Budynek Bydgoskiego Zespołu Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych Traugutta 5 w Bydgoszczy
Budynek Bydgoskiego Zespołu Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych Traugutta 5 w Bydgoszczy – zabytkowy sierociniec położony przy ul. Traugutta 5 w Bydgoszczy.
 Widok z ul. Traugutta | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Romualda Traugutta 5 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
3 |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy | |
Położenie na mapie Bydgoszczy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°07′02″N 18°00′15″E/53,117222 18,004167
| |
| Strona internetowa | |
Położenie edytuj
Budynek znajduje się na osiedlu Szwederowo, na skraju Zbocza Bydgoskiego.
Historia edytuj
Budynek został wzniesiony w latach 1905-1907 z fundacji Heinricha Dietza. Radny i radca miejski Heinrich Dietz w swym testamencie z 8 sierpnia 1901 roku (zmarł 11 sierpnia 1901 roku) ustanowił fundację na rzecz budowy domu sierot w Bydgoszczy. Zapisał w tym celu, do dyspozycji władz miasta, kwotę 400 tys. marek[1]. Zapisana suma była na tyle wysoka, że konieczne stało się uzyskanie zgody cesarza Niemiec Wilhelma II. W dniu 4 sierpnia 1903 r. cesarz wydał zezwolenie na realizację fundacji[1].
Na lokalizację domu wyznaczono teren na południowej skarpie miasta, obok ulicy Wiatrakowej. Projekt wykonał miejski radca budowlany Carl Meyer. Do budowy przystąpiono w połowie 1905 r., zaś uroczyste przekazanie budynku do użytku nastąpiło 18 lipca 1907 roku. W uroczystości, oprócz władz miejskich i rejencji, uczestniczyli również przedstawiciele kościoła katolickiego i ewangelickiego. Obok domu mieszkalnego wzniesiono osobny budynek, mieszczący sale zabaw, gimnastyczną oraz pomieszczenia gospodarcze. Na potrzeby domu miasto przekazało przyległy teren o powierzchni 2 ha z przeznaczeniem na ogród warzywny i sad[1]. W budynku urządzono 10 pokoi, 2 sale sypialne, 2 sale do nauki i robót ręcznych, salę przeznaczoną na ochronkę, a także kaplicę i kuchnię[2].
Był to pierwszy Dom Sierot w Bydgoszczy. Przewidziano go dla 30-40 dzieci od 6 do 16 lat. Opiekę nad nimi sprawowała rodzina opiekuńcza, która zajmowała się ich wychowaniem. Mieszkała ona również w tym domu i miała do dyspozycji personel pomocniczy. Dzieci uczęszczały do szkoły powszechnej na terenie miasta. Po jej ukończeniu, podejmowały naukę zawodu u miejscowych rzemieślników[1].
Wyrazem uznania dla charytatywnej działalności fundatora placówki było nazwanie w 1908 roku ulicy, przy której stanął dom, jego imieniem - Heinrich Dietz Strasse[1].
W okresie międzywojennym dom użytkowano zgodnie z przeznaczeniem. Mieścił się w nim Przytułek dla Sierot im. Henryka Dietza. W 1923 r. magistrat Miasta Bydgoszczy podpisał umowę ze Zgromadzeniem Sióstr Miłosierdzia z Chełmna przekazując mu prowadzenie domu[2]. W okresie okupacji hitlerowskiej Niemcy urządzili w budynku siedzibę dla organizacji Hitlerjugend[2].
Po II wojnie światowej nazwę ulicy zmieniono na ul. Romualda Traugutta. W dawnym domu sierot mieścił się Państwowy Dom Dziecka o charakterze świeckim. W 1974 r. przebywało w nim ok. 100 wychowanków, w większości tzw. sierot społecznych, z domów rozbitych i moralnie zagrożonych[3].
W 1978 r. Dom Dziecka przekształcono w Pogotowie Opiekuńcze, a w 2006 r. w Bydgoski Zespół Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych, który połączył wszystkie placówki sprawujące opiekę nad dziećmi z terenu miasta Bydgoszczy[1]. W 2010 r. były to placówki przy: Traugutta 5, Toruńskiej 272, Stolarskiej 2, Wyzwolenia 103 i Bora Komorowskiego 57 (grupy usamodzielniania)[4].
W 1996 r. w ramach obchodów jubileuszu 650-lecia Bydgoszczy, na murze ogrodzenia umieszczono tablicę pamiątkową dedykowaną pamięci Heinricha Dietza – fundatora sierocińca. W uroczystości jej odsłonięcia uczestniczyli przedstawiciele byłych mieszkańców Bydgoszczy pochodzenia niemieckiego, którzy działają w Związku Bydgoszczan w Wilhelmshaven. Tablica zawiera wizerunek fundatora, a napis jest dwujęzyczny, w języku polskim oraz niemieckim[1].
W 2019 rozpoczęto prace konserwatorskie elewacji (o szerokości 44 m), zakładające m.in. oczyszczenie i konserwację cegieł, wymianę uszkodzonych elementów oraz wymianę zapraw, które nie uwzględniały zabytkowego charakteru obiektu. Przegląd przejdzie też system rynien[5][6].
Architektura edytuj
Budynek posiada historyzujące elewacje z czerwonej cegły, urozmaicone tynkowanymi płycinami. Jest piętrowy, podpiwniczony, z poddaszem, nakryty dachami dwuspadowymi. Bryła obiektu jest symetryczna, z bocznymi skrzydłami zwieńczonymi szczytami schodkowymi. Okna zamknięte są łukami odcinkowymi[7].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g Gliwiński Eugeniusz: Pierwsze domy sierot w Bydgoszczy. [w.] Kalendarz Bydgoski 1999
- ↑ a b c https://web.archive.org/web/20150109195551/http://bzpow.bydg.pl/wazne-daty,19,.html dostęp 15-12-2010
- ↑ Dom na Traugutta. [w.] Kalendarz Bydgoski 1975
- ↑ https://web.archive.org/web/20120215211859/http://www.bzpow.bydg.pl/ dostęp 15-12-2010
- ↑ Wypięknieje sierociniec na ul. Traugutta. Rozpoczyna się remont
- ↑ Kulturowe dziedzictwo Bydgoszczy. Miasto odnawia ważne zabytki
- ↑ Parucka Krystyna. Zabytki Bydgoszczy – minikatalog. „Tifen” Krystyna Parucka. Bydgoszcz 2008
Zobacz też edytuj
- Heinrich Dietz
- Szwederowo
- Śródmieście (Bydgoszcz)
- Budynek Prewencji Policji w Bydgoszczy (drugi sierociniec w Bydgoszczy, założony w 1914 r.)
Bibliografia edytuj
- Dom na Traugutta. [w.] Kalendarz Bydgoski 1975
- Gliwiński Eugeniusz: Pierwsze domy sierot w Bydgoszczy. [w.] Kalendarz Bydgoski 1999.