magazynu „Shūkan Shōnen Jump” wydawnictwa Shūeisha od lutego 2015 do sierpnia 2023, a następnie przeniesiona do czasopisma „Jump Giga”, w którym będzie się ukazywać od numeru zima 2023. Do czerwca 2023 wydanych zostało 35 tomów mangi.

Black Clover
jap. ブラッククローバー
(Burakku kurōbā)
Gatunekprzygodowy, fantasy[1]
Manga
AutorYūki Tabata
WydawcaShūeisha
Polski wydawcaStudio JG
Odbiorcyshōnen
Drukowana wShūkan Shōnen JumpJump Giga
Wydawana16 lutego 2015obecnie
Liczba tomów35
OVA
ReżyserTakashi Noto
ScenariuszTakamitsu Kōno
StudioXebec Zwei
Data wydania2 maja 2017
Czas trwania27 minut
Telewizyjny serial anime
ReżyserTatsuya Yoshihara
Ayataka Tanemura
ProducentMaiko Isotani
Naomi Komatsu
Masahiro Sugasawa
Hatsuo Nara
ScenariuszKazuyuki Fudeyasu
Kanichi Katou
MuzykaMinako Seki
StudioPierrot
Stacja telewizyjnaTXN (TV Tokyo)
Premierowa emisja3 października 201730 marca 2021
Liczba odcinków170
Manga
Asta-kun mahōtei e no michi
AutorSetta Kobayashi
WydawcaShūeisha
Odbiorcyshōnen
Drukowana wSaikyō Jump
Wydawana2 lutego 20181 kwietnia 2021
Liczba tomów3
Gra komputerowa
Black Clover: Quartet Knights
WydawcaBandai Namco Entertainment
PlatformaPlayStation 4, Microsoft Windows
Data wydania13 września 2018
Manga
Black Clover gaiden: Quartet Knights
AutorYūki Tabata
ArtystaYumiya Tashiro
WydawcaShūeisha
Odbiorcyshōnen
Drukowana wShōnen Jump+
Wydawana7 października 201812 kwietnia 2020
Liczba tomów6
ONA
Mugyutto! Black Clover
ReżyserTsukasa Nishiyama
ScenariuszKazuyuki Fudeyasu
Kanichi Katou
StudioDLE
Liczba odcinków8
Data wydania1 lipca 2019 –
19 sierpnia 2019
Film animowany
Black Clover: Sword of the Wizard King
ReżyserAyataka Tanemura
ScenariuszJohnny Otoda
Ai Orii
MuzykaMinako Seki
StudioPierrot
Wydany16 czerwca 2023

Na jej podstawie powstała OVA wyprodukowana przez studio Xebec Zwei, która została wydana w 2017 roku. W oparciu o mangę powstał także telewizyjny serial anime wyprodukowany przez studio Pierrot, który emitowano w stacji TV Tokyo od października 2017 do marca 2021. Film anime, zatytułowany Black Clover: Sword of the Wizard King, miał premierę w japońskich kinach i na platformie Netflix w czerwcu 2023.

W Polsce prawa do dystrybucji mangi nabyło Studio JG.

Fabuła edytuj

Seria opowiada o chłopaku imieniem Asta, który wychowywał się sierocińcu wraz ze swoim kolegą, Yuno. W świecie tym każdy rodzi się ze zdolnością do wykorzystywania many, dzięki której można używać wszelkiego rodzaju magii. Jedynym wyjątkiem jest Asta, który zamiast tego koncentruje się na sile fizycznej. Z kolei Yuno okazał się cudownym dzieckiem z ogromną mocą magiczną i talentem do kontrolowania magii wiatru.

Zmotywowani pragnieniem zostania następnym cesarzem magii, drugim autorytetom po władcy Królestwa Clover, dwaj młodzieńcy rozpoczynają przyjacielską rywalizację. Kiedy oboje osiągnęli wiek 15 lat, Yuno znajduje legendarny czterolistny grymuar, który był w posiadaniu pierwszego cesarza magii. Asta zaś pomimo braku magii, wszedł w posiadanie pięciolistnego grymuaru, zawierającego tajemnicze elfie miecze i bezcielesnego demona, który wykorzystuje rzadką antymagię. Następnie on i Yuno dołączają do drużyny Magicznych Rycerzy, co jest pierwszym krokiem do spełnienia ich ambicji.

