Brama Polska w Łagowie
Brama Polska, znana również jako Brama Poznańska[1] (niem. Polnisches Tor, Posener Tor) – brama miejska w Łagowie, wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa lubuskiego.
 nr rej. 248 z 6.04.1961
| |
 Widok od strony podzamcza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Tadeusza Kościuszki 1a |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy | |
| Ważniejsze przebudowy | |
Położenie na mapie gminy Łagów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świebodzińskiego  | |
 52°20′01,6079″N 15°17′35,3695″E/52,333780 15,293158
| |
Pozostałość fortyfikacji obronnych Łagowa; zbudowana z cegły w stylu gotyckim w XV wieku oraz nieznacznie przebudowywana w XVII oraz XIX stuleciu. Stanowiła wjazd do grodu od wschodu, tj. od strony Świebodzina i Poznania. Obecnie jedna z atrakcji turystycznych miejscowości.
Lokalizacja edytuj
Brama Polska zlokalizowana jest w południowej części historycznego centrum Łagowa, około 20 metrów od brzegu jeziora Łagowskiego oraz około 90 metrów od brzegu jeziora Ciecz, w bliskim sąsiedztwie kanału łączącego obydwa akweny.
Swoją nazwę obiekt zawdzięcza Polsce, w kierunku której wiodła droga dla której brama została wybudowana. Za budowlą w kierunku wschodnim rozciągało się tzw. Przedmieście Polskie[2]. Obecnie pod Bramą Polską przebiega droga gminna, będąca jedynym we wsi szlakiem komunikacyjnym łączącym wschodnią i zachodnią część Łagowa. Ze względu na wąski przejazd, ruch odbywa się wahadłowo z użyciem sygnalizacji świetlnej.
Historia edytuj
Obiekt powstał w połowie XV wieku, w trakcie rozbudowy łagowskiego założenia zamkowego realizowanego w czasach rządów komtura Liboriusa von Schliebena[1], na miejscu starszej bramy z XIV wieku o konstrukcji najprawdopodobniej drewnianej[3]. Brama w połączeniu z murami stanowiła element południowego fragmentu obwarowań grodu. W skład pasa umocnień wchodziła także fosa, której szerokość wynosiła 30 metrów. Istniejącą do dziś pozostałością fosy jest kanał łączący jeziora Ciecz i Łagowskie[2].
W XVII stuleciu ceglana brama została częściowo przebudowana oraz otynkowana. Kolejna przebudowa obiektu miała miejsce w XIX wieku, kiedy to otwory strzelnicze zastąpiono oknami[3] i zaadaptowano obiekt na cele mieszkalne. Po 1945 roku obiekt pozostawał niezamieszkany, natomiast od lat 60. XX wieku brama była użytkowana jako schronisko młodzieżowe przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajobrazowe. W 1968 roku odbito tynki z elewacji w celu ukazania oryginalnej cegły gotyckiej. Na przełomie XX i XXI wieku obiekt został przejęty przez Polski Związek Wędkarski oraz przeszedł kolejny remont, w ramach którego wnętrze zostało zaadaptowane na pokoje gościnne[4][2].
Architektura edytuj
Brama Polska to dwukondygnacyjna niepodpiwniczona ceglana budowla gotycka z ostrołukowym przejazdem w części środkowej pierwszej kondygnacji. Obiekt kryty jest wysokim dachem naczułkowym[2][4].
Budynek jest murowany z cegły ceramicznej na zaprawie wapienno-cementowej; wewnętrzna przestrzeń między ścianami w przyziemiu wypełniona jest gruzem cegłowym. Szczyty elewacji bocznych zrealizowano w konstrukcji szachulcowej. Dach kryty jest ceramiczną dachówką karpiówką. Wejście do budynku znajduje się w elewacji północnej; otwory okienne zlokalizowano w elewacji północnej i południowej w drugiej kondygnacji (w miejscu dawnych otworów strzelniczych) oraz w elewacji wschodniej i zachodniej w szczytach pod naczułkiem[4].
Ceglane ściany są niemal pozbawione detalu architektonicznego. Wyjątek stanowi element dekoracyjny po stronie południowej zrealizowany z nadmiernie wypalonych cegieł, których główki są ułożone w taki sposób, by tworzyły one motyw rombów[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Gahlbeck i Schumann 2019 ↓, s. 7.
- ↑ a b c d Jermaczek i Maciantowicz 2002 ↓, s. 19.
- ↑ a b Marta Kłaczkowska, Brama Polska, [w:] zabytek.pl [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 27 października 2014 [dostęp 2023-10-12] (pol.).
- ↑ a b c Agnieszka Dębska, Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa – Brama Polska, [w:] zabytek.pl [online], Ośrodek Dokumentacji Zabytków w Warszawie, 2006 [dostęp 2023-10-12] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Danuta Jermaczek, Marek Maciantowicz: Łagowski Park Krajobrazowy - przewodnik turystyczny. Świebodzin: Wydawnictwo Lubuskiego Klubu Przyrodników, 2002. ISBN 83-87846-23-6. (pol.).
- Christian Gahlbeck, Dirk Schumann: Schlösser und Gärten der Neumark. Zamki i ogrody Nowej Marchii. Lagow / Łagów. Berlin: Freundeskreis Schlösser und Gärten der Mark in der Deutschen Gesellschaft e.V., 2019. ISBN 978-3-941675-02-5. (niem. • pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Brama Polska w serwisie zabytek.pl