Wikipedia

Brit he-Chajal

Brit he-Chajal (hebr. ברית החייל, w Polsce jako m.in. „Związek Rezerwistów”[1], „Związek Żołnierzy”[2]) – ruch afiliowany przy syjonizmie rewizjonistycznym, założony w II Rzeczypospolitej Polskiej w 1933 roku, który zrzeszał żydowskich weteranów Wojska Polskiego i Legionów. Brit he-Chajal miał być ideologicznym kontynuatorem Legionu Żydowskiego i jego przyszłą rezerwą. W 1936 roku ruch miał na terenie całej Polski aż 300 oddziałów i 20 000 członków. Działalność Brit he-Chajalu skupiała się głównie w Polsce, ale swoje przedstawicielstwa miał także w Stanach Zjednoczonych, Czechosłowacji i Mandacie Palestyny.

Brit he-Chajal im. Ze’ewa Żabotyńskiego
ברית החייל על שם זאב ז'בוטינסקי
Siedziba

Paryż (oficjalnie)

Członkowie

20 000 (1936)

Sekretarz generalny

Miron Szeskin lub Dawid Król

Utworzenie

1933

Historia edytuj

Yaakov Shavit twierdzi, że Brit he-Chajal powstał w Polsce w sposób spontaniczny i w taki sam sposób się rozwijał. Należeć mieli do niego byli żołnierze i oficerowie Wojska Polskiego lub Legionów Piłsudskiego żydowskiego pochodzenia, członkowie Bejtaru oraz osoby sympatyzujące z rewizjonistami, które chciały odbyć szkolenia wojskowe i służyć w przyszłości w armii żydowskiej[3]. Sekretarzem generalnym organizacji był inż. Miron Szeskin[4] lub podoficer Wojska Polskiego Dawid Król[5]. Celem Związku miało być właśnie przeprowadzanie szkoleń i ćwiczeń wojskowych. Jak pisał Szeskin, Żydzi jak każdy inny naród powinni zacząć od tworzenia swoich sił zbrojnych mogących chronić w przyszłości obywateli[2]. Miało to być ułatwione poprzez współpracę nawiązaną między armią II RP a rewizjonistami w Polsce. Jehuda Lapidot podaje, że Brit he-Chajal funkcjonował w Polsce przy akceptacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Ministerstwa Spraw Wojskowych[6]. Jak pisał na łamach „Trybuny Narodowej” J. Ben-Ari (pisownia oryginalna)[7]:

W tym zespole państwowych i kolonizacyjnych funkcyj zajmuje Brit Hechajal swoje miejsce. Na nim ciążą zadania o specjalnym charakterze; funkcje, które wymagają specjalnego przygotowania i odpowiedzialności. W pierwszym rzędzie ciąży na nim zadanie, wyrażające się w samej nazwie „Brit Hechajal”. Nie jest to zwyczajne zjednoczenie ludzi, którzy mają za sobą służbę wojskową w tem lub innem państwie. „Brit Hechajal” jest fundamentem, kręgosłupem dookoła którego tworzy się w tej historycznej chwili obóz ludowy. Z tego punktu widzenia wychodząc, jest jasnem, iż Brit Hechajal powinien otrzymać specjalne przygotowanie, tak w dziedzinie wojskowej, jak i w dziedzinie narodowo kulturalnej (...) Obok tych zadań ma Brit Hechajal jeszcze i inne równie ważne. Nasza praca kolonizacyjna w Palestynie prowadzona była w nieodpowiedniej formie (...) Z tego faktu wypływa drugie zadanie Brit Hechajalu: kolonizatorskie. Lecz narodowy kolonizator winien pamiętać o jednem: iż buduje on swoją pracą żydowską niepodległość. Ma on ją tworzyć w swoim codziennym wysiłku, ma żyć w świadomości tego.

Szkolenia wojskowe i współpraca z Wojskiem Polskim sprawiły, że w swoją pozycję w Brit he-Chajal umocnił Irgun[3]. Dlatego też później w organizację obozów szkoleniowych w Polsce angażował się Awraham Stern. W listopadzie 1936 roku rząd brytyjski wysłał do Polski raport, w którym informował, że zdaje sobie sprawę ze szkoleń, jakie przechodzą członkowie Bejtaru i Brit he-Chajalu w Polsce pod okiem polskich oficerów, a potem dokonują aliji do Palestyny w celu walki z siłami mandatowymi[8].

