Centaurea soskae

*Centaurea soskae*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Carduoideae
Rodzaj	chaber
Gatunek	Centaurea soskae
	Nazwa systematyczna
	Centaurea soskae Hayek ex Košanin; Glas Srpske Kralj. Akad. 119: 275. 1926
Synonimy
	Acosta soskae (Hayek) Holub;
	Acosta soskae (Hayek) Holub;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Centaurea soskae Hayek ex Košanin – gatunek rośliny z rodziny astrowatych (Aristolochiaceae Juss.). Występuje endemicznie w Macedonii oraz Albanii^[5]. Rośnie między innymi na terenie Parku Narodowego Galiczica^[6].

Taksonomia edytuj

Gatunek opisany po raz pierwszy w roku 1926 pod nazwą Centaurea soskae. Holotyp pochodził z Macedonii Północnej, powyżej miejscowości Trpejca nad Jeziorem Ochrydzkim^[7].

W 2011 roku Meyer opisał takson C. decora jako nowy gatunek z rodzaju chaber (Centaurea). Holotyp pochodził ze skalistych zboczy gór w pobliżu wsi Shëngjergji i Korita na wysokości od 800 do 1000 m n.p.m. W tym samym roku inni badacze zebrali roślin na tych samych stokach i porównali je z rośliną C. soskae. Okazało się, że obie rośliny są identyczne. Mayer w swojej publikacji z 2011 roku nie wspomniał nic o taksonie C. soskae^[7]. Wobec tego takson C. decora uważa się za synonim dla C. soskae. Pozwoliło to jednak oszacować zasięg występowania na nieco większy niż dotychczas sądzono^[8].

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Gatunek wcześniej znany był tylko z występowania w kilku miejscowościach w pobliżu Jeziorem Ochrydzkiego. Jednak później zarejestrowano go również na zachodnich stokach masywu Mali i Thatë powyżej wsi Shëngjergji w Albanii. W oparciu o środowisku i ekologii prawdopodobne jest, że rośnie także w greckiej części okolicy jeziora Prespa^[7].

Biologia i ekologia edytuj

Rośnie w zespole roślinności Phyllireo-Carpinetum orientalis^[9]. Występuje na wysokości od 850 do 1200 m n.p.m. Kwitnie i wydaje owoce od czerwca do lipca. Znajduje się pod wpływem Morza Śródziemnego i klimatu subśródziemnomorskiego. Rośnie na skalistych zboczach wapiennych. Środowisko dzieli z takimi gatunkami jak: Allium flavum subsp. flavum, Campanula versicolor, Fumana procumbens, kosaciec bródkowy (Iris germanica), Nepeta spruneri, Ptilostemon afer, szałwia lekarska (Salvia officinalis), cząber górski (Satureja montana) i Sempervivum ciliosum oraz drzewiaste bukszpan zwyczajny (Buxus sempervirens), jesion mannowy (Fraxinus ornus), pistacja terpentynowa (Pistacia terebinthus) oraz Prunus webbii^[7].

Nadziemne części tego gatunku zawierają laktony seskwiterpenowe (cnicin) oraz siedem flawonoidów (apigenina, kemferol, hispidulin, eupatorin, cirsimaritin, santoflawon oraz salwigenin)^[10]

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ Details for: Centaurea soskae. The Euro+ Med Plantbase Project. [dostęp 2015-04-10]. (ang.).
↑ Centaurea soskae Hayek ex Košanin. The Plant List. [dostęp 2015-04-14]. (ang.).
↑ Centaurea soskae. Botanical Museum, Helsinki, Finland 2014. [dostęp 2015-04-20]. (ang.).
↑ национален парк Галичица. galicica.org.mk. [dostęp 2015-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 kwietnia 2015)]. (mac.).
↑ ^a ^b ^c ^d New records for Albania based on taxa from the Prespa National Park. Pensoft. [dostęp 2015-04-18]. (ang.).
↑ New records for Albania based on taxa from the Prespa National Park. National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine. [dostęp 2015-04-19]. (ang.).
↑ Vlado Matevski, Andraž Èarni, Oliver Avramoski, Nina Juvan, Mitko Kostadinovski, Petra Košir, Andrej Paušiè, Urban Šilc: Forest Vegetation of Galièica Mountain Range in Macedonia. Založba ZRC, 2011, s. 59. ISBN 978-961-254-313-6. (ang.).
↑ Secondary metabolites of three endemic Centaurea L. species. Journal of the Serbian Chemical Society. [dostęp 2015-04-13]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[3] Details for: Centaurea soskae. The Euro+ Med Plantbase Project. [dostęp 2015-04-10]. (ang.).

[tpl-4] Centaurea soskae Hayek ex Košanin. The Plant List. [dostęp 2015-04-14]. (ang.).

[5] Centaurea soskae. Botanical Museum, Helsinki, Finland 2014. [dostęp 2015-04-20]. (ang.).

[galicica-6] национален парк Галичица. galicica.org.mk. [dostęp 2015-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (27 kwietnia 2015)]. (mac.).

[pensoft-7] New records for Albania based on taxa from the Prespa National Park. Pensoft. [dostęp 2015-04-18]. (ang.).

[ncbi-8] New records for Albania based on taxa from the Prespa National Park. National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine. [dostęp 2015-04-19]. (ang.).

[9] Vlado Matevski, Andraž Èarni, Oliver Avramoski, Nina Juvan, Mitko Kostadinovski, Petra Košir, Andrej Paušiè, Urban Šilc: Forest Vegetation of Galièica Mountain Range in Macedonia. Založba ZRC, 2011, s. 59. ISBN 978-961-254-313-6. (ang.).

[10] Secondary metabolites of three endemic Centaurea L. species. Journal of the Serbian Chemical Society. [dostęp 2015-04-13]. (ang.).

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[7]

[8]

[9]

[10]