Brzęczek kolumbijski

Brzęczek kolumbijski
	Chaetocercus astreans
	(Bangs, 1899)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	krótkonogie
Rodzina	kolibrowate
Podrodzina	kolibry
Plemię	Mellisugini
Rodzaj	Chaetocercus
Gatunek	brzęczek kolumbijski
Synonimy
	Acestrura mulsanti Salvin & Godman, 1879; Acestrura astreans Bangs, 1899; Chaetocercus astreans — Brabourne & Chubb, 1912; Acestrura astreans — Simon, 1921;
	Acestrura mulsanti Salvin & Godman, 1879; Acestrura astreans Bangs, 1899; Chaetocercus astreans — Brabourne & Chubb, 1912; Acestrura astreans — Simon, 1921;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Brzęczek kolumbijski^[7] (Chaetocercus astreans) – gatunek małego ptaka z rodziny kolibrów (Trochilinae) w rodzinie kolibrowatych (Trochilidae). Gatunek słabo poznany, występujący w Ameryce Południowej; według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.

Zasięg występowania edytuj

Brzęczek kolumbijski występuje endemicznie w górach Sierra Nevada de Santa Marta w północnej Kolumbii^[8].

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1899 roku amerykański ornitolog Outram Bangs, nadając mu nazwę Acestrura astreans^[2]. Opis ukazał się w czasopiśmie Proceedings of the New England Zoölogical Club. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Bangs wyznaczył „San Sebastian w Kolumbii na wysokości 6600 stóp”^[2]. Holotypem był dorosły samiec (numer katalogowy: 6840) z kolekcji Edwarda i Outrama Bangsów, upolowany 19 lipca 1899 roku przez W.W. Browna Jr.^[2]

Czasami umieszczany w rodzaju Acestrura^[9] wraz z C. mulsant, C. bombus, C. heliodor i C. berlepschi, ale brak dowodów morfologicznych uzasadniających oddzielenie tych taksonów od C. jourdanii^[8]. Najprawdopodobniej blisko spokrewniony z C. heliodor^[8]^[10]. Gatunek monotypowy^[8].

Etymologia edytuj

Chaetocercus: gr. χαιτη khaitē „długie, faliste włosy”; κερκος kerkos „ogon”^[11].
astreans: łac. astreans, astreantis „lśniący jak gwiazda”, od astrum, astri „gwiazda”, od gr. αστρον astron „gwiazda”^[12].

Morfologia edytuj

Długość ciała około 7 cm^[8]. Samiec posiada prosty czarny dziób. Głowa koloru lśniąco zielonego, reszta górnych części ciała lśniąco niebieskawa; kryza rudawa, wydłużona, tworzy pęki uszne, pierś szara, z białą plamką na bokach (występuje również u samicy). Ogon rozwidlony, sterówki środkowe szczątkowe, zaś zewnętrzne wydłużone i ostre na końcu^[9]. Upierzenie samca poza okresem godowym nieznane; przypuszczalnie wygląda podobnie do C. heliodor, z bladym gardłem^[9]. U samicy górne części ciała brązowo-zielone zaś dolne blado cynamonowo-rdzawe. Ogon zaokrąglony, koloru cynamonowego z czarnym paskiem na środku, sterówki środkowe zielone^[13]. Ptaki młodociane przypominają dorosłą samicę^[8].

Ekologia edytuj

Brzęczek kolumbijski zamieszkuje krawędzie górskich lasów, tereny lesiste i zacienione miejsca na plantacjach kawy, czasami w sub-páramo, na wysokości od 825 do 2000 m n.p.m.^[8]^[13]

Prawdopodobnie pieśń składa się z regularnie powtarzanej pojedynczej, modulowanej nuty; podczas spożywania pokarmu i zwisu wydają serię pojedynczych płynnych nut „tsit” lub podwójnych „ti-tsit”^[8]. Skrzydła podczas unoszenia się wydają niski, buczący dźwięk przypominający pszczołę^[8].

Brzęczek kolumbijski żywi się nektarem i owadami; nie obserwowano go żerującego na żadnych konkretnych roślinach, ale przypuszczalnie odwiedza te same kwiaty, co blisko spokrewnione gatunki, takie jak kwitnące drzewa Inga i podobne; strategia polowania podobna do strategii stosowanej przez brzęczka białobrzuchego^[8].

Nie ma żadnych informacji na temat okresu godowego, rozmnażania oraz wychowu młodych^[8].

Status i ochrona edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – „najmniejszej troski”)^[6]. Gatunek ten nie jest globalnie zagrożony^[6]. Wymieniony w II załączniku CITES^[14]. Gatunek o ograniczonym zasięgu: obecny jedynie w górach Sierra Nevada de Santa Marta; lokalnie pospolity^[6]. Nie odnotowano bezpośrednich zagrożeń, choć część jego siedlisk jest zagrożona wylesianiem; niemniej jednak ptak ten łatwo adaptuje się w siedliskach stworzonych przez człowieka, takich jak plantacje kawy^[8].

