Boruszowice
Boruszowice (niem. Boruschowitz[3], śl. Boruszowjec) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim, w gminie Tworóg.
| wieś | |
 ul. Armii Krajowej w Boruszowicach (2021) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
964[2] |
| Strefa numeracyjna |
032 |
| Tablice rejestracyjne |
STA |
| SIMC |
0223243 |
Położenie na mapie gminy Tworóg  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |
 50°30′43″N 18°46′20″E/50,511944 18,772222[1]
| |
Według statutu gminy Tworóg miejscowość jest częścią sołectwa o nazwie Boruszowice i Hanusek.
Charakterystyka edytuj
Przez Boruszowice przepływa rzeka Stoła, do której wpada Graniczna Woda.
Nazwa edytuj
Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiej nazwy lasu iglastego - boru[4]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości, wcześniejszą od niemieckiej wymienia Boruszowice podając jej znaczenie "Kieserwald" czyli po polsku "Żwirowy las, bór"[4]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Boruschowitz[4] w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie.
W czasie II wojny światowej niemiecka nazistowska administracja III Rzeszy zmieniła nazwę na nową, całkowicie ahistoryczną - Waldborn.
Historia edytuj
Boruszowice powstały w 1743, kiedy zaczęła tu działać huta żelaza, która w 1894 ewoluowała w fabrykę materiałów wybuchowych, a w 1924 w wytwórnię papieru. W 1908 we wsi urodził się werbista, Stefan Łysik, badacz folkloru i gwar śląskich[5]. Obszar ten objęty był II i III powstaniem śląskim. W czasie plebiscytu większość mieszkańców głosowała za przyłączeniem do Polski. Boruszowice i Mikołeska jako jedyne miejscowości gminy Tworóg znalazły się w granicach II RP. W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Boruszowice”[6].
W latach 1945-54 wieś była siedzibą gminy Boruszowice. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Boruszowice. W latach 1950-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa katowickiego.
1 stycznia 1973 włączone do miasta Strzybnica[7].
W latach 1975–1977 Boruszowice znajdowały się w granicach administracyjnych Tarnowskich Gór[8].
Na północny wschód od Boruszowic do 1992 znajdował się Rezerwat Dębów Boruszowickich. We wsi swój stadion ma klub piłkarski LKS Olimpia Boruszowice. Działa tutaj jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej[9]. Znajduje tu się również szkoła podstawowa i przedszkole
Zabytki edytuj
W centrum wsi (Kolonia Fabryczna) znajduje się sporo zabytkowych budynków z początku XX wieku oraz krzyż przydrożny z 1946, wzniesiony tutaj jako wotum dziękczynne za ocalenie w II wojnie światowej. Najciekawszym zabytkiem Boruszowic jest jednak fabryka papieru z 1894, w której można podziwiać maszyny z 1929 i świetlicę fabryczną (1910) zaadaptowaną do celów sakralnych w 1970. O polskości tego regionu świadczy krzyż przydrożny z 1886 z polską tabliczką inskrypcyjną. Kolonia Fabryczna w 2017 została wpisana do rejestru zabytków[10].
Komunikacja edytuj
Boruszowice leżą na trasie kilku linii autobusowych obsługiwanych przez Międzygminny Związek Komunikacji Pasażerskiej w Tarnowskich Górach łączących wieś z Tarnowskimi Górami, Krupskim Młynem oraz Tworogiem. Oprócz tego Boruszowice są skomunikowane kilkoma liniami mikrobusów z innymi miejscowościami gminy Tworóg.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 9341
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
- ↑ Ortsliste des alten Kreises Beuthens
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 35, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Józef Węcławik, w: red. Roman Malek, Werbiści w Polsce, Księża Werbiści, Pieniężno, 1982, s. 82
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 25. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327
- ↑ https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19770030015/O/D19770015.pdf
- ↑ Ochotnicza Straż Pożarna. Gmina Tworóg - oficjalny serwis. [dostęp 2017-12-30].
- ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 17.
Linki zewnętrzne edytuj
- Historia Boruszowic
- Boruszowiec - piękno utracone. montes.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- Parafia Matki Boskiej Bolesnej w Boruszowicach
- Boruszowice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 331.