Ch-23
Ch-23 (ros. Х-23, kod NATO AS-7 Kerry, izdielije 68M) – radziecki kierowany pocisk rakietowy klasy powietrze-ziemia, opracowany w latach 70. XX wieku.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
KMZ Strieła |
| Rodzaj | |
| Lata produkcji |
1973- |
| Długość |
3591 mm[1] |
| Średnica |
275 mm |
| Rozpiętość |
785 mm[1] |
| Masa |
288 kg[1] |
| Napęd |
silnik rakietowy |
| Prędkość |
2700 km/h[1] |
| Zasięg |
8 lub 10 km |
| Naprowadzanie |
radiokomendowe |
| Masa głowicy |
108 kg (Ch-23) |
| Typ głowicy |
kumulacyjno-odłamkowa |
| Użytkownicy | |
| ZSRR i in. | |
Historia edytuj
Zgodnie z postanowieniem władz ZSSR z 30 kwietnia 1965 roku, jednym z rodzajów uzbrojenia przenoszonego przez nowy myśliwiec frontowy MiG-23 miał być lekki pocisk kierowany powietrze-ziemia, odpowiednik amerykańskiego AGM-12 Bullpup[3]. Rakieta oznaczona jako Ch-23 miała zostać skonstruowana w biurze konstrukcyjnym zakładów nr 134, które zajmowało się pociskami powietrze-powietrze K-23 (późniejsze biuro Wympieł)[3]. Prace konstrukcyjne rozpoczęto w kwietniu 1965 roku, jednak przez kilka miesięcy nie udało się opracować wstępnego systemu kierowania rakiety, który ze względu na niewielką masę nosiciela i rakiety musiał być lekki i zajmować niewiele miejsca.
Opóźnienia sprawiły, że w 1966 roku władze zdecydowały przenieść prace nad Ch-23 do nowo sformowanego biura konstrukcyjnego OKB Zwiezda przy Fabryce nr 455 w Kaliningradzie pod Moskwą, produkującej pociski powietrze-powietrze rodziny K-5 (późniejszy Kaliningradzki Zakład Budowy Maszyn – KMZ „Strieła”)[4]. Konstruktorzy Zwiezdy zaproponowali już wcześniej połączenie układu kierowania w radiowej wiązce prowadzącej pocisku K-51 (RS-2US) z silnikiem rakiety K-8 i nową głowicą burzącą o masie 103 kg[4]. Propozycja konstruktorów Zwiezdy została przyjęta, z tym że postanowiono, że pocisk Ch-66 wykorzystujący system naprowadzania RS-2US i produkowany od 1968 roku, będzie rozwiązaniem tymczasowym, do czasu dopracowania Ch-23[4]. Pocisk Ch-66 ponadto mógł być wykorzystywany tylko na samolotach MiG-21PFM, a dla innych samolotów konieczne było opracowanie podwieszanego zasobnika z aparaturą naprowadzania[4].
Skonstruowany następnie w Zwiezdzie pocisk Ch-23 był zbliżony konstrukcyjnie do Ch-66. Nowe było bardziej energetyczne paliwo w silniku rakietowym PRD-228M i ogon z radiokomendowym układem naprowadzania Delta-R, a następnie Delta-R1M[1]. Masę głowicy nieco zwiększono do 108 kg, przy czym wzrósł promień rażenia odłamkami do 40 m[1]. Seria prototypowa 10 rakiet była gotowa pod koniec 1967 roku[1]. Próby poligonowe ciągnęły się przez cały 1968 i 1969 rok, a większość prób kończyła się niepowodzeniem. Przyczyną okazał się smugacz w ogonie rakiety, który oddziaływał termicznie i mechanicznie na antenę układu naprowadzania. Po przeniesieniu smugacza na wysięgnik pod ogonem rakiety problemy z układem naprowadzania skończyły się. Rakieta była jednak nadal trudna w użyciu, ponieważ w trakcie ataku pilot przez cały czas musiał utrzymywać w jednej linii obraz celu, rakietę i siatkę celownika. Także odległość od celu była przed atakiem wprowadzana ręcznie na podstawie wzrokowej oceny pilota, a więc ze znacznym błędem. Rakieta mogła być naprowadzana na cel przy pomocy aparatury Delta występującej w wersjach Delta-N, Delta-NM (instalowane na pokładzie samolotu) oraz Delta-NG i Delta-NG2 (przenoszone w zasobnikach podwieszanych). Według prób poligonowych, prawdopodobieństwo trafienia celu wynosiło 0,46 przy nurkowaniu i tylko 0,14 przy locie poziomym[2].
Próby państwowe pocisku przeprowadzane na samolotach MiG23S i MiG-23B zakończono jesienią 1973 roku, a 9 stycznia 1974 roku oficjalnie przyjęto go do uzbrojenia pod oznaczeniem Ch-23[2]. Zasięg strzału wynosił od 2 do 8 km[1]. W toku produkcji zastąpiono pocisk przez ulepszoną wersję Ch-23M, z ulepszoną aparaturą naprowadzania Delta-R2M oraz głowicą o masie 111 kg i bardziej skutecznym działaniu odłamkowym[2]. Zasięg w wersji Ch-23M wzrósł z 8 do 10 km, ale tylko przy dobrych warunkach[2]
Pociski można było stosować na samolotach MiG-23, MiG-27, Su-17, Su-24[2]. Na Su-24 i późnych wersjach Su-17 od wersji M3 (Su-22) można było przenosić cztery rakiety, na innych dwie[2].
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Piotr Butowski. Przegląd rosyjskich pocisków kierowanych klasy powietrze-ziemia i powietrze-woda. „Nowa Technika Wojskowa”. 1995. Nr. 3. s. 15–19. ISSN 1230-1655.
- Rostisław Angielski. «Zwiezda» sniała w Korolowie. „Tiechnika i Woorużenie”. Nr 5/2005. s. 35–38. (ros.).