Uwagi edytuj

↑ Nie Ornismya mulsanti Bourcier, 1843
↑ Niepoprawna, późniejsza pisownia epitetu gatunkowego astreans.

Przypisy edytuj

↑ Chaetocercus astreans, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e O. Bangs. On a small collection of birds from San Sebastian, Colombia. „Proceedings of the New England Zoölogical Club”. 1, s. 76, 1899. (ang.).
↑ O. Salvin & F.D. Godman. On a Collection of Birds from the Sierra Nevada of Santa Marta, Columbia. „Ibis”. Fourth series. 3, s. 205, 1879. (ang.).
↑ W. Brabourne & Ch. Chubb: The Birds of South America. London: R.H. Porter, 1912, s. 145. (ang.).
↑ E. Simon: Histoire naturelle des "Trochilidae" (synopsis et catalogue). Paris: L. Mulo, 1921, s. 239. (fr.).
↑ ^a ^b ^c ^d BirdLife International, Chaetocercus astreans, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-1 [dostęp 2020-04-08] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mellisugini Gray,GR, 1848 (wersja: 2020-03-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-08].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l T. Züchner & P.F.D. Boesman: Santa Marta Woodstar (Chaetocercus astreans), version 1.0. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana: Birds of the World. Ithaca: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.samwoo2.01. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Graves 1986 ↓, s. 220.
↑ J.A. McGuire, C.C. Witt, J.V. Remsen Jr., A. Corl, D.L. Rabosky, D.L. Altshuler & R. Dudley. Molecular phylogenetics and diversification of the hummingbirds. „Current Biology”. 24 (8), s. 910–916, 2014. DOI: 10.1016/j.cub.2014.03.016. (ang.).
↑ Jobling 2021 ↓, s. Chaetocercus.
↑ Jobling 2021 ↓, s. astreans.
↑ ^a ^b Graves 1986 ↓, s. 221.
↑ Checklist of CITES Species. CITES - Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).

Bibliografia edytuj

James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
G.G. Graves. Systematics Of The Gorgeted Woodstars (Aves, Trochilidae, Acestrura). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 99 (2), s. 218–224, 1986. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[3] Nie Ornismya mulsanti Bourcier, 1843

[6] Niepoprawna, późniejsza pisownia epitetu gatunkowego astreans.

[itis-1] Chaetocercus astreans, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Bangs-2] O. Bangs. On a small collection of birds from San Sebastian, Colombia. „Proceedings of the New England Zoölogical Club”. 1, s. 76, 1899. (ang.).

[Salvin&Godman-4] O. Salvin & F.D. Godman. On a Collection of Birds from the Sierra Nevada of Santa Marta, Columbia. „Ibis”. Fourth series. 3, s. 205, 1879. (ang.).

[Brabourne&Chubb-5] W. Brabourne & Ch. Chubb: The Birds of South America. London: R.H. Porter, 1912, s. 145. (ang.).

[Simon-7] E. Simon: Histoire naturelle des "Trochilidae" (synopsis et catalogue). Paris: L. Mulo, 1921, s. 239. (fr.).

[iucn-8] BirdLife International, Chaetocercus astreans, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-1 [dostęp 2020-04-08] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-9] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mellisugini Gray,GR, 1848 (wersja: 2020-03-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-08].

[Züchner&Boesman-10] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l T. Züchner & P.F.D. Boesman: Santa Marta Woodstar (Chaetocercus astreans), version 1.0. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana: Birds of the World. Ithaca: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.samwoo2.01. (ang.).

[CITEREFGraves1986[https://www.biodiversitylibrary.org/page/34595687_220]-11] Graves 1986 ↓, s. 220.

[McGuire&inni-12] J.A. McGuire, C.C. Witt, J.V. Remsen Jr., A. Corl, D.L. Rabosky, D.L. Altshuler & R. Dudley. Molecular phylogenetics and diversification of the hummingbirds. „Current Biology”. 24 (8), s. 910–916, 2014. DOI: 10.1016/j.cub.2014.03.016. (ang.).

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=chaetocercus_Chaetocercus]-13] Jobling 2021 ↓, s. Chaetocercus.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=astreans_astreans]-14] Jobling 2021 ↓, s. astreans.

[CITEREFGraves1986[https://www.biodiversitylibrary.org/page/34595688_221]-15] Graves 1986 ↓, s. 221.

[cites-16] Checklist of CITES Species. CITES - Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora. [dostęp 2020-04-09]. (ang.).

[7]

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[b]

[5]

[6]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]