Chana Blanksztejn

dziennikarka, redaktorka, działaczka ruchu kobiecego

Chana Blanksztejn, de domo Szur (ur. ok. 1860 w Wilnie, zm. 1939) – polska dziennikarka i pisarka pochodzenia żydowskiego. Działaczka żydowskiego ruchu kobiecego, redaktorka tygodnika „Di Froj”.

Chana Blanksztejn
Imię i nazwisko urodzenia

Chana Szur

Data i miejsce urodzenia

ok. 1860
Wilno

Data śmierci

1939

Zawód, zajęcie

dziennikarka, redaktorka, pisarka, działaczka

Życiorys edytuj

 
Plakat zachęcający do głosowania w wyborach na Blanksztejn, 1922 rok

Urodziła się ok. 1860 roku[1][2] w Wilnie, w zamożnej rodzinie Abrahama Szura. Wykształcenie pozyskane w ramach prywatnych lekcji uzupełniła na zagranicznych pensjach, dzięki czemu posługiwała się czterema językami. W późniejszym okresie studiowała również socjologię w Kijowie. Dwukrotnie wyszła za mąż (za drugim razem za handlarza brylantami Blanksztejna) i dwukrotnie się rozwiodła. Podczas I wojny światowej służyła jako pielęgniarka, w okresie rewolucji październikowej zaangażowała się w działalność polityczną w Kijowie i dołączyła do fołkistów. Bez środków do życia, na początku lat 20. powróciła do Wilna, gdzie utrzymywała się dając lekcje i nauczyła się jidysz[3].

Była jedną z wiodących postaci żydowskiego ruchu kobiecego; współzałożyła Żydowski Związek Kobiet oraz kierowała organizacją Frojen-Szuc[3]. Współpracowała z redakcjami „Wilner Tog” i „Cajt”, zaś sama prowadziła jako redaktorka ukazujący się od 1925 roku tygodnik dla kobiet żydowskich „Di Froj”, wydawany jednocześnie w Wilnie, Warszawie, Łodzi i Krakowie[3].

Znana jako działaczka na rzecz praw wyborczych kobiet, bezskutecznie startowała w wyborach parlamentarnych w 1922 roku jako kandydatka Żydowskiego Demokratycznego Bloku Ludowego[4] z ramienia Fołks-Partaj[4][3].

W lipcu 1939 roku[1][5] – na dwa tygodnie przed śmiercią Blanksztejn[1] – ukazał się jej zbiór opowiadań pt. Noveles[1][5], który przedmową opatrzył Max Weinreich[2][5]. Publikacja wydana w jidysz trafiła podczas II wojny światowej w dwóch egzemplarzach do Stanów Zjednoczonych, do zbiorów Hirsza Abramowicza. W 2022 roku ukazał się angielski przekład zbioru[5].

Przypisy edytuj

  1. a b c d Fear and Other Stories by Chana Blankshteyn, Translated