Centrum (globalizacja)
Centrum – grupa najbogatszych państw, które przeciwstawia się peryferiom i półperyferiom.
W latach 50. XX wieku w binarnym podziale Paula Prebischa, centrum stanowić miały potęgi przemysłowe, a peryferia kraje rolnicze[1]. W ujęciu teorii systemu światowego Immanuela Wallersteina centrum oznacza najbogatsze państwa, które utożsamić można z zimnowojennym pojęciem Pierwszego Świata[2]. Kraje centrum to według Wallersteina te, w których rozpoczął się proces tworzenia systemu światowego, przede wszystkim kraje Zachodniej Europy[2].
Cechy państw centrum edytuj
- Kontrola globalnych zasobów produkcyjnych i finansowych [3] oraz eksploatacja państw peryferyjnych dzięki dużym firmom działającym w skali globalnej[4].
- Dominacja przemysłu przetwórczego nad wydobywczym, wytwarzanie produktów na bazie półproduktów dostarczanych z peryferiów i półperyferiów.
- Posiadanie wysokich technologii high-tech[3].
- Wysokim poziom akumulacji i inwestycji, wynikający z niskich podatków[4].
- Względnie wysokie wynagrodzenia dla pracowników najemnych[4].
- Wysokie wskaźniki urbanizacji.
- Pod względem ustrojowym są to państwa demokratyczne[3].
Rosnąca konsumpcja dóbr w państwach centralnych prowadzi do ich ekspansji w stronę peryferiów, co jest początkiem cyklu Kondratiewa[5].
W odniesieniu do koncepcji marksowskich centrum odpowiada klasie kapitalistycznej na poziomie społeczeństwa[4].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Sztompka 2005 ↓, s. 95.
- ↑ a b Sztompka 2005 ↓, s. 97.
- ↑ a b c Szacka 2003 ↓, s. 108.
- ↑ a b c d Turner 2004 ↓, s. 259.
- ↑ Turner 2004 ↓, s. 260.
Bibliografia edytuj
- Barbara Szacka: Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003. ISBN 83-88164-66-X.
- Piotr Sztompka: Socjologia zmian społecznych. Jacek Konieczny (tłum.). Kraków: Znak, 2005. ISBN 83-240-0598-6.
- Jonathan H. Turner: Struktura teorii socjologicznej. Aleksander Manterys, Grażyna Woroniecka (red.). Warszawa: PWN, 2004. ISBN 83-01-14072-0.