Bogusza (powiat nowosądecki)

wieś w województwie małopolskim, powiecie nowosądeckim

Bogusza (łem. Боґуша) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Kamionka Wielka.

Bogusza
wieś
Ilustracja
Zabytkowa cerkiew drewniana
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

nowosądecki

Gmina

Kamionka Wielka

Wysokość

515 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

686[2]

Strefa numeracyjna

18

Kod pocztowy

33-334[3]

Tablice rejestracyjne

KNS

SIMC

0434307

Położenie na mapie gminy Kamionka Wielka
Mapa konturowa gminy Kamionka Wielka, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Bogusza”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Bogusza”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Bogusza”
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego
Mapa konturowa powiatu nowosądeckiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Bogusza”
Ziemia49°34′02″N 20°53′18″E/49,567222 20,888333[1]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Położenie edytuj

Bogusza to niewielka wieś położona 515 m n.p.m. w Beskidzie Niskim, w dolinie potoku Królówka na północno-zachodniej rubieży dawnego zasiedlenia łemkowskiego. Z obu stron dolinę ujmują zalesione pasma górskie stanowiące część składową tzw. Gór Grybowskich. Od północy pasmo Postawne – Jaworze (882 m n.p.m.), a od południa pasmo Tokarni – Czerszli (871 m n.p.m.). Bogusza skupiona jest wzdłuż drogi wiodącej z Nowego Sącza i Kamionki Wielkiej do Florynki, a dalej do Grybowa.

We wsi znajdują się dwie dawne cerkwie, obecnie kościoły: greckokatolicka drewniana z 1856 roku, z bardzo cennym wyposażeniem i prawosławna z lat 1932–1937.

Historia edytuj

Pierwsza wzmianka o Boguszy pojawiła się w piśmie z roku 1460 wystawionym przez podkomorzego krakowskiego Mikołaja Pieniążka. Bogusza wymieniona jest tu wraz z sąsiednią Binczarową w związku z nadaniem mieszkańcom obu wsi prawa wyrębu drzewa i wypasu trzody w lasach na południe od wsi. Z pisma wynika także, że obie wsie należą do starostwa niegrodowego w Grybowie, będącego dzierżawą królewską. Po raz kolejny informacje o Boguszy spotkać można w królewskim dokumencie z roku 1526, gdy wraz z innymi wsiami starostwa grybowskiego (Gródek, Biała Niżna, Biała Wyżna, Siołkowa, Kąclowa i Binczarowa) przeszła w ręce Jana Buczyńskiego z Olszyn.

W roku 1529 dzierżawę grybowską wykupił od Buczyńskiego dworzanin królewski Stanisław Pieniążek z Iwanowic, w 1544 nadał Boguszy prawo wołoskie, a sołectwo w Boguszy sprzedał Iwanowi Radzowi. Potomkowie Iwana Radza byli sołtysami wsi aż do XVIII w. Po Pieniążkach całe starostwo przeszło w ręce wojewody i starosty krakowskiego Stanisława Lubomirskiego, który przyczynił się do powstania w 1627 roku parafii i budowy cerkwi św. Dymitra w Boguszy. Pod koniec XVII wieku we wsi znajdowało się 9 gospodarstw, funkcjonował tu młyn wodny. Później starostwo obejmowali kolejno Grodzieńscy, Denhoffowie, Tarkowscy i Wodziccy. W roku 1785 dzierżawa grybowska została włączona przez rząd austriacki do tzw. dóbr kameralnych. W 1828 część byłego starostwa wraz z Boguszą sprzedano na licytacji Józefowi Boschowi. Boschowie uciekli na Węgry podczas rzezi galicyjskiej w 1846 roku. W 1880 roku wieś liczyła 87 domów.

Zabytki edytuj

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[4].

Ludność edytuj

Pierwotnymi mieszkańcami nowych wsi, powstających na terenie Kotliny Sądeckiej (prawdopodobnie także Boguszy) i na północnych stokach Karpat w XIV i XV w. byli osadnicy polscy. Polska jest również nazwa miejscowości, pochodząca od imienia Bogusz (w XVII w. spotyka się też formę Bogusze i Boguszowa). Nazwa ta nie została zmieniona także w następnych wiekach, gdy wieś zamieszkiwali Łemkowie. Etnograf Roman Reinfuss zalicza mieszkańców tej części Łemkowszczyzny do tzw. Torokarów. Odrębność tej grupy wyrażała się w głównie w stroju; noszono tu czuhy, które na kołnierzu i na rękawach miały dwa lub trzy białe, tkane pasy oraz rząd białych lub czarnych frędzli, zwanych toroky.

Ochotnicza Straż Pożarna edytuj

W Boguszy działa jednostka Ochotniczej straży pożarnej, która została założona w 1948 roku, zaś od dnia 11 marca 2001 roku znajduje się w krajowym systemem ratowniczo-gaśniczym. OSP posiada w swoim wyposażeniu dwa samochody bojowe – GBARt Iveco Eurocargo i GLM Fiat Ducato[5][6].

Turystyka edytuj

Z Boguszy z Przełęczy nad Bacówką prowadzi niebieski szlak turystyczny do otwartej w 2005 roku wieży widokowej na szczycie Jaworze 882 m.

Przypisy edytuj

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 7768
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 77 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-10].
  5. OSP Bogusza. ospbogusza.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-13)].. oficjalna strona
  6. OSP Bogusza. Nowy Sącz 112

Linki zewnętrzne edytuj