Bohdan Smoleń

polski aktor, piosenkarz, satyryk i artysta kabaretowy (1947–2016)

Bohdan Smoleń (ur. 9 czerwca 1947 w Bielsku, zm. 15 grudnia 2016 w Poznaniu[2]) – polski aktor, piosenkarz, satyryk, artysta kabaretowy i działacz społeczny.

Bohdan Smoleń
Ilustracja
Bohdan Smoleń (2011)
Data i miejsce urodzenia

9 czerwca 1947
Bielsko[1]

Data i miejsce śmierci

15 grudnia 2016
Poznań

Zawód

aktor, piosenkarz, satyryk, artysta kabaretowy

Lata aktywności

1967–2016

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” Order Ecce Homo Złota Oznaka Honorowa Towarzystwa Polonia

Członek poznańskiego kabaretu „Tey”. Pomysłodawca i założyciel Fundacji „Stworzenia Pana Smolenia”, zajmującej się hipoterapią. Przez 5 lat prowadził polonijny program Ludzie listy piszą na antenie TVP Polonia. Nagrał także Smoleniowe bajanie, czyli całkiem dorosłe bajki – zbiór przerobionych satyrycznie bajek, np. Bajka o pronitce z płytami, Szklana rura i tym podobne[3].

Życiorys edytuj

Jego rodzicami byli Bronisław Karol (1919–2001) i Elżbieta Smoleń (1926–1980).

Ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Bielsku-Białej. Absolwent Akademii Rolniczej (Wydział Zootechniki) w Krakowie z 1975[4]. W latach 1968–1977 występował w krakowskim kabarecie Pod Budą (był jego założycielem), z którym na Famie w 1972 otrzymał główną nagrodę.

Za namową Zenona Laskowika przeniósł się do Poznania i występował przez 7 lat w poznańskim kabarecie „Tey”. Na festiwalu w Opolu w 1981 otrzymał tytuł Mister Obiektywu[5]. W połowie lat 80 XX w. w duecie z Krzysztofem Krawczykiem nagrał kilka humorystycznych piosenek („Mężczyzna po czterdziestce”, „Dziewczyny, które mam na myśli” do melodii przeboju Willie Nelsona i Julio Iglesiasa To all the girls I loved before z 1984). W 1987 wraz z Krzysztofem Jaślarem przygotował komedię antyczną „Wykopaliska”, w której zagrał obok Andrzeja Zaorskiego. Współpracował również z kabaretem „Długi”.

 
Pomnik Bohdana Smolenia w Poznaniu
 
Pomnik Bohdana Smolenia w Krakowie

Cenzura komunistyczna edytuj

Twórczość satyryczna Bohdana Smolenia jak również informacje na jego temat takie jak artykuły, recenzje, omówienia twórczości podlegały cenzurze komunistycznej[potrzebny przypis]. Tomasz Strzyżewski w swojej książce o cenzurze w PRL publikuje poufną informację na ten temat, zamieszczoną w biuletynie przeznaczonym dla cenzorów z grudnia 1974 roku Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Informował on o ingerencji cenzorskiej: „H. Cyganik – po kolejnym spektaklu „Kabaretu pod Budą” w Krakowie – spisał monolog Bohdana Smolenia – głównego i charakterystycznego aktora tego kabaretu, który opublikowano w „ITD” (nr 49) pt. „Monolog za kulisami”. (W kilku fragmentach dokonano skreśleń – uwaga wydawcy)”[6].

Okres po upadku PRL edytuj

Prowadził z żoną Teresą sklep zoologiczny w Poznaniu. W 1990 Piotr, jeden z jego trzech synów, powiesił się. W 1991 samobójstwo popełniła żona artysty[7][8]. Po tych wydarzeniach wpadł w depresję i wycofał się na kilka lat z życia publicznego.

Wraz ze Sławomirem Sokołowskim oraz Aldoną Dąbrowską w latach 1995–1997 nagrał trzy humorystyczne płyty, utrzymane w stylu disco polo[9]. Piosenki te były emitowane wówczas w programie Disco Relax. Ostatni Kabaret Bohdana Smolenia ukształtował się w latach 1992–1995. W jego skład, oprócz założyciela, wchodzili: Grzegorz Rekliński, Józef Romek i Marcin Samolczyk. Z programem „Nowy Rząd – Stara Bida” odwiedzali różne miejsca w kraju i za granicą, dając występy dla każdego rodzaju publiczności[10].

W latach 1999–2015 występował w sitcomie Świat według Kiepskich, w którym wcielał się w postać Listonosza Edzia[4].

W 2004 przeprowadził się do Baranówka koło Mosiny.

