Burzyk żółtodzioby

Burzyk żółtodzioby[4] (Calonectris diomedea) – gatunek dużego ptaka oceanicznego z rodziny burzykowatych (Procellariidae). W sezonie lęgowym występuje w basenie Morza Śródziemnego, poza sezonem lęgowym większość populacji rozprasza się po Atlantyku. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Burzyk żółtodzioby
Calonectris diomedea[1]
(Scopoli, 1769)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

rurkonose

Rodzina

burzykowate

Rodzaj

Calonectris

Gatunek

burzyk żółtodzioby

Synonimy
  • Procellaria diomedea (Scopoli, 1769)[2]
  • Puffinus diomedea (Scopoli, 1769)[1]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Systematyka edytuj

Dawniej uznawany za jeden gatunek z burzykiem dużym (C. borealis) oraz burzykiem zielonoprzylądkowym (C. edwardsii)[2]. Nie wyróżnia się podgatunków[2][5].

Morfologia edytuj

Wygląd
Wierzch ciała szarobrązowy, pióra grzbietu oraz górną część ogona wyróżniają jaśniejsze krawędzie piór. Spód ciała biały. Ogon ciemny od spodu. Skrzydła od spodu białe z ciemnymi krawędziami i końcówką skrzydła. Dziób solidny, mocno zagięty, żółty z ciemniejszą końcówką. Od innych burzyków odróżnia go jednolicie biała barwa spodu ciała i jednolite upierzenie głowy, połączone z mocną budową ciała[2].
Wymiary średnie
  • Długość ciała ok. 44–49 cm[2]
  • Rozpiętość skrzydeł 117–135 cm[2]
  • Masa ciała ok. 544[2]–1060[6] g

Zasięg występowania edytuj

Gnieździ się na wybrzeżach i wyspach Morza Śródziemnego położonych na terenie następujących państw: Algieria, Chorwacja, Francja, Grecja, Włochy, Malta, Hiszpania, Tunezja i Turcja[7]. Zimuje głównie we wschodniej części tropikalnych stref Atlantyku. Okazjonalnie gnieździł się też na Wyspach Selvagens[2].

Wyjątkowo zalatuje do Polski[8] – do 2010 roku stwierdzono go jedynie trzy razy, kolejne dwie obserwacje miały miejsce w roku 2011[9].

Ekologia i zachowanie edytuj

Biotop
Otwarte morze i ocean[2]. Jedynie w sezonie lęgowym przebywa na nagich przybrzeżnych wysepkach, gdzie zajmuje klify, jaskinie i zbiorowiska kamieni[7].
 
Jajo z kolekcji muzealnej
Gniazdo
Gnieździ się kolonijnie. Lęgi rozpoczynają się w kwietniu, choć do kolonii burzyki powracają już w lutym[2]. Gniazdo mieści się w norze lub na końcu szczeliny skalnej; może znajdować się do 1 m od nory. Występuje silna konkurencja o miejsca lęgowe. Monogamiczny; często pary zajmują to samo gniazdo przez kolejne lata[6].
Jaja
W zniesieniu jedno jajo, składane na nagiej ziemi lub stercie kamyków i muszli[6].
Wysiadywanie i młode
Jajo wysiadywane jest przez okres około 52–56 dni przez obydwoje rodziców. Ptaki zmieniają się co 6–8 dni wysiadywania. Pisklęta klują się pokryte szaro-brązowym puchem. Zarówno młode, jak i rodzice bronią się, zwracając z żołądka oleistą ciecz. Dorosłe ptaki opiekują się młodym przez około 100 dni. Dojrzałość płciową burzyki żółtodziobe osiągają po 7–13 latach życia[6].
Pożywienie
Ryby, skorupiaki, głowonogi[6]; zjadają również odpadki wyrzucone przez załogi kutrów rybackich[6][7].

Status i ochrona edytuj

IUCN uznaje burzyka żółtodziobego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji szacuje się na 285–446 tysięcy dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[3].

W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[10].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b Calonectris diomedea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d e f g h i j Carboneras, C., Jutglar, F. & Kirwan, G.M.: Scopoli’s Shearwater (Calonectris diomedea). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (12 lipca 2016)].
  3. a b Calonectris diomedea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Procellariidae Leach, 1820 - burzykowate - Petrels & Shearwaters (Wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-19].
  5. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Petrels, albatrosses. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-19]. (ang.).
  6. a b c d e f Cory's shearwater (Calonectris diomedea). Wildscreen Arkive. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-06)].
  7. a b c Species factsheet: Calonectris diomedea. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-02-02]. (ang.).
  8. Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2021. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-02-02].
  9. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 28. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2011. „Ornis Polonica”. 53, s. 105–140, 2012. 
  10. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne edytuj