Bohaterowie edytuj

  • Asta (jap. アスタ Asuta)
Seiyū: Shun Horie[2] (OVA), Gakuto Kajiwara[3] (anime) (japoński), Maksymilian Michasiów[4] (polski)
  • Yuno Grinberryall (jap. ユノ・グリンベリオール Yuno Gurinberiōru)
Seiyū: Sōma Saitō[2] (OVA), Nobunaga Shimazaki[3] (anime) (japoński), Dawid Dziarkowski (polski)
  • Noelle Silva (jap. ノエル・シルヴァ Noeru Shiruva)
Seiyū: Kana Yūki[5] (japoński), Monika Daukszo (polski)
  • Julius Novachrono (jap. ユリウス・ノヴァクロノ Yuriusu Novakurono)
Seiyū: Toshiyuki Morikawa[6] (japoński), Aleskander Sosiński (polski)
  • Yami Sukehiro (jap. ヤミ・スケヒロ)
Seiyū: Junichi Suwabe[7] (japoński), Jacek Król (polski)
  • Finral Roulacase (jap. フィンラル・ルーラケイス Finraru Rūrakeisu)
Seiyū: Jun Fukuyama[5] (japoński), Jakub Szyperski (polski)
  • Magna Swing (jap. マグナ・スウィング Maguna Suwingu)
Seiyū: Genki Muro[5] (japoński), Paweł Krucz (polski)
  • Luck Voltia (jap. ラック・ボルティア Rakku Borutia)
Seiyū: Ayumu Murase[5] (japoński), Mateusz Weber (polski)
  • Gauche Adlai (jap. ゴーシュ・アドレイ Gōshu Adorei)
Seiyū: Satoshi Hino[5] (japoński), Mateusz Kwiecień (polski)
  • Charmy Papittson (jap. チャーミー・パピットソン Chāmī Papittoson)
Seiyū: Kiyono Yasuno[5] (japoński), Angelika Kurowska (polski)
  • Vanessa Enoteca (jap. バネッサ・エノテーカ Banessa Enotēka)
Seiyū: Nana Mizuki[5] (japoński), Vanessa Aleksander (polski)
  • Grey (jap. グレイ Gurei)
Seiyū: Minami Takahashi[8] (japoński), Maja Szopa (polski)
  • Zora Ideale (jap. ゾラ・イデアーレ Zora Ideāre)
Seiyū: Hikaru Midorikawa[9] (japoński), Grzegorz Drojewski (polski)
  • Secre Swallowtail (jap. セクレ・スワロティル Sekure Suwarotiru)
Seiyū: Hitomi Sasaki (Nero), Ayane Sakura[10] (japoński), Kim Grygierzec (polski)
  • Mereoleona Vermillion (jap. メレオレオナ・ヴァーミリオン Mereoreona Vāmirion)
Seiyū: Junko Minagawa[11] (japoński), Wiktoria Gorodeckaja (polski)

Manga edytuj

Pierwszy rozdział Black Clover został opublikowany 16 lutego 2015 w magazynie „Shūkan Shōnen Jump[12][13]. Manga ta jest drugą serią Tabaty wydawaną w tym magazynie: jego pierwsza seria, Hungry Joker, ukazywała się od 12 listopada 2012 do 13 maja 2013, zanim została anulowana po 24 rozdziale[14][15][16]. W kwietniu 2022 ogłoszono, że manga zostanie wstrzymana na 3 miesiące, aby przygotować ją do finałowego wątku fabularnego[17]. Po opublikowaniu rozdziału 368., wydanego 20 sierpnia 2023, poinformowano, że seria zostanie przeniesiona do magazynu „Jump Giga” i zostanie wznowiona w numerze zima 2023[18][19]. Wydawnictwo Shūeisha zebrało jej rozdziały do wydań w formacie tankōbon, których pierwszy tom ukazał się 4 czerwca 2015[20]. Według stanu na 2 czerwca 2023, do tej pory wydano 35 tomów[21].

W Polsce wydanie mangi zapowiedziało Studio JG, o czym poinformowano 17 lutego 2023[22], premiera zaś odbyła się 12 maja tego samego roku[23].

NrJęzyk japońskiJęzyk polski
Data wydaniaISBNData wydaniaISBN
14 czerwca 2015[20]ISBN 978-4-08-880416-312 maja 2023[23]ISBN 978-83-8257-121-9
24 sierpnia 2015[24]ISBN 978-4-08-880452-131 lipca 2023[25]ISBN 978-83-8257-218-6
33 października 2015[26]ISBN 978-4-08-880489-713 listopada 2023[27]ISBN 978-83-8257-268-1
44 grudnia 2015[28]ISBN 978-4-08-880567-217 stycznia 2024[29]ISBN 978-83-8257-331-2
54 marca 2016[30]ISBN 978-4-08-880630-319 marca 2024[31]ISBN 978-83-8257-387-9
62 maja 2016[32]ISBN 978-4-08-880672-3
74 sierpnia 2016[33]ISBN 978-4-08-880751-5
84 października 2016[34]ISBN 978-4-08-880792-8
92 grudnia 2016[35]ISBN 978-4-08-880823-9
103 marca 2017[36]ISBN 978-4-08-881023-2
112 maja 2017[37]ISBN 978-4-08-881073-7
124 sierpnia 2017[38]ISBN 978-4-08-881192-5
134 października 2017[39]ISBN 978-4-08-881210-6
144 grudnia 2017[40]ISBN 978-4-08-881287-8
152 marca 2018[41]ISBN 978-4-08-881358-5
162 maja 2018[42]ISBN 978-4-08-881513-8
173 sierpnia 2018[43]ISBN 978-4-08-881567-1
182 listopada 2018[44]ISBN 978-4-08-881686-9
194 stycznia 2019[45]ISBN 978-4-08-881693-7
204 kwietnia 2019[46]ISBN 978-4-08-881757-6
214 lipca 2019[47]ISBN 978-4-08-881840-5
224 października 2019[48]ISBN 978-4-08-882049-1
234 stycznia 2020[49]ISBN 978-4-08-882049-1
243 kwietnia 2020[50]ISBN 978-4-08-882254-9
253 lipca 2020[51]ISBN 978-4-08-882346-1
262 października 2020[52]ISBN 978-4-08-882422-2
274 stycznia 2021[53]ISBN 978-4-08-882529-8
282 kwietnia 2021[54]ISBN 978-4-08-882594-6
292 lipca 2021[55]ISBN 978-4-08-882712-4
304 października 2021[56]ISBN 978-4-08-882795-7
314 stycznia 2022[57]ISBN 978-4-08-882878-7
324 kwietnia 2022[58]ISBN 978-4-08-883071-1
334 listopada 2022[59]ISBN 978-4-08-883195-4
343 marca 2023[60]ISBN 978-4-08-883410-8
352 czerwca 2023[21]ISBN 978-4-08-883195-4

