Bulla wrocławska
Bulla wrocławska – bulla wydana prawdopodobnie 23 kwietnia 1155 przez papieża Hadriana IV dla diecezji wrocławskiej potwierdzająca jej uposażenie.
Dokument został po raz pierwszy opublikowany w 1858 z kopii przez Wattenbacha[1]. Następnie był przedrukowywany z różnych kopii jeszcze kilkukrotnie[1]. Oryginał odnalazł dyrektor archiwum ks. Josef Jungnitz w 1905[2]. Dokument ten znajdował się w zasobach Archiwum Archidiecezjalnego we Wrocławiu. Dokument zaginął w 1945. Do czasu zaginięcia bulla była najstarszym zachowanym w oryginale dokumentem śląskim[1].
Data wystawienia bulli budzi kontrowersje – w oryginale podana jest data 23 kwietnia 1154, jednak Hadrian IV został wybrany papieżem dopiero 4 grudnia 1154[1]. Data została wpisana w pozostawioną w tekście lukę tym samym charakterem pisma, ale nieco innym atramentem[3]. Dlatego też przypuszcza się, że w dokumencie mogła nastąpić pomyłka co do roku[2]. Możliwe są jednak też inne wyjaśnienia, np. że redakcja konceptu bulli miała miejsce jeszcze za pontyfikatu Anastazego IV[2].
W bulli zapisano ponad 50 polskich nazw osób i miejsc, dlatego też bywa nazywana Srebrną bullą śląską (w nawiązaniu do Bulli gnieźnieńskiej określanej jako złota bulla języka polskiego)[4][5]. Stanowi też jeden z najstarszych zabytków języka polskiego na Śląsku[4].
Bulla wrocławska jest często mylona z inną bullą wydaną przez Hadriana IV 18 kwietnia 1155 r. dla klasztoru w Czerwińsku, która znajduje się w zasobach Archiwum Akt Dawnych w Warszawie.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Maleczyński 1959 ↓, s. 269.
- ↑ a b c Maleczyński 1959 ↓, s. 270.
- ↑ Maleczyński 1959 ↓, s. 284.
- ↑ a b Gondek 2006 ↓, s. 43.
- ↑ Walczak 1999 ↓, s. 63.
Bibliografia edytuj
- Elżbieta Gondek. Najcenniejsze śląskie książki. „Pomagamy sobie w pracy. Opolski kwartalnik informacyjno-metodyczny”. Rocznik XLX nr 3, s. 42–55, 2006.
- Karol Maleczyński. Uwagi nad bullą papieża Hadriana IV dla biskupstwa wrocławskiego opatrzoną datą 23 IV 1154. „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”. Rocznik XIV nr 3, s. 269–288, 1959.
- Józef Mandziuk: Historia Kościoła katolickiego na Śląsku. T. 1. Cz. 1. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2003, s. 111–113. ISBN 83-7072-286-5.
- Bogdan Walczak: Zarys dziejów języka polskiego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1999. ISBN 83-229-1867-4.
Linki zewnętrzne edytuj
- Pełny tekst bulli z komentarzem i przypisami w języku niemieckim w "Darstellungen und Quellen zur schlesischen Geschichte. Bd. 3. Studien zur schlesischen Kirchengeschichte" ss. 175-178. [w:] Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa [on-line]. www.dbc.wroc.pl. [dostęp 2011-09-07]. (pol.).