Wikipedia

Cabernet franc

odmiana winorośli

Cabernet franc, Cabernet Franc[a] – czerwony szczep winorośli właściwej, pochodzący z Francji i uprawiany na całym świecie[1][2]. Znany przede wszystkim z winnic w regionie Bordeaux i Dolinie Loary, a także jako jeden z rodziców popularnych odmian cabernet sauvignon i merlot.

'Cabernet Franc'
Ilustracja
Cabernet franc w atlasie Viali i Vermorela
Rodzaj

winorośl

Gatunek

winorośl właściwa

Multimedia w Wikimedia Commons

Charakterystyka edytuj

Ojczyzną szczepu jest Francja, a dokładniej region Bordeaux[3][4][5]. Cabernet franc bywał mylony ze swoimi potomkami: odmianą carménère w północnych Włoszech i cabernet sauvignon[4][6][7][8]. Ze względu na odsetek pomyłek czasami nie prowadzi się nawet oddzielnych statystyk dla cabernet franc i cabernet sauvignon albo dane obarczone są niedokładnością[9].

Cabernet franc dojrzewa wcześnie[10][11]. Cechuje się większą tolerancją na chłód niż uprawiane na podobnych stanowiskach cabernet sauvignon i merlot, przez co w niektórych winnicach stanowi zabezpieczenie na wypadek niedostatecznej dojrzałości innych odmian albo mroźnej zimy[12][13][14]. Lubi podłoże kamieniste i piaszczyste[15][16].

Grona są małe, o cylindryczno-stożkowym kształcie[5][17][16]. Jagody również małe, okrągłe[5][16], o cienkiej skórce, ale większe od owoców cabernet sauvignon[14][18].

Znaczenie w różnorodności odmianowej edytuj

 
Cabernet franc w kalifornijskiej winnicy

Odmiana cabernet franc jest rodzicem kilku ważnych szczepów winorośli właściwej. Cabernet sauvignon jest krzyżówką cabernet franc i sauvignon blanc[6][8]. Z kolei z połączenia cabernet franc i gros cabernet powstała odmiana carménère[19]. Popularny merlot to krzyżówka cabernet franc i magdeleine noire des charentes[20]. Dalszy potomek cabernet franca, incrocio terzi nr 1 wchodzi w skład win musujących franciacorta[21][22]. Przypuszcza się, że znany z Hiszpanii szczep mencia pochodzi także od tej odmiany[23].

Wina edytuj

Z cabernet franc tłoczy się przeważnie wina dość lekkie[11][17]. Na najlepszych stanowiskach jest bardzo aromatyczny, ale mniej wyważony i bledszy niż cabernet sauvignon, o niższym poziomie tanin, dlatego stanowi raczej szczep uzupełniający, a nie dominujący[1][11][16][9][14][17]. Wina są wonne[14][16]. W zależności od regionu uprawy i metod winifikacji wyróżnia się aromaty czekolady, porzeczek, czerwonych owoców (truskawka, czereśnia), lukrecji i pieprzu[14][17].

Rozpowszechnienie edytuj

Francja edytuj

We Francji, kraju swego pochodzenia, cabernet franc jest znany z winnic Bordeaux, Doliny Loary, a w mniejszym stopniu południowego zachodu kraju[9][14][16]. W 2010 zajmował w kraju szóste miejsce wśród czerwonych odmian winorośli z 36 302 ha powierzchni winnic (po merlocie, grenache, syrah, cabernet sauvignon i carignan)[24].

W okolicach Bordeaux tradycyjnie uprawia się go w chłodniejszych podregionach Saint-Émilion i Pomerol, gdzie stanowi przeważnie 20-50% kupażu[1][11][25][26][27]. W Dolinie Loary i Andegawenii jest najpowszechniej uprawianą czerwoną odmianą winorośli (w 2008: 5373 ha w departamencie Indre i Loara, 8593 ha w departamencie Maine i Loara)[28][29]. Wytwarza się z niej tam przede wszystkim jednoodmianowe wina, posiadające własne apelacje w pasie od Chinon i Bourgueil do Blois[11][12][16][30]. Popularne jest też różowe wino cabernet d’anjou[29]. Niewielkie uprawy istnieją także w Sabaudii[31].