Spin-offy edytuj

Gagowy spin-off autorstwa Setty Kobayashiego, zatytułowany Asta-kun mahōtei e no michi (jap. アスタくん魔法帝への道), ukazywał się w magazynie „Saikyō Jump” wydawnictwa Shūeisha od 2 lutego 2018 do 1 kwietnia 2021[61][62]. Seria ta została również opublikowana w 3 tankōbonach, wydawanych od 4 stycznia 2019 do 2 lipca 2021[63][64].

NrData wydania (język japoński)ISBN (język japoński)
14 stycznia 2019[63]ISBN 978-4-08-881705-7
22 lipca 2021[65]ISBN 978-4-08-882725-4
32 lipca 2021[64]ISBN 978-4-08-882726-1

Od 7 października 2018 do 12 kwietnia 2020 w magazynie internetowym „Shōnen Jump+” ukazywał się spin-off oparty na grze wideo, zatytułowany Black Clover: Quartet Knights[66][67]. Seria została następnie zebrana w 6 tankōbonach, wydanych między 4 stycznia 2019 a 2 października 2020[68][69].

NrData wydania (język japoński)ISBN (język japoński)
14 stycznia 2019[68]ISBN 978-4-08-881709-5
24 lipca 2019[70]ISBN 978-4-08-881868-9
34 października 2019[71]ISBN 978-4-08-882135-1
43 kwietnia 2020[72]ISBN 978-4-08-882275-4
53 lipca 2020[73]ISBN 978-4-08-882370-6
62 października 2020[69]ISBN 978-4-08-882488-8

Anime edytuj

Odcinek OVA oparty na serii, wyprodukowany przez studio Xebec Zwei, został pokazany podczas wydarzenia Jump Festa 2016 między 27 listopada a 18 grudnia 2016[74][75][76]. Został dołączony do 11. tomu mangi, który został wydany 2 maja 2017[77]. Druga OVA została pokazana podczas Jump Festa 2018[78].

18 grudnia 2016 podczas wydarzenia Jump Festa, ogłoszono powstanie adaptacji w formie telewizyjnego serialu anime wyprodukowanego przez studio Pierrot[77]. Za reżyserię odpowiadał Tatsuya Yoshihara, scenariusz napisał Kazuyuki Fudeyasu, postacie zaprojektował Itsuko Takeda, muzykę zaś skomponowała Minako Seki[79]. Anime było emitowane między 3 października 2017 a 30 marca 2021, składając się łącznie z 4 serii[80][81].

Dwa pierwsze sezony liczą po 51 odcinków[82][83]. Pierwszy emitowano od 3 października 2017 do 25 września 2018[84], drugi zaś od 2 października 2018 do 24 września 2019[85]. Premiera 3 sezonu odbyła się 1 października 2019[86][87]. Jego emisja trwała bez większych przerw do końca kwietnia 2020, kiedy to ogłoszono, że przyszłe odcinki zostaną przesunięte w związku z opóźnieniami produkcyjnymi studia spowodowanymi pandemią COVID-19. Emisja i dystrybucja odcinka 133 i dalszych zostały opóźnione, a 5 maja 2020 w jego miejsce został ponownie wyemitowany odcinek pierwszy[88]. Seria została wznowiona 7 lipca 2020[89]. Ostatni odcinek 3 sezonu został wyemitowany 1 grudnia 2020[90], natomiast tydzień później, 8 grudnia, rozpoczęła się emisja 4 serii[91]. W lutym 2021 ogłoszono, że Black Clover zakończy emisję 30 marca 2021 na odcinku 170, po którym ma nastąpić „ważne ogłoszenie”[92][93].

Prawa do transmisji serialu nabyło Crunchyroll[94], natomiast Funimation wyprodukowało do niego angielski dubbing[95][96].

Krótkometrażowa seria ONA, zatytułowana Mugyutto! Black Clover (jap. むぎゅっと!ブラッククローバー Mugyutto! Burakku kurōbā), została wyprodukowana przez studio DLE i wyreżyserowana przez Tsukasę Nishiyamę. Była transmitowana od 1 lipca do 19 sierpnia 2019 w serwisie dTV. Motyw otwierający, „POSSIBLE”, został wykonany przez Gakuto Kajiwarę i Nobunagiego Shimazakiego, występujących pod nazwą „Clover×Clover”[97]. 31 grudnia 2019 seria ta została udostępniona międzynarodowo w serwisie Crunchyroll[98].

