Dujker[7] (Cephalophus) – rodzaj ssaków z podrodziny antylop (Antilopinae) w obrębie rodziny wołowatych (Bovidae).

Dujker
Cephalophus
C.H. Smith, 1827[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – dujker żółtopręgi (C. silvicultor)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

parzystokopytne

Podrząd

przeżuwacze

Infrarząd

Pecora

Rodzina

wołowate

Podrodzina

antylopy

Plemię

dujkery

Rodzaj

dujker

Typ nomenklatoryczny

Antilope silvicultrix Afzelius, 1815

Synonimy
Gatunki

4 gatunki – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące we wschodniej, środkowej i zachodniej Afryce[8][9][10].

Morfologia edytuj

Długość ciała 76–145 cm, długość ogona 8–15 cm, wysokość w kłębie 45–85 cm; masa ciała 17,9–80 kg[9][11]. Dymorfizm płciowy słabo zaznaczony; samice są generalnie nieco większe i cięższe od samców. Rogi o długości 5,4–21,3 cm[9] nie wystają ponad wysokość uszu, u samic trochę krótsze. U przedstawicieli obu płci występują gruczoły policzkowe, których wydzieliną samice zaznaczają swoje młode. U samic występują dwie pary sutków[12]. Wzór zębowy: I   C   P   M   (x2) = 32[9].

Systematyka edytuj

Rodzaj (w randze podrodzaju w obrębie Antilope) zdefiniował w 1827 roku brytyjski przyrodnik Charles Hamilton Smith w rozdziale dotyczącym systematyki ssaków w publikacji traktującej o królestwie zwierząt[1]. Smith wymienił jedenaście gatunków – Antilope quadriscopa C.H. Smith, 1827[c], Antilope silvicultrix Afzelius, 1815, Antilope maxwellii C.H. Smith, 1827, Antilope philantomba C.H. Smith, 1827 (= Antilope maxwellii C.H. Smith, 1827), Antilope caerula C.H. Smith, 1827 (= Capra monticola Thunberg, 1789), Antilope perpusilla C.H. Smith, 1827 (= Capra monticola Thunberg, 1789), Capra grimmia Linnaeus, 1758, Antilope burchellii C.H. Smith, 1827 (= Capra grimmia Linnaeus, 1758), Antilope mergens Desmarest, 1816 (= Capra grimmia Linnaeus, 1758), Antilope platous C.H. Smith, 1827 (= Capra grimmia Linnaeus, 1758), Antilope ptoox C.H. Smith, 1827 (= Capra grimmia Linnaeus, 1758) – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Antilope silvicultrix Afzelius, 1815[13].

Etymologia edytuj

  • Cephalophus (Cephalolophus): gr. κεφαλη kephalē ‘głowa’; λοφος lophos ‘grzebień, czub’[14].
  • Terpone (Terphone): etymologia niejasna, Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[3][15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Cephalophus longiceps J.E. Gray, 1865 (= Antilope silvicultrix Afzelius, 1815).
  • Potamotragus: gr. ποταμος potamos ‘rzeka’; τραγος tragos ‘kozioł’[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Cephalophus melanoprymnus J.E. Gray, 1871 (= Antilope silvicultrix Afzelius, 1815).
  • Cephalophops: rodzaj Cephalophus C.H. Smith, 1827; gr. ωψ ōps, ωπος ōpos ‘wygląd, oblicze’[17]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Cephalophus dorsalis J.E. Gray, 1846.

Podział systematyczny edytuj

Po rewizji taksonomicznej przeprowadzonej w 2022 roku[18] do rodzaju należą następujące gatunki[19][11][8][7]:

Uwagi edytuj

  1. Niepoprawna późniejsza pisownia Cephalophus C.H. Smith, 1827.
  2. Niepoprawna późniejsza pisownia Terpone J.E. Gray, 1872.
  3. Podgatunek Ourebia ourebi.

Przypisy edytuj

  1. a b C.H. Smith: Synopsis of the species of the class Mammalia. W: G. Cuvier & E. Griffith (red.): The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. Cz. 5. London: G.B. Whittaker, 1827, s. 344. (ang.).
  2. J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 4: Die Nager (zweiter Abschnitt), Bahnlücker, Einhufer, Dickhäuter und Wiederkäuer. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1844, s. 445. (niem.).
  3. a b J.E. Gray. Notes on Busk-bucks (Cephalophoridæ) in the British Museum, with the Description of two new Species from Gaboon. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1871, s. 592, 1871. (ang.). 
  4. Gray 1872 ↓, s. 24.
  5. Gray 1872 ↓, s. 25.
  6. T. Knottnerus-Meyer. Über das Tränenbein der Huftiere. Vergleichend-anatomischer Beitrag zur Systematik der rezenten Ungulata. „Archiv für Naturgeschichte”. 73 (1), s. 46, 1907. (niem.). 
  7. a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 183–184. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  8. a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 372–374. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  9. a b c d C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 761–764. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
  10. D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cephalophus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
  11. a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 626–627. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  12. H. Komosińska & E. Podsiadło: Ssaki kopytne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.
  13. P.L. Sclater & O. Thomas: The book of antelopes. Cz. 1. London: R.H. Porter, 1894, s. 121. (ang.).
  14. Palmer 1904 ↓, s. 169.
  15. Palmer 1904 ↓, s. 669.
  16. Palmer 1904 ↓, s. 560.
  17. E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 175. (ang.).
  18. E.V. Bärmann, V.G. Fonseca, K. Langen & P. Kaleme. New insights into the taxonomy of duiker antelopes (Artiodactyla: Bovidae) from the eastern Democratic Republic of the Congo, with the formal description of a new genus. „Mammalian Biology”. 102, s. 1793–1809, 2022. DOI: 10.1007/s42991-022-00279-7. (ang.). 
  19. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-06]. (ang.).

Bibliografia edytuj