Bluszczyk

Bluszczyk
	; Morfologia (bluszczyk kurdybanek)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	jasnotowate
Rodzaj	bluszczyk
	Nazwa systematyczna
	Glechoma L.; Sp. Pl. 578. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Glechoma hederacea L.
Synonimy
	Chamaecissos Lunell; Chamaeclema Moench; Glechonion St.-Lag.; Meehaniopsis Kudô;
	Chamaecissos Lunell; Chamaeclema Moench; Glechonion St.-Lag.; Meehaniopsis Kudô;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bluszczyk (Glechoma L.) – rodzaj roślin z rodziny jasnotowatych. Obejmuje 7 gatunków^[4]. Rośliny te występują w strefie umiarkowanej w Europie i Azji^[5], z centrum zróżnicowania we wschodniej Azji, gdzie rośnie 5 gatunków^[6]. W Polsce występują dwa gatunki – bluszczyk kosmaty G. hirsuta i bluszczyk kurdybanek G. hederacea^[7]. Rośliny z tego rodzaju są uprawiane i dziczejące w Ameryce Północnej i Południowej^[8]^[4].

Zasiedlają one zwykle formacje trawiaste, brzegi lasów i strumieni^[8]. Rośliny uprawiane są jako ozdobne^[5], wykorzystywane były też jako lecznicze^[9].

Morfologia edytuj

Pokrój: Wieloletnie rośliny zielne, o łodygach pełzających i podnoszących się, z rozłogami. Pędy są bezwonne^[8].
Liście: Pojedyncze, naprzeciwległe^[8], długoogonkowe, o blaszce u nasady sercowatej^[6].
Kwiaty: Wyrastają skupione po kilka w wierzchotkach, tworzących okółki w kątach górnych i środkowych liści. Kwiaty są krótkoszypułkowe lub siedzące, wsparte drobnymi i szydlastymi podkwiatkami. Kielich rurkowaty lub dzwonkowaty, lekko zgięty i słabo dwuwargowy, z ząbkami trójkątnymi lub szydlastymi. Korona dwuwargowa, niebieskofioletowa, liliowa lub różowa, z rurką dłuższą od kielicha. Górna warga dwuklapowa, prosto wzniesiona, dolna trzyklapowa. Pręciki wystają z rurki korony, ich pylniki rozchylone są pod kątem prostym^[8]. Zalążnia naga, na szczycie ze smukłą szyjką i dwudzielnym znamieniem^[6].
Owoce: Rozłupnie rozpadające się na cztery rozłupki, owalnojajowate, gładkie^[8] lub też punktowane, ciemnobrązowe^[6].

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny jasnotowatych Lamiaceae. W jej obrębie zaliczany jest do podrodziny Nepetoideae, plemienia Mentheae i podplemienia Nepetinae^[10].

Wykaz gatunków^[4]

Glechoma biondiana (Diels) C.Y.Wu & C.Chen
Glechoma grandis (A.Gray) Kuprian.
Glechoma hederacea L. – bluszczyk kurdybanek
Glechoma hirsuta Waldst. & Kit. – bluszczyk kosmaty
Glechoma longituba (Nakai) Kuprian.
Glechoma × pannonica Borbás
Glechoma sardoa (Bég.) Bég.
Glechoma sinograndis C.Y.Wu

Zastosowanie edytuj

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne, głównie jako rośliny okrywowe, ich pędy bowiem łatwo ukorzeniają się, a rośliny mogą rosnąć w częściowym zacienieniu. Są jednak ekspansywne i mogą stać się w ogródku chwastami, z tego też względu nie nadają się na rabaty pomiędzy innymi roślinami ozdobnymi^[5].

Bluszczyk kurdybanek służył do sporządzania leczniczych naparów, stosowanych m.in. przy przeziębieniach. Stosowany był także jako dodatek do piwa, który miał „rozjaśniać umysł”^[9].

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-04].
↑ ^a ^b ^c ^d Glechoma L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-18].
↑ ^a ^b ^c GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ ^a ^b ^c ^d Glechoma Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-08-18].
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 89, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f K.K. Kubitzki K.K. (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VII. Flowering Plants Dicotyledons Lamiales, Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag, 2004, s. 252, ISBN 978-3-642-62200-7 .
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 390, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Genus Glechoma L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-08-18].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-31] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-04].

[powo-4] Glechoma L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-18].

[E-5] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[china-6] Glechoma Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-08-18].

[checklist-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 89, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[kubitzki-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f K.K. Kubitzki K.K. (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VII. Flowering Plants Dicotyledons Lamiales, Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag, 2004, s. 252, ISBN 978-3-642-62200-7 .

[mabb-9] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 390, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[grin-10] Genus Glechoma L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-08-18].

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[1]

[2]

[3]

[9]

[10]