Ścieżka dźwiękowa edytuj

Sezon Odcinki Tytuł Wykonawcy Źródło
Czołówka
1 1–13 „Haruka mirai” (jap. ハルカミライ) Kankaku Piero [99]
14–27 „PAiNT it BLACK” BiSH [100]
28–39 „Black Rover” Vickeblanka [101]
40–51 „Guess Who Is Back” Kumi Kōda [102]
2 52–64 „Gamushara” (jap. ガムシャラ) Miyuna [103]
65–76 „Rakugaki Page” (jap. 落書きペイジ Rakugaki peiji) Kankaku Piero [104]
77–94 „JUSTadICE” Seiko Ōmori [105]
95–102 „Sky & Blue” Girlfriend [106]
3 103–115 „RiGHT NOW” Empire [86]
116–128 „Black Catcher” Vickeblanka [10]
129–140 „Stories” Snow Man [107]
141–154 „Eien ni Hikare” (jap. 永遠に光れ) Tomorrow X Together [108]
4 155–157
158–170 „Grandeur” Snow Man [109]
Napisy końcowe
1 1–13 „Aoi honō” (jap. 蒼い炎) Itowokashi [99]
14–27 „Amazing Dreams” SWANKY DANK [100]
28–39 „Black to the dreamlight” Empire [101]
40–51 „Four” Faky [102]
2 52–64 „Tenjō Tenge” (jap. 天上天下) Miyuna [103]
65–76 „My Song My Days” Solidemo, Sakura men [110]
77–89 „Hana ga saku michi” (jap. 花が咲く道) The Charm Park [105]
90–102 „Against All Gods” M-Flo [106]
3 103–115 „Jinsei wa senjō da” (jap. 人生は戦場だ) Kalen Anzai [86]
116–128 „New Page” Intersection [10]
129–140 „Answer” Kaf [107]
141–154 „A Walk” Gakuto Kajiwara [111]
4 155–157
158–170 „BEAUTIFUL” Treasure [109]

Film edytuj

28 marca 2021 ogłoszono, że seria otrzyma film anime, którego szczegóły mają zostać ujawnione w późniejszym terminie[112]. Później podano do wiadomości, że film będzie nosił tytuł Black Clover: Sword of the Wizard King (jap. ブラッククローバー 魔法帝の剣 Burakku kurōbā: Mahōtei no ken). Za reżyserię odpowiadał Ayataka Tanemura, scenariusz napisali Johnny Otoda i Ai Orii, projekty postaci wykonała Itsuko Takeda, zaś muzykę Minako Seki. Premiera miała odbyć się jednocześnie w japońskich kinach i na platformie Netflix 31 marca 2023[113][114], jednakże została opóźniona do 16 czerwca tego samego roku ze względu na pandemię COVID-19[115]. Motyw otwierający film, zatytułowany „Here I Stand”, wykonał zespół Treasure[116].

Gry komputerowe edytuj

Podczas Jump Festa 2017 zapowiedziano powstanie gry komputerowej zatytułowanej Black Clover: Quartet Knights[117]. Została opracowana przez studio Ilinx i wydana przez Bandai Namco na platformy PlayStation 4 i PC[118]. Jej japońska premiera odbyła się 13 września 2018[119], na zachodzie zaś została wydana dzień później[120].

22 kwietnia 2018 ogłoszono powstanie gry mobilnej zatytułowanej Black Clover: Phantom Knights (jap. ブラッククローバー 夢幻の騎士団 Burakku kurōbā: Mugen no kishidan)[121]. Została wydana w Japonii 14 listopada 2018. 6 grudnia 2019 Bandai Namco Entertainment ogłosiło, że 16 stycznia 2020 gra ukaże się także w języku angielskim[122]. 9 grudnia 2020 jej serwery zostały zamknięte, a gra została usunięta ze sklepów z aplikacjami mobilnymi na systemy iOS i Android[123].

19 grudnia 2021, podczas Jump Festa 2022, zapowiedziano grę mobilną zatytułowaną Black Clover Mobile: Rise of the Wizard King (jap. ブラッククローバーモバイル 魔法帝への道 Burakku kurōbā mobairu mahōtei e no michi), za produkcję której odpowiadać będzie Vic Game Studios[124]. Produkcja miała ukazać się w 2022 roku[125], jednak później ogłoszono, że zostanie wydana na całym świecie w pierwszej połowie 2023[124]. Zespół Glay współtworzył dwie piosenki do gry: „Genkai Toppa” i „Pianista”[126].

Odbiór edytuj

Manga edytuj

Seria zajęła 3. miejsce w rankingu rekomendowanych komiksów ogólnonarodowych pracowników księgarń z 2018 roku prowadzonym przez Honya Club[127].

Sprzedaż edytuj

Data 2019 2021 2022 2023
styczeń[128] marzec[129] maj[130] grudzień[131] czerwiec[132] listopad[133] czerwiec[134]
Liczba sztuk 7 000 000 12 000 000 15 000 000 16 000 000 17 000 000 18 000 000 19 000 000