Włochy edytuj

Pod koniec XIX wieku, po epidemii filoksery cabernet franc trafił do Friuli[14] i Trydentu-Górnej Adygi[4][5][32][33]. Często był mylony z carménère[4].

Inne kraje Europy i Bliski Wschód edytuj

Cabernet franc jest uprawiany m.in. na Węgrzech (uprawy w regionie Villány[34] i Eger[35]). Szczep jest spotykany także w winnicach niemieckich, hiszpańskich (region Penedès), rumuńskich, w krajach bałkańskich i w Izraelu[36][14].

Ameryka Północna i Południowa edytuj

Odmiana jest uprawiana m.in. w Kalifornii[14][37], Argentynie[38] i Chile[38].

Afryka edytuj

Cabernet franc zajmuje w Republice Południowej Afryki od 1% powierzchni winnic, co daje mu siódmą lokatę wśród odmian czerwonych[39]. Służy często do produkcji kupaży z odmian bordoskich[40].

Azja i Oceania edytuj

Szczep jest ważnym szczepem w Australii, gdzie stanowi 10% pozyskiwanych czerwonych winogron i jest wykorzystywany w produkcji win typu bordoskiego (mieszanka cabernet sauvignon, merlota i cabernet franc)[41]. Uprawy są młode[14]; powierzchnia winnic obsadzonych odmianą wynosiła w 2002 1427 ha, a owoce zbierano w 2003 dopiero z 834 ha[9].

Niewielkie uprawy znajdują się nawet w Japonii[42].

Synonimy edytuj

Popularnymi synonimami są przede wszystkim bouchet albo bouchy[11][14][43], breton[11][14] i gros vidure[44].