Nie ma zbyt wielu danych na temat jakości pracy Brit he-Chajalu w Polsce, ale artykuły w „Trybunie Narodowej” od 1936 roku mówiły o potrzebie przeprowadzania akcji werbunkowych, które były bardzo zaniedbane. Nawoływano do wewnętrznej reorganizacji struktur i konsolidacji środowiska[9]. Mówiono o braku literatury propagandowo-szkoleniowej, którą np. posiadał Bejtar. Zwrócono uwagę, że starsi członkowie Bejtaru nie wstępowali później w szeregi Związku Żołnierzy[1].

Jak podaje Shavit, w oczach Mapai Brit he-Chajal jawił się jako oddziały szturmowe rewizjonistów w Polsce, które szkolone przez Piłsudskiego będą wykorzystywane do pacyfikacji partii i ruchów lewicowych[10].

Na początku 1936 roku w Polsce organizacja liczyła 300 oddziałów oraz 20 000 członków. Oficjalną siedzibą Brit he-Chajalu był Paryż, jednak oficjalne koordynacja i planowanie działań miały miejsce w Polsce[5].

Brit he-Chajal za granicą edytuj

Związek istniał w Palestynie. W 1946 roku pisano, że młoda organizacja utworzyła koło oficerów w Palestynie, którzy rozpoczęli pracę werbunkową i propagandową[11]. Jednak jak pisze Szawit, palestyński Brit he-Chajal odgrywał dużo mniejszą rolę i miał mniejsze znaczenie niż odpowiednik w Polsce[3]. W 1936 roku w związku z wybuchem powstania arabskiego w Mandacie Palestyny, rewizjoniści wysłali do władz brytyjskich memorandum, w którym zapowiedzieli gotowość tysięcy członków ruchu do zadbania o bezpieczeństwo społeczności żydowskiej w Jiszuwie[12]. Działalność propagandową prowadził Brit he-Chajal w Stanach Zjednoczonych. Agitowano tam wśród żydowskich weteranów oraz lobbowano w sferach rządowych na rzecz utworzenia żydowskich sił zbrojnych[11]. Brit he-Chajal funkcjonował także w Belgii jako organizacja opiekująca się kombatantami[13]. 18 grudnia 1936 roku pojawiła się informacja o legalizacji Związku w Czechosłowacji[14].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Z.H. Wachsman, Brit Hechajal a Betar, „Trybuna Narodowa”, 21 lutego 1936, s. 6.
  2. ↑ a b Miron Szeskin, Twórzmy kadry legionu, „Trybuna Narodowa”, 1 kwietnia 1938, s. 6.
  3. ↑ a b c Shavit 1988 ↓, s. 86.
  4. ↑ במרכז הארצי של הצ''ח בפולין, „Ha-Maszkif”, 11 czerwca 1939, s. 3 [dostęp 2023-05-23].
  5. ↑ a b Ben-Jerucham 1975 ↓, s. 524.
  6. ↑ Lapidot 2014 ↓, s. 241–242.
  7. ↑ J. Ben-Ari, Praca kulturalna Brit Hechajalu, „Trybuna Narodowa”, 17 stycznia 1936, s. 3.
  8. ↑ Lapidot 2014 ↓, s. 242.
  9. ↑ J. Litmanowicz, Miesiąc propagandowo-werbunkowy Brit Hechajal, „Trybuna Narodowa”, 11 marca 1938, s. 7.
  10. ↑ Shavit 1988 ↓, s. 86–87.
  11. ↑ a b Wiadomości z ruchu, „Trybuna Narodowa”, 16 października 1936, s. 8.
  12. ↑ Memorandum Brit Hechajal, „Trybuna Narodowa”, 4 września 1946, s. 7.
  13. ↑ Wiadomości z ruchu, „Trybuna Narodowa”, 23 stycznia 1936, s. 8.
  14. ↑ Legalizacja Brit Hechajal w Czechosłowacji, „Trybuna Narodowa”, 18 grudnia 1936, s. 8.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Brit_he-Chajal&oldid=70444703”