Opinie i krytyka edytuj

Tom Speelman, recenzując serię dla ComicsAlliance, opisał jej założenia jako: „co by było, gdyby Harry Potter był rycerzem i w dodatku trochę głupim?”. Polecił ją fanom Naruto i Fairy Tail, zauważając jej podobieństwa do tej pierwszej serii, a także do Bleacha. Pochwalił zdolność autora do ożywienia szablonowych postaci[135]. Henry Ma z Ka Leo O Hawaii pochwalił humor i kreskę, zauważając, że ta druga jest „bardzo ładna” i podobna do tej z Fairy Tail[136]. Danica Davidson z Otaku USA zauważyła, że pierwszy tom był obiecujący i poleciła go fanom shōnen-mangi z gatunku akcji/przygodowego[137]. Matthew Warner z The Fandom Post, w swojej recenzji tomu pierwszego, stwierdził „Dzięki wystarczająco sympatycznej głównej obsadzie i pozornie solidnemu światu, tom ten zapewnia serii dobry początek”[138]. Leroy Douresseaux z ComicBookBin powiedział, że fabuła przypomina mu niektóre z jego ulubionych shōnenów i ma intrygującą historię i wewnętrzną mitologię, nazywając ją „jedną z najlepszych nowych serii roku dla młodych czytelników” i dając jej ocenę A[139]. Jednak nie wszystkie opinie krytyków były pozytywne, a rada autorów komiksów na konwencie San Diego Comic-Con wymieniła mangę jako jeden z najgorszych tytułów 2016 roku[140].

Anime edytuj

W listopadzie 2019 portal Crunchyroll umieścił Black Clover na liście „100 najlepszych anime lat 2010”[141]. W styczniu 2021 ujawniono, że Black Clover było najczęściej oglądanym serialem anime na platformie Crunchyroll w 2020 roku, oglądanym w 87 krajach i terytoriach na całym świecie[142][143]. Walka Asty i Yamiego z Dante została również wymieniona przez serwis jako szósta najlepsza walka anime 2021 roku[144].

Alex Osborn z IGN w swojej recenzji pierwszego odcinka wspomniał, że jego założenie nie jest nowatorskie, ale stwierdził, że jest to „ostatecznie solidne wprowadzenie do Królestwa Clover i kładzie podwaliny pod to, co, miejmy nadzieję, będzie budującą historią o znaczeniu nigdy nie poddawania się”[145]. Pisząc dla portalu Anime News Network, Rachel Trujillo pochwaliła anime za „wielkie lekcje, które można wynieść z tej historii” i ambitne wysiłki animatorów[146]. W swojej recenzji odcinka 170, Shawn Hacaga z The Fandom Post pochwalił poprawę anime od jego początku, mówiąc, że „cieszy się, że Black Clover zdołało to odwrócić”[147].