Uwagi edytuj

  1. ↑ W wersji bez apostrofów nazwy szczepów winorośli piszemy w języku polskim małymi literami – (poradnia.pwn.pl). Polska literatura dotycząca winiarstwa również stosuje się do tej konwencji, za to w źródłach dotyczących ogólnie ogrodnictwa i sadownictwa stosuje się jednak pisownię każdego członu nazwy wielką literą. W publikacjach botanicznych zgodnie z art. 28 Międzynarodowego Kodeksu Nomenklatury Botanicznej oraz Kodem Nomenklatury Roślin Ozdobnych nazwy odmian uprawnych ujmuje się w pojedynczy cudzysłów i zapisuje czcionką prostą.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Stevenson 2005 ↓, s. 40.
  2. ↑ Stevenson 2005 ↓, s. 49.
  3. ↑ Cabernet franc w bazie danych Instytutu Hodowli Winorośli Geilweilerhof. [dostęp 2013-10-13]. (ang.).
  4. ↑ a b c d Tutto vino ↓, s. 42.
  5. ↑ a b c d Rosemary Radden: Wine Literature of the World. [dostęp 2013-10-13]. (ang.).
  6. ↑ a b Stevenson 2005 ↓, s. 41.
  7. ↑ Johnson i Robinson 2008 ↓, s. 173.
  8. ↑ a b Dominé i in. 2009 ↓, s. 233.
  9. ↑ a b c d Kerridge i Gackle 2005 ↓, s. 20.
  10. ↑ Johnson i Robinson 2008 ↓, s. 20.
  11. ↑ a b c d e f g André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 86. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  12. ↑ a b Johnson i Robinson 2008 ↓, s. 22.
  13. ↑ Dominé i in. 2009 ↓, s. 154.
  14. ↑ a b c d e f g h i j k l Jim LaMar: Cabernet Franc. [dostęp 2013-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 września 2018)]. (ang.).
  15. ↑ Dominé i in. 2009 ↓, s. 260.
  16. ↑ a b c d e f g Gilbert i Mills 2010 ↓, s. 47.
  17. ↑ a b c d Les cépages rouges et blancs. Vignoble de Bordeaux. [dostęp 2013-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2 września 2013)]. (fr. • ang.).
  18. ↑ Stevenson 2005 ↓, s. 35.
  19. ↑ Carmenere w bazie danych Instytutu Hodowli Winorośli Geilweilerhof. [dostęp 2013-10-13]. (ang.).
  20. ↑ Merlot w bazie danych Instytutu Hodowli Winorośli Geilweilerhof. [dostęp 2013-10-13]. (ang.).
  21. ↑ Eckhard Supp, Steffen Maus: Włochy. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 370. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  22. ↑ Terzi 1 w bazie danych Instytutu Hodowli Winorośli Geilweilerhof. [dostęp 2013-10-13]. (ang.).
  23. ↑ David Schwarzwälder: Hiszpania. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 614. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  24. ↑ Agrimer: Les cépages noirs dans le vignoble (2010). [dostęp 2013-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  25. ↑ Stevenson 2005 ↓, s. 64.
  26. ↑ Dominé i in. 2009 ↓, s. 261.
  27. ↑ Stuart Walton, Brian Glover: The Ultimate Encyclopedia of Wine, Beer, Spirits and Liqueurs. Hermes House, 1998, s. 32. ISBN 978-1840380859. (ang.).
  28. ↑ Agrimer: Les cépages noirs dans le vignoble. [dostęp 2013-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  29. ↑ a b Dominé i in. 2009 ↓, s. 224.
  30. ↑ Dominé i in. 2009 ↓, s. 216.
  31. ↑ Dominé i in. 2009 ↓, s. 299.
  32. ↑ Johnson i Robinson 2008 ↓, s. 166.
  33. ↑ Dominé i in. 2009 ↓, s. 375.
  34. ↑ Patrick Fiévez, Wolfgang Thomann: Europa Środkowa i Wschodnia. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 695-698. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  35. ↑ Johnson i Robinson 2008 ↓, s. 266.
  36. ↑ Johnson i Robinson 2008 ↓, s. 286.
  37. ↑ Johnson i Robinson 2008 ↓, s. 299.
  38. ↑ a b Anthony Rose: Ameryka Południowa. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 847-849. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  39. ↑ André Dominé: Afryka Południowa. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 754. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  40. ↑ André Dominé: Afryka Południowa. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 763. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  41. ↑ Anthony Rose: Australia i Nowa Zelandia. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 863. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  42. ↑ Anthony Rose: Azja. W: André Dominé: Wino. Wyd. 2. Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, s. 785. ISBN 978-83-7626-712-8. (pol.).
  43. ↑ Stevenson 2005 ↓, s. 43.
  44. ↑ Stevenson 2005 ↓, s. 44.

Bibliografia edytuj

  • André Dominé i inni, Francja, [w:] André Dominé, Wino, wyd. 2, Ożarów Mazowiecki: Wydawnictwo Olesiejuk, 2009, ISBN 978-83-7626-712-8 (pol.).
  • Jonathan P. Gilbert, Rachel Mills: Wine Regions of France. Londyn: Michelin Apa Publications, 2010. ISBN 978-1-906261-81-8. (ang.).
  • Hugh Johnson, Jancis Robinson: Wielki atlas świata win. Buchmann, 2008. ISBN 978-83-7670-164-6. (pol.).
  • George Kerridge, Angela Gackle: Vines for Wines. Collingwood: CSIRO, 2005. (ang.).
  • Tom Stevenson: The Sotheby's Wine Encyclopedia. Wyd. 4. Londyn: Dorling Kindersley, 2005. ISBN 0-7566-1324-8. (ang.).
  • Tutto vino. Guida complete ai vini d’Italia. Florencja: Giunti Editori, 2008. ISBN 978-88-440-3610-2. (wł.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cabernet_franc&oldid=71805204”