Bligia pospolita

Bligia pospolita
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	mydleńcowate
Rodzaj	bligia
Gatunek	bligia pospolita
	Nazwa systematyczna
	Blighia sapida K. D. Koenig; Ann. Bot. (König & Sims) 2:571, t. 16-17. 1806
Synonimy
	Cupania sapida Voigt;
	Cupania sapida Voigt;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bligia pospolita (Blighia sapida) – gatunek rośliny z rodziny mydleńcowatych, spokrewniony z liczi chińskim i longanem. Pochodzi z zachodnich obszarów tropikalnej Afryki, lecz jest uprawiany w wielu obszarach o klimacie tropikalnym^[4]. Nazwę zawdzięcza kapitanowi Blighowi, który wprowadził ją do uprawy na Jamajce. Angielska nazwa ackee pochodzi z afrykańskiego języka twi.

Morfologia i biologia edytuj

Pokrój: Wiecznie zielona roślina o jednopłciowych kwiatach z pięcioma białawo-zielonymi płatkami.
Owoce: O kształcie gruszkowatym, dojrzałe w kolorze pomarańczowym. Dojrzałe owoce otwierają się samoistnie, ukazując trzy błyszczące czarne nasiona, otoczone białym lub żółtawym miąższem. Niedojrzałe owoce są trujące. Spożycie może wywoływać hipoglikemię i tzw. jamajską chorobę wymiotną.

Kwiaty

Zamknięty owoc

Bligia z rybą, tradycyjne danie jamajskie

Zastosowanie edytuj

Bligia pospolita uprawiana jest w zachodniej Afryce i w rejonie Karaibów, zwłaszcza na Jamajce^[5]. Ze względu na zawartość wielu składników odżywczych, zwłaszcza kwasów tłuszczowych, kwasu stearynowego, witaminy A i białka, dojrzałe owoce znajdują powszechne zastosowanie w kuchni jamajskiej. W kuchni tej owoce ackee są szczególnie często podawane jako dodatek do solonej ryby (tradycyjne danie ackee and saltfish)^[6]. Puszkowane owoce są w dużych ilościach eksportowane.

Suszone nasiona i łupina owocu są wykorzystywane do celów medycznych. W niektórych krajach afrykańskich owoce używane są do produkcji mydła.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-05] (ang.).
↑ Blighia sapida, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-10].
↑ J.G. Vaughan, C.A. Geissler: Rośliny jadalne. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2001, s. 108. ISBN 83-7255-326-2.
↑ John Ayton, An A-Z of Food and Drink, Oxford University Press, 2002.

Linki zewnętrzne edytuj

Blighia sapida w Science Creative Quarterly
Odmiany bligii na Karaibach
Owoce tropikalne: Ackee
Blighia sapida (Mydleńcowate). montosogardens.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-19)].
Przepisy kuchni jamajskiej

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-05] (ang.).

[iucn-3] Blighia sapida, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-10].

[vaughan-5] J.G. Vaughan, C.A. Geissler: Rośliny jadalne. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2001, s. 108. ISBN 83-7255-326-2.

[6] John Ayton, An A-Z of Food and Drink, Oxford University Press, 2002.

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]