Przypisy edytuj

  1. VIZ: The Official Website for Black Clover [online], Viz Media [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  2. a b Crystalyn Hodgkins, Shun Horie, Sōma Saitō Star in Black Clover Event Anime [online], Anime News Network, 20 października 2016 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  3. a b Scott Green, "Black Clover" TV Anime Slated For October [online], Crunchyroll, 11 lipca 2017 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  4. Black Clover: Sword of the Wizard King (movie) [online], Anime News Network [dostęp 2023-06-16] (ang.).
  5. a b c d e f g Scott Green, "Black Clover" TV Anime Black Bull Squad Cast Additions And Designs Spotted [online], Crunchyroll, 3 sierpnia 2017 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  6. Scott Green, Additional "Black Clover" Anime Cast Spotted [online], Crunchyroll, 16 sierpnia 2017 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  7. Scott Green, Junichi Suwabe Set To Join "Black Clover" TV Anime [online], Crunchyroll, 19 lipca 2017 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  8. Rafael Antonio Pineda, Black Clover Anime Casts Minami Takahashi [online], Anime News Network, 6 sierpnia 2018 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  9. Rafael Antonio Pineda, Hikaru Midorikawa, Daisuke Namikawa Join Cast of Black Clover Anime [online], Anime News Network, 3 marca 2019 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  10. a b c Jennifer Sherman, Black Clover Anime Casts Ayane Sakura, Reveals New Songs [online], Anime News Network, 3 stycznia 2020 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  11. Rafael Antonio Pineda, Junko Minagawa Joins Cast of Black Clover Anime [online], Anime News Network, 4 lutego 2019 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  12. Kiara Valdez, Shonen Jump to Launch 4 Manga, Including Detective Story by Psyren's Iwashiro [online], Anime News Network, 29 stycznia 2015 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  13. 田畠裕基のジャンプ新連載、魔法使えない少年が魔法使いの頂点目指す [online], Natalie, 16 lutego 2015 [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  14. Crystalyn Hodgkins, Shonen Jump to Launch 3 New Manga Series in November [online], Anime News Network, 31 października 2012 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  15. 「LIGHT WING」の神海英雄、ジャンプで吹奏楽マンガ連載 [online], コミックナタリー, 13 maja 2013 [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  16. Tom SpeelmanTom Speelman, Big Spells, Bigger Swords: Should You Be Reading 'Black Clover'? [online], ComicsAlliance [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  17. Black Clover Manga Goes on Hiatus for Around 3 Months So Author Can Prepare for Final Saga [online], Anime News Network [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  18. Crystalyn Hodgkins, Black Clover Manga Moves to Quarterly Jump GIGA Magazine, Resumes in Winter [online], Anime News Network, 20 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-22] (ang.).
  19. Black Clover: Popularna manga zmienia magazyn i zbliża się do końca [online], IGN Polska, 17 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-22] (pol.).
  20. a b ブラッククローバー 1 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  21. a b ブラッククローバー 35 [online], Shūeisha [dostęp 2023-06-17] (jap.).
  22. Kolejna piątka WFM-owych nowości! [online], Studio JG, 17 lutego 2023 [dostęp 2023-02-17] (pol.).
  23. a b Black Clover #1 [online], Studio JG [dostęp 2023-05-12] (pol.).
  24. ブラッククローバー 2 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  25. Black Clover #2 [online], Studio JG [dostęp 2023-07-31] (pol.).
  26. ブラッククローバー 3 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  27. Black Clover #3 [online], Studio JG [dostęp 2023-11-13] (pol.).
  28. ブラッククローバー 4 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  29. Black Clover #4 [online], Studio JG [dostęp 2024-01-17] (pol.).
  30. ブラッククローバー 5 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  31. Black Clover #5 [online], Studio JG [dostęp 2024-03-19] (pol.).
  32. ブラッククローバー 6 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  33. ブラッククローバー 7 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  34. ブラッククローバー 8 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  35. ブラッククローバー 9 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  36. ブラッククローバー 10 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  37. ブラッククローバー 11 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  38. ブラッククローバー 12 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  39. ブラッククローバー 13 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  40. ブラッククローバー 14 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  41. ブラッククローバー 15 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  42. ブラッククローバー 16 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  43. ブラッククローバー 17 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  44. ブラッククローバー 18 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  45. ブラッククローバー 19 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  46. ブラッククローバー 20 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  47. ブラッククローバー 21 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  48. ブラッククローバー 22 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  49. ブラッククローバー 23 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  50. ブラッククローバー 24 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  51. ブラッククローバー 25 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  52. ブラッククローバー 26 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  53. ブラッククローバー 27 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  54. ブラッククローバー 28 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  55. ブラッククローバー 29 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  56. ブラッククローバー 30 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  57. ブラッククローバー 31 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  58. ブラッククローバー 32 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  59. ブラッククローバー 33 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  60. ブラッククローバー 34 [online], Shūeisha [dostęp 2023-03-27] (jap.).
