Canadaspis
Canadaspis – rodzaj wczesnego stawonoga, należącego przypuszczalnie do skorupiaków. Jego skamieniałości odnaleziono w kambryjskich osadach na terenie dzisiejszej Ameryki Północnej. Żywił się prawdopodobnie bentosem.
| Canadaspis | |||
| Novozhilov in Orlov, 1960 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Rząd | |||
| Rodzaj |
Canadaspis | ||
| Gatunki | |||
| |||
Nazwa Canadaspis pochodzi od Kanady oraz greckiego słowa aspis („łuk”)[1].
Budowa i paleobiologia edytuj
Tarcza głowowa (cephalon) składała się z pięciu somitów, tułowiowa z ośmiu, a odwłok z siedmiu, nie licząc telsona[2]. Canadaspis laevigata dorastał do około 2,5 cm długości[3]. Canadaspis został początkowo uznany za skorupiaka sensu stricto, tzn. należącego do kladu koronowego, jednak pogląd ten nie jest obecnie uznawany za słuszny[4]. Później uznano go za niekoronowego skorupiaka, jednak niektórzy naukowcy uważają Canadaspis za formę bardziej bazalną, znajdującą się u podstawy drzewa filogenetycznego Euarthropoda. Za najbliższego krewnego Canadaspis uważany jest Parspicaris – inny przedstawiciel Canadaspidida[5].
W łupkach z Burgess w Kolumbii Brytyjskiej odnaleziono skamieniałości ponad 4000 osobników[1] – szczątki Canadaspis odkryto także na terenie formacji Pioche w Nevadzie[5]. Z Burgess pochodzi m.in. płyta o powierzchni około 1 m2 (ROM 62274), na której zachowały się szczątki co najmniej 743 osobników C. perfecta. Większość z nich to wylinki. Zachowały się niemal wyłącznie tarcze, co sugeruje, że linienie u Canadaspis było dwufazowe, podobnie jak m.in. u współczesnych równonogów, u których przednie i tylne części ciała linieją osobno. Obecność tak dużej liczby liniejących osobników sugeruje, że linienie było u nich zsynchronizowane, być może dzięki wydzielaniu feromonów, jak u wielu współczesnych stawonogów[6].
Paleoekologia edytuj
Najlepiej zachowane i najliczniejsze skamieniałości Canadaspis pochodzą ze środkowokambryjskich osadów łupków z Burgess. Stanowisko to jest istotne ze względu na liczbę oraz stan zachowania skamieniałości. W większości rodzajów fosylizacji ciało martwego organizmu osiadało na dnie jeziora lub rzeki i powoli pokrywane było osadami. Na terenach formacji łupków z Burgess prądy wodne niekiedy sprawiały, że osady tworzyły lawiny błotne grzebiące znajdujące się na ich trasie zwierzęta. Organizmy ginęły natychmiast, wtedy też w beztlenowym środowisku rozpoczynał się proces fosylizacji[7].
W skamieniałościach pochodzących z łupków z Burgess częste są szkielety zewnętrzne oraz kończyny, w niektórych zachowują się również mięśnie i zawartość żołądków. Narządy wewnętrzne są szczególnie dobrze zachowane u niezmogowców z rodzaju Ottoia. Tkanki miękkie nie zachowały się jednak u licznych zwierząt, takich jak Scenella, Lingulella, czy Diraphora. Również w przypadku trylobitów jedynie egzoszkielet uległ fosylizacji. Szczątki Canadaspis odnajdowane są w klastrach. Wiele skamieniałości z łupków z Burgess wykazuje charakterystyczną ciemne plamy. Dowodzi to występowania w kambrze organizmów o miękkich ciałach – po śmierci takiego organizmu węgiel radioaktywny znajdujący się w tkankach miękkich ulegał przekształcał się w warstwę krzemianów, tworząc plamę na skale[7].
Do najpospolitszych skamieniałości w łupkach z Burgess należą glony, w szczególności Morania confluens. W jej pobliżu nie odnaleziono skamieniałości innych glonów i niewiele zwierząt, takich jak Burgessochaeta oraz rzadkie osobniki Burgessa i Marrella. Inna znaleziona tam alga to Marpolia spissa – ze względu na delikatniejszą budowę jest ona znacznie rzadsza niż Morania. W pobliżu skamieniałości marpolii odnaleziono szczątki zwierząt z rodzajów Eldonia i Wiwaxia. W bliskości wielu skamieniałych zwierząt nie odnaleziono pozostałości tych alg, co sugeruje heterogeniczność środowiska. Według innej hipotezy glony te mogły żyć na różnych wysokościach[7]. Największym zwierzęciem i dominującym drapieżnikiem tamtejszych ekosystemów była Anomalocaris – skamieniałości sugerują, że żywiła się ona m.in. trylobitami[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Canadaspis perfecta. Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2009-07-07]. (ang.).
- ↑ Derek E.G. Briggs. The morphology, mode of life, and affinities of Canadaspis perfecta (Crustacea: Phyllocarida), Middle Cambrian, Burgess Shale, British Columbia. „Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences”. 281 (984), s. 439–487, 1978. DOI: 10.1098/rstb.1978.0005. (ang.).
- ↑ Canadaspis laevigata Hou & Bergström, 1991. University of Bristol. [dostęp 2009-07-07]. (ang.).
- ↑ Nicholas J. Butterfield. Leanchoilia guts and the interpretation of three-dimensional structures in Burgess Shale-type fossils. „Paleobiology”. 28 (1), s. 155–171, 2002. (ang.).
- ↑ a b Bruce S. Lieberman. A new soft-bodied fauna: the Pioche Formation of Nevada. „Journal of Paleontology”. 77 (4), s. 674–690, 2003. (ang.).
- ↑ Joachim T. Haug, Jean-Bernard Caron, Carolin Haug. Demecology in the Cambrian – synchronized molting in arthropods from the Burgess Shale. „BMC Biology”. 11: 64, 2013. DOI: 10.1186/1741-7007-11-64. (ang.).
- ↑ a b c The Burgess Shale. University of California Museum of Paleontology. [dostęp 2009-06-29]. (ang.).
- ↑ Christopher Nedin. Anomalocaris predation on nonmineralized and mineralized trilobites. „Geology”. 27 (11), s. 987–990, 1999. DOI: 10.1130/0091-7613(1999)027%3C0987:APONAM%3E2.3.CO;2. (ang.).