W roku 2007 założył fundację pod nazwą „Fundacja Stworzenia Pana Smolenia”, która zajmuje się hipoterapią dla dzieci[11].

 
Bohdan Smoleń, czerwiec 2012

Zawiesił działalność kabaretową ze względu na zły stan zdrowia. W dużej mierze przyczynił się do niego skrajny nikotynizm (artysta przyznał, że palił od młodości kilka paczek papierosów dziennie). Na początku 2008 przeszedł przewlekłe zapalenie płuc. Lekarze podejrzewali również gruźlicę[12]. W grudniu 2008 aktor przeszedł lewostronny wylew[13]. 26 stycznia 2010, tuż po zakończeniu zdjęć do kolejnego sezonu Świata według Kiepskich doznał zawału serca w pokoju hotelowym i trafił do jednego z wrocławskich szpitali, gdzie wykonano mu koronarografię. Aktorowi wszczepiono rozrusznik serca[14]. W październiku tego samego roku artysta przeszedł kolejny, nierozległy wylew. W lutym 2015 trafił do szpitala z powodu infekcji wirusowej i problemów z oddychaniem[15]. Miesiąc później został ponownie hospitalizowany po tym, jak doznał trzeciego wylewu, po którym został sparaliżowany i praktycznie stracił mowę[16]. Od tej pory poruszał się na wózku inwalidzkim. Zaprzestał wtedy występów gościnnych w serialu Świat według Kiepskich.

29 lutego 2016 w Teatrze Kamienica odbył się koncert charytatywny na rzecz Bohdana Smolenia. Zebrane pieniądze zostały przeznaczone na rehabilitację artysty[17]. Zaplanowano również podobne koncerty, m.in. we Wrocławiu i Krakowie. Od marca 2016 aktor przebywał w bydgoskim ośrodku rehabilitacyjnym dla osób po udarach[18]. W kwietniu 2016 w szpitalu w Bydgoszczy przeszedł kolejny udar, po którym ponownie stracił mowę i doznał paraliżu[19].

Pomimo pogarszającego się stanu zdrowia, nie udało mu się zerwać z nałogiem nikotynowym. Zmarł 15 grudnia 2016 w poznańskim szpitalu[20], w którym przebywał na skutek poważnej infekcji. Artysta od wielu lat miał problemy z oddychaniem spowodowane chorobą płuc, które infekcja nasiliła, dodatkowo przebyte choroby doprowadziły do osłabienia jego organizmu[21]. Został pochowany 20 grudnia 2016 na cmentarzu w podpoznańskim Przeźmierowie[22].

Życie prywatne edytuj

W 1970 ożenił się z Teresą (ur. 13 sierpnia 1950, zm. 1 marca 1991[23]). Mieli trzech synów: Macieja (ur. 1973), Piotra (ur. 1974, zm. 1990) i Bartosza (ur. 1979). Był ateistą[24].

Upamiętnienie edytuj

 
Bohdan Smoleń, 2007

11 czerwca 2021 roku odsłonięto pomnik Bohdana Smolenia w Poznaniu[25].

15 grudnia 2023 roku w centrum Krakowa przy fasadzie Domu Akademickiego "Bratniak" na rogu ulic Czapskich i Jabłonowskich stanęła wykonana z brązu rzeźba oraz ławeczka upamiętniająca Bohdana Smolenia.[26]

Odznaczenia i nagrody edytuj

 
Nagroda Specjalna Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dla Bohdana Smolenia „w uznaniu nieocenionych zasług dla kultury polskiej, zwłaszcza sztuki kabaretowej” (2016)

Filmografia edytuj

Polski dubbing edytuj

Dyskografia edytuj

Zobacz więcej w artykule Kabaret Tey, w sekcji Dyskografia.
  • Piosenka gubernatoraPan Kleks w kosmosie (1988)
  • Rzężenia Smolenia, wydany także pod nazwami Śpiewam piosenki, Dzieła wybrane cz. I i Mężczyzną być (1988)
  • Rzężę po raz drugi, spłacę wasze długi
  • Stawiam wciąż na Lecha
  • Ani be, ani me, ani kukuryku (1995)
  • Szalałeś, szalałeś (1995)
  • Widziały gały co brały (1996)
  • Amerykańska gra (1996)
  • Dorota ma kota
  • Jubileusz, czyli 50 lat wątroby Bohdana Smolenia (1997)
  • 6 dni z życia kolonisty (2003)
  • Aaa tam cicho być... (2004)
  • Na chorobowym (2004)

Teledyski edytuj

  • Ani be, ani me, ani kukuryku (1995)
  • Cepry hej! (1995)
  • Szalałeś, szalałeś (1995)
  • Widziały gały co brały (1996)
  • Amerykańska gra (1996)

Uwagi edytuj

  1. Po występie na KFPP w Opolu kierownik Wydziału Kultury KC PZPR nałożył na Bohdana Smolenia okresowy zakaz występów.

Przypisy edytuj

  1. Bohdan Smoleń, Anna Karolina Kłys: Niestety wszyscy się znamy. Kraków: Wydawnictwo Otwarte, 2011, s. 7. ISBN 978-83-7515-183-1.
  2. Bohdan Smoleń nie żyje. wyborcza.pl. [dostęp 2016-12-15].
  3. Andrzej Sobczak - baza utworów: SMOLENIOWE BAJANIE [online], www.teksty.agencja-as.pl [dostęp 2016-12-15].
  4. a b Bohdan Smoleń – Biografia. wp.pl. [dostęp 2015-04-03].
  5. Mister Smoleń 1981. s. tvp.pl. [dostęp 2015-04-03].
  6. Strzyżewski 2015 ↓, s. 378.
  7. Wyszukiwarka [online], cmentarz.parafiaprzezmierowo.pl [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-02].
  8. Smoleń szuka spokoju. [dostęp 2015-04-03].
  9. Disco Polo 21 przełomowych momentów. [dostęp 2015-04-03].
  10. Bohdan Smoleń: jeszcze się trzymam. s. onet.pl. [dostęp 2015-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-07)].
  11. O nas. [dostęp 2015-04-03].
  12. Bohdan Smoleń: Już nie mam płuc. 2008-03-04. [dostęp 2015-04-03].
  13. Smoleń: Uciekłem ze szpitala. eFakt.pl, 2009-01-03. [dostęp 2010-01-27].
  14. Smoleń trafił do szpitala!. eFakt.pl, 2010-01-26. [dostęp 2010-01-27].
  15. Smoleń opuścił szpital na wózku inwalidzkim!. [dostęp 2015-04-03].
  16. Dramat! Bohdan Smoleń stracił mowę. 11.06.2015. [dostęp 2016-12-15].
  17. Bohdan Smoleń potrzebuje pieniędzy na rehabilitacje. Jest kosztowna [online], www.fakt.pl [dostęp 2020-07-08] (pol.).
  18. Wsparcie dla Bohdana Smolenia - Radio Merkury Poznań [online], www.radiomerkury.pl [dostęp 2020-07-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-26] (ang.).
  19. Grupa Wirtualna Polska, Bohdan Smoleń walczy o życie! Jego stan znowu się pogorszył [online], gwiazdy.wp.pl, 8 kwietnia 2016 [dostęp 2016-04-09] (pol.).
  20. Bohdan Smoleń nie żyje. tvn24.pl. [dostęp 2016-12-16].
  21. Bohdan Smoleń nie żyje. WP abc Zdrowie. [dostęp 2016-12-16].
  22. Aktor, satyryk, legenda kabaretu. Ostatnie pożegnanie Bohdana Smolenia. tvn24. [dostęp 2016-12-20].
  23. https://s3.amazonaws.com/bg.ami.com/headstones/images/20140524/7190505.jpg
  24. https://party.pl/newsy/pogrzeb-bohdana-smolenia-artysta-spocznie-obok-zony-i-syna-108771-r1/
  25. Jacek Butlewski: Dziś odsłonięcie pomnika Bohdana Smolenia. [w:] Radio Poznań [on-line]. 2021-06-11. [dostęp 2021-06-11]. (pol.).
  26. https://gazetakrakowska.pl/w-centrum-krakowa-stanal-pomnik-bohdana-smolenia-bedzie-mozna-przy-nim-przysiasc/ar/c1-18164249
  27. Bohdan Smoleń pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP. prezydent.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-23)].. prezydent.pl
  28. Bohdan Smoleń: Schorowany aktor na gali dobroczynnej - WP Film [online], film.wp.pl [dostęp 2020-07-08] (pol.).
  29. Bohdan Smoleń kończy 65 lat. interia.pl. [dostęp 2020-05-23].
  30. Glorie dla przedstawicieli świata rozrywki. mkidn.gov.pl, 20 maja 2009.
  31. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 grudnia 1997 r. o nadaniu odznaczeń. (M.P. z 1998 r. nr 6, poz. 120)

Bibliografia edytuj

  • Tomasz Strzyżewski: Wielka księga cenzury PRL w dokumentach. Warszawa: Prohibita, 2015, s. 378. ISBN 978-83-61344-70-4.

Linki zewnętrzne edytuj