  61. Karen Ressler, Black Clover Gets Gag Manga Spinoff [online], Anime News Network, 26 stycznia 2018 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  62. Crystalyn Hodgkins, Manga Briefs Roundup: March-April 2021 [online], Anime News Network, 4 kwietnia 2021 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  63. a b アスタくん魔法帝への道 1 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  64. a b アスタくん魔法帝への道 3 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  65. アスタくん魔法帝への道 2 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  66. Crystalyn Hodgkins, Black Clover: Quartet Knights Game Gets Manga Adaptation [online], Anime News Network, 30 września 2018 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  67. Crystalyn Hodgkins, Black Clover Gaiden: Quartet Knights Manga Ends on April 12 [online], Anime News Network, 5 kwietnia 2020 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  68. a b ブラッククローバー外伝 カルテットナイツ 1 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  69. a b ブラッククローバー外伝 カルテットナイツ 6 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  70. ブラッククローバー外伝 カルテットナイツ 2 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  71. ブラッククローバー外伝 カルテットナイツ 3 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  72. ブラッククローバー外伝 カルテットナイツ 4 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  73. ブラッククローバー外伝 カルテットナイツ 5 [online], Shūeisha [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  74. Scott Green, "Black Clover" Anime Episode To Screen At Jump Festa [online], Crunchyroll, 24 sierpnia 2016 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  75. Crystalyn Hodgkins, Jump Special Anime Festa Event Confirms Screening of Black Clover Anime [online], Anime News Network, 29 sierpnia 2016 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  76. Rafael Antonio Pineda, XEBEC Animates Black Clover Manga's Event Anime [online], Anime News Network, 6 października 2016 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  77. a b Crystalyn Hodgkins, Yūki Tabata's Black Clover Manga Gets TV Anime by Studio Pierrot (Updated) [online], Anime News Network, 17 grudnia 2016 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  78. Crystalyn Hodgkins, Crunchyroll Streams Black Clover Event Anime From Jump Special Anime Festa [online], Anime News Network, 2 grudnia 2018 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  79. Crystalyn Hodgkins, Monster Musume's Tatsuya Yoshihara Directs Black Clover TV Anime [online], Anime News Network, 1 czerwca 2017 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  80. Crystalyn Hodgkins, Black Clover TV Anime Premieres This Year [online], Anime News Network, 8 lipca 2017 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  81. Crystalyn Hodgkins, Black Clover Anime Reveals October 3 Premiere, More Golden Dawn Cast Members [online], Anime News Network, 24 sierpnia 2017 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  82. Karen Ressler, Black Clover Anime Unveils Visual for New Season [online], Anime News Network, 21 września 2018 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  83. Megan Peters, 'Black Clover' Revises Initial Episode Order [online], Comicbook, 12 lutego 2019 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  84. Black Clover (TV Series 2017–2021) - IMDb. [dostęp 2022-11-18].
  85. Black Clover (TV Series 2017–2021) - IMDb. [dostęp 2022-11-18].
  86. a b c Crystalyn Hodgkins, Black Clover Anime Reveals New Theme Song Artists [online], Anime News Network, 29 września 2019 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  87. Patrick Frye, Black Clover Season 3 release date confirmed: Number of episodes revealed by sequel director [Spoilers] [online], Anime Geek, 27 lutego 2020 [dostęp 2022-11-18] (ang.).
  88. Black Clover Anime Delays New Episodes Due to COVID-19 [online], Anime News Network [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  89. Adriana Hazra, Black Clover Anime Resumes on July 7 [online], Anime News Network, 21 czerwca 2020 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  90. Black Clover (TV Series 2017–2021) - IMDb. [dostęp 2022-11-18].
  91. Black Clover (TV Series 2017–2021) - IMDb. [dostęp 2022-11-18].
  92. アニメ「ブラクロ」3月30日で最終回、重大発表も!特別番組に梶原岳人ら出演(動画あり / コメントあり) [online], Natalie, 2 lutego 2021 [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  93. Egan Loo, Black Clover TV Anime to End on March 30 With 'Important Announcement' [online], Anime News Network, 2 lutego 2021 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  94. Crystalyn Hodgkins, Crunchyroll to Stream Black Clover Anime Series Starting in October [online], Anime News Network, 14 lipca 2017 [dostęp 2022-11-17] (ang.).
  95. Karen Ressler, Funimation to Simuldub Black Clover Anime This Fall [online], Anime News Network, 1 września 2017 [dostęp 2022-11-17] (ang.).
  96. Karen Ressler, Funimation Reveals Black Clover English Dub Cast, October 29 Premiere [online], Anime News Network, 26 października 2017 [dostęp 2022-11-17] (ang.).
  97. 「ブラクロ」がショートアニメに、主題歌は梶原岳人×島崎信長の限定ユニット [online], Natalie, 1 lipca 2019 [dostęp 2022-11-15] (jap.).
  98. Joseph Luster, Squishy! Black Clover Anime Spinoff Hits Crunchyroll Today [online], Crunchyroll, 31 grudnia 2019 [dostęp 2022-11-15] (ang.).
  99. a b Crystalyn Hodgkins, Kankaku Piero, Itowokashi Perform Theme Songs for Black Clover Anime [online], Anime News Network, 10 września 2017 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  100. a b Rafael Antonio Pineda, Black Clover Anime Gets New Opening, Ending Theme Songs [online], Anime News Network, 4 stycznia 2018 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  101. a b Crystalyn Hodgkins, Takahiro Sakurai Joins Black Clover Anime's Cast as Licht [online], Anime News Network, 8 kwietnia 2018 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  102. a b Nick Valdez, 'Black Clover' Confirms New Opening, Ending Themes [online], Comicbook, 29 czerwca 2018 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  103. a b Crystalyn Hodgkins, Rafael Antonio Pineda, 16-Year-Old Singer Miyuna to Perform New Opening, Ending Themes for Black Clover Anime [online], Anime News Network, 1 października 2018 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  104. Karen Ressler, Kankaku Piero Returns for Black Clover Anime's New Opening Song [online], Anime News Network, 7 grudnia 2018 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  105. a b Crystalyn Hodgkins, Seiko Ōmori, The Charm Park Perform New Themes for Black Clover Anime [online], Anime News Network, 31 marca 2019 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  106. a b Crystalyn Hodgkins, Black Clover Anime Reveals New Theme Songs, New Series of Anime Shorts [online], Anime News Network, 30 czerwca 2019 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  107. a b Egan Loo, Snow Man, Kaf Perform