Bogdan Walewski
Bogdan Zenon Walewski właśc. Bogdan Płotka (ur. 2 czerwca 1932[1] Wilamów[2], zm. ?) – polski dyplomata i szpieg CIA.
| Imię i nazwisko |
Bogdan Płotka |
|---|---|
| Data urodzenia |
2 czerwca 1932 |
| Data śmierci |
XXI wiek |
| Zawód, zajęcie |
dyplomata, szpieg CIA, KGB, SB |
| Alma Mater | |
| Pracodawca |
Życiorys edytuj
Walewski urodził się 2 czerwca 1933 we wsi Wilamów w województwie łódzkim, w rodzinie Marcelego Płotki i Stefanii z domu Kaczorowskiej. Dzieciństwo i młodość spędził w Łodzi, gdzie w 1952 ukończył Technikum Handlu Zagranicznego[3].
W ramach wyróżnienia, jako aktywista Związku Młodzieży Polskiej, po ukończeniu szkoły średniej podjął studia w Moskiewskim Państwowym Instytucie Stosunków Międzynarodowych. Tam przypuszczalnie został zwerbowany przez KGB[4][3].
W 1958 jako tłumacz Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli wyjechał do Wietnamu. W Sajgonie pod kontrolą radzieckiego wywiadu został zwerbowany przez etatowego pracownika CIA, po podpisaniu zobowiązania do współpracy, przyjmując pseudonim „Bob Walters”[4][5]. Po powrocie do Polski na początku 1961 został przyjęty do pracy w MSZ, skąd został skierowany na stypendium na Uniwersytecie Columbia. Przed wyjazdem zobowiązał się do współpracy z polskim wywiadem, otrzymując pseudonim „Zenon”[4][6]. W Stanach Zjednoczonych podjął współpracę z CIA. Przekazywał raporty rezydentowi polskiego wywiadu w ambasadzie, przedstawicielom KGB i CIA. W 1963 wrócił do Polski, został starszym radcą w MSZ. Informacje pozyskane w trakcie tłumaczeń w czasie wizyt i dostępu do tajnej dokumentacji przekazywał, za pomocą martwych skrzynek kontaktowych w Warszawie, pracownikom CIA[4][7].
W 1964 został skierowany do przedstawicielstwa PRL przy ONZ w Nowym Jorku. Ponownie podjął współpracę z SB pod pseudonimem „Janczar”[8]. Raporty przekazywał zarówno polskiemu wywiadowi, jak i KGB i CIA, od każdego otrzymując gratyfikacje pieniężne[9]. Działalność szpiegowska doprowadziła Walewskiego do zaburzeń psychicznych, zaczął nadużywać alkoholu i zmuszony był zwrócić się o przeniesienie na powrót do kraju[4].
W latach 1974–1977 był wicedyrektorem Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych. Raporty dla CIA przekazywał w trakcie wyjazdów na przeglądy zakupionego w USA samochodu marki Mercedes, które odbywały się za granicą (głównie w Wiedniu)[4].
Wiosną 1977 został przeniesiony na stanowisko I sekretarza ambasady w Moskwie, a po powrocie z placówki wiosną 1980 został naczelnikiem w departamencie konsularnym MSZ[10]. Po niecałym roku został ujęty na gorącym uczynku przez kontrwywiad podczas fotografowania tajnej dokumentacji za pomocą sprzętu otrzymanego przez Amerykanów[4]. 18 marca 1981 przeprowadzono rewizje w wynajmowanej przez Waleskiego kawalerce przy ulicy Inflanckiej w Warszawie oraz w miejscu pracy i zabezpieczono szereg materiałów i narzędzi związanych z pracą szpiegowską[11]. Wobec ewidentnych dowodów przyznał się do szpiegostwa już na pierwszym przesłuchaniu. Przesłuchania trwały od 18 marca 1981 do 6 stycznia 1982[11]. Został osądzony i 13 lutego 1982 skazany na 25 lat pozbawienia wolności. Jego obrońcą był Maciej Dubois. Prokurator wnosił o karę śmierci[4].
11 czerwca 1985 na moście szpiegów (łączącym Berlin Zachodni z Poczdamem) został wymieniony wraz z 24 innymi szpiegami na Mariana Zacharskiego i trzech innych agentów wywiadu[4][12]. Następnie mieszkał w USA, m.in. pracował w Jamestown Foundation, wspierającej uciekinierów ze Związku Sowieckiego[13].
W 1984 Henryk Piecuch wydał książkę Portret szpiega będącą sfabularyzowanym opisem działalności Walewskiego[14].
Według relacji Leszka Chrósta zmarł kilka lat przed 2018[13]
Przypisy edytuj
- ↑ Publikacja Departamentu Szkolenia i Doskonalenia Zawodowego MSW: Andrzej Dudziński, Sprawa operacyjnego rozpracowania kryptonim "Ikar", Warszawa 1987
- ↑ Skubisz 2021 ↓, s. 16.
- ↑ a b Skubisz 2021 ↓, s. 17.
- ↑ a b c d e f g h i Rafał Natorski: Bogdan Walewski - niezwykła historia potrójnego szpiega. Grupa Wirtualna Polska, 7 listopada 2014. [dostęp 2021-01-31].
- ↑ Awłasewicz 2018 ↓, s. 50-51.
- ↑ Skubisz 2021 ↓, s. 19, 22.
- ↑ Skubisz 2021 ↓, s. 17– 18.
- ↑ Skubisz 2021 ↓, s. 22.
- ↑ Skubisz 2021 ↓, s. 19–21.
- ↑ Skubisz 2021 ↓, s. 23.
- ↑ a b Skubisz 2021 ↓, s. 26.
- ↑ Skubisz 2021 ↓, s. 27.
- ↑ a b Awłasewicz 2018 ↓, s. 246.
- ↑ Henryk Piecuch: Portret szpiega. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1984. ISBN 83-11-07007-5.
Bibliografia edytuj
- Tomasz Awłasewicz: Łowcy szpiegów. Polskie służby kontra CIA. Warszawa: Czerwone i Czarne, 2018. ISBN 978-83-7700-306-0.
- Henryk Piecuch: Portret szpiega. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1984. ISBN 83-11-07007-5.
- Paweł Skubisz. SB kontra CIA. Służba Bezpieczeństwa wobec szpiegowskiej działalności Bogdana Walewskiego. „Biuletyn IPN. Pismo o najnowszej historii Polski”. 5 (186), s. 16–27, maj 2021. Warszawa. ISSN 1641-9561.