Borowiec olbrzymi

gatunek nietoperza

Borowiec olbrzymi[7] (Nyctalus lasiopterus) – gatunek ssaka z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).

Borowiec olbrzymi
Nyctalus lasiopterus[1]
(Schreber, 1780)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

nietoperze

Podrząd

mroczkokształtne

Nadrodzina

Vespertilionoidea

Rodzina

mroczkowate

Podrodzina

mroczki

Plemię

karliki

Rodzaj

borowiec

Gatunek

borowiec olbrzymi

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1780 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Daniel von Schreber nadając mu nazwę Vespertilio lasiopterus[2]. Holotyp pochodził z Pizy[a], w północnych Włoszech[8].

Nyctalus lasiopterus czasami obejmuje N. aviator jako podgatunek, ale traktuje się go jako odrębny, głównie ze względu na ich niespójne rozmieszczenie i różnice morfologiczne[9]. Te dwa gatunki tworzą grupę siostrzaną z N. noctula, z których wszystkie trzy mają tę samą liczbę diploidalną[9]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[9].

Etymologia edytuj

  • Nyctalus: gr. νυκταλος nuktalos lub νυσταλος nustalos „senny, ospały”[10].
  • lasiopterus: gr. λασιος lasios „włochaty, kudłaty”[11]; -πτερος -pteros „-skrzydły”, od πτερον pteron „skrzydło, wiosło”[12].

Zasięg występowania edytuj

Borowiec olbrzymi występuje w południowej i wschodniej Europie od Półwyspu Iberyjskiego po zachodnią Rosję i skrajnie zachodni Kazachstan oraz Sycylię, Cypr, zachodnią i północno-wschodnią Turcję, Kaukaz, północno-zachodni Iran i w północnej Afryce w północnym Maroku i północno-wschodniej Libii[9].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 84–104 mm, długość ogona 48–74 mm, długość ucha 18–26 mm, długość tylnej stopy 13–16 mm, długość przedramienia 59–70 mm; masa ciała 33–74 g[13]. Kariotyp wynosi 2n = 42 i FNa = 50[13].

Pokarm edytuj

Borowiec olbrzymi jest jedynym europejskim nietoperzem, mogącym polować nie tylko na owady, ale również na drobne ptaki wróblowe (np. sikory i świstunki), szczególnie podczas sezonowych wędrówek ptasich na Półwyspie Iberyjskim. Wszystkie swoje ofiary łowi prawdopodobnie w locie, w przeciwieństwie do mięsożernych nietoperzy strefy tropikalnej (lironosów, niektórych liścionosów i bruzdonosów), chwytających ptaki śpiące na gałęziach drzew.

Ochrona edytuj

W Polsce jest objęty ścisłą ochroną gatunkową, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie[14].

Uwagi edytuj

  1. Miejsce typowe niepewne[8][9].

Przypisy edytuj

  1. Nyctalus lasiopterus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b E.A.W. von Zimmermann: Geographische Geschichte des Menschen, und der allgemein verbreiteten vierfüßigen Thiere. Cz. 2. Leipzig: Weygand, 1780, s. 412. (niem.).
  3. Ch.L. Brehm: Einige merkwürdige Beobachtungen über die Fledermäuse. W: Ch.L. Brehm: Ornis oder das Neueste und Wichtigste der Vögelkunde: in Verbindung mit mehreren Naturforschern. Cz. 3. Jena: August Schmid, 1827, s. 26. (niem.).
  4. F. Mina Palumbo: Catalogo dei Mammiferi della Sicilia. Palermo: Stamperia, Tamburello & C, 1868, s. 37. (wł.).
  5. V. Fatio: Faune des vertébrés de la Suisse. Cz. 1: Histoire naturelle des mammifères. Genève et Bale: H. Georg, 1869, s. 57. (fr.).
  6. J. Alcaldé, J. Juste & M. Paunović, Nyctalus lasiopterus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-3 [dostęp 2022-07-20] (ang.).
  7. Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 120. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  8. a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Nyctalus lasiopterus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-07-20].
  9. a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 214. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  10. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 464, 1904. (ang.). 
  11. Jaeger 1944 ↓, s. 120.
  12. Jaeger 1944 ↓, s. 187.
  13. a b R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Vespertilionidae (Vesper Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 764–768. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
  14. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia edytuj