Black Clover Anime's New Theme Songs [online], Anime News Network, 2 kwietnia 2020 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  108. Jennifer Sherman, TOMORROW X TOGETHER Perform Black Clover Anime's New Opening Song [online], Anime News Network, 29 lipca 2020 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  109. a b Alex Mateo, Black Clover Anime Unveils New Theme Song Artists, Cast [online], Anime News Network, 15 grudnia 2020 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  110. Solidemo, Sakura Men to Perform New Ending Theme for Black Clover Anime [online], Anime News Network [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  111. Crystalyn Hodgkins, Black Clover Star Gakuto Kajiwara Makes Debut as Singer With Anime's Next Ending Theme [online], Anime News Network, 30 sierpnia 2020 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  112. Crystalyn Hodgkins, Black Clover Anime Gets Film [online], Anime News Network, 28 marca 2021 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  113. 劇場版「ブラッククローバー」3月31日公開、田畠裕基「原作でやらないんだコレという物語」(動画あり / コメントあり) [online], Natalie, 6 października 2022 [dostęp 2022-11-14] (jap.).
  114. Alex Mateo, Black Clover Anime Film Unveils Title, Trailer, Cast, March 31 Worldwide Premiere [online], Anime News Network, 6 października 2022 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  115. Liam Dempsey, Black Clover: Sword of the Wizard King Anime Film Postponed to June 16 Due to COVID-19 [online], Crunchyroll, 16 lutego 2023 [dostęp 2023-02-17] (ang.).
  116. Crystalyn Hodgkins, Black Clover: Sword of the Wizard King Film Reveals New Trailer, 2 More Cast Members [online], Anime News Network, 16 grudnia 2022 [dostęp 2023-02-17] (ang.).
  117. Black Clover: Quartet Knights trailer brings 4-on-4 anime warfare [online], Destructoid, 18 grudnia 2017 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  118. Black Clover: Quartet Knights Game | PS4 - PlayStation [online], PlayStation, 27 lutego 2019 [dostęp 2022-11-14] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-27] (ang.).
  119. Crystalyn Hodgkins, Black Clover: Quartet Knights Game Launches in Japan on September 13 [online], Anime News Network, 27 maja 2018 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  120. Jennifer Sherman, Black Clover: Quartet Knights Game Heads West on September 14 [online], Anime News Network, 29 maja 2018 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  121. Crystalyn Hodgkins, Black Clover Manga Gets Smartphone Game this Year [online], Anime News Network, 22 kwietnia 2018 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  122. Jennifer Sherman, Black Clover Phantom Knights Smartphone Game Launches in English [online], Anime News Network, 16 stycznia 2020 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  123. Alex Mateo, Black Clover Phantom Knights Smartphone Game Ends Service on December 9 [online], Anime News Network, 2 października 2020 [dostęp 2022-11-14] (ang.).
  124. a b Joanna Cayanan, Black Clover Mobile: Rise of the Wizard King Game Delayed to 1st Half of 2023 [online], Anime News Network, 7 listopada 2022 [dostęp 2023-06-17] (ang.).
  125. Crystalyn Hodgkins, Black Clover Gets New Mobile Game in 2022 [online], Anime News Network, 19 grudnia 2021 [dostęp 2023-06-17] (ang.).
  126. 次世代アニメーションRPG『ブラッククローバーモバイル 魔法帝への道』テーマ曲はGLAYに決定! [online], PR Times, 19 stycznia 2023 [dostęp 2023-06-17] (jap.).
  127. 全国書店員が選んだマンガランキング2016、1位は「ダンジョン飯」 [online], Natalie, 4 lutego 2016 [dostęp 2022-11-15] (jap.).
  128. Crystalyn Hodgkins, Roundup of Newly Revealed Print Counts for Manga, Light Novel Series - January 2019 [online], Anime News Network, 2 lutego 2019 [dostęp 2022-11-15] (ang.).
  129. アニメ『ブラッククローバー』映画化決定、記念ビジュアル&特報PV公開 [online], Oricon, 29 marca 2021 [dostęp 2022-11-15] (jap.).
  130. Crystalyn Hodgkins, Black Clover Manga Has 15 Million Copies in Circulation Worldwide [online], Anime News Network, 30 maja 2021 [dostęp 2022-11-15] (ang.).
  131. 新作モバイルゲームアプリ『ブラッククローバーモバイル』が2022年にサービス開始予定!! [online], PR Times, 19 grudnia 2021 [dostęp 2022-11-15] (jap.).
  132. テレビアニメ『ブラッククローバー』がeeoくじに登場!B2タペストリー&キャラポーチなど豪華景品メジロ押し [online], PR Times, 16 czerwca 2022 [dostęp 2022-11-15] (jap.).
  133. Rafael Antonio Pineda, Black Clover Manga Exceeds 18 Million Copies in Circulation Worldwide [online], Anime News Network, 3 listopada 2022 [dostęp 2022-11-15] (ang.).
  134. 『ブラッククローバー』オフラインイベント「ブラクロ魔法祭」東京・ZeroBase渋谷で6月9日(金)から3日間開催! [online], PR Times, 2 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-17] (jap.).
  135. Tom SpeelmanTom Speelman, Big Spells, Bigger Swords: Should You Be Reading 'Black Clover'? [online], ComicsAlliance, 17 marca 2016 [dostęp 2022-11-15] (ang.).
  136. Manga Mondays: 'Black Clover' special review [online], Ka Leo O Hawaii, 20 kwietnia 2015 [dostęp 2022-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2022-10-19] (ang.).
  137. Danica Davidson, Black Clover Manga Shows Some Shonen Promise [online], Otaku USA Magazine, 24 czerwca 2016 [dostęp 2022-11-15] (ang.).
  138. Matthew Warner, Black Clover Vol. #01 Manga Review [online], The Fandom Post, 11 września 2016 [dostęp 2022-11-15] (ang.).
  139. Leroy Douresseaux, Black Clover: Volume 1 manga review [online], ComicBookBin, 22 czerwca 2016 [dostęp 2022-11-15] (ang.).
  140. Amanda Ellard, 'Best and Worst Manga of 2016' Results - Comic-Con International [online], Anime News Network, 25 lipca 2016 [dostęp 2022-11-15] (ang.).
  141. Ian Wolf, Crunchyroll Names The Top 100 Anime of the 2010s [online], Anime UK News, 27 listopada 2019 [dostęp 2022-11-15] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-28] (ang.).
  142. Miles Thomas, FEATURE: Explore 2020’s Most Popular Anime on Crunchyroll Around the World! [online], Crunchyroll, 14 stycznia 2021 [dostęp 2022-11-15] (ang.).
  143. Kim Morrissy, Crunchyroll Reveals Most Watched Anime of 2020 by Region [online], Anime News Network, 15 stycznia 2021 [dostęp 2022-11-15] (ang.).
  144. Peter Fobian, FEATURE: The Top 10 Fight Scenes Of 2021 According To YOU! [online], Crunchyroll, 7 stycznia 2022.
  145. Alex Osborn, Black Clover Episode 1: "Asta and Yuno" Review [online], IGN, 3 października 2017 [dostęp 2022-11-15] (ang.).
  146. Rachel Trujillo, Thank You, Black Clover [online], Anime News Network, 31 maja 2021 [dostęp 2022-11-15] (ang.).
  147. Shawn Hacaga, Black Clover Vol. #19 Manga Review [online], The Fandom Post, 31 stycznia 2020 [dostęp 2022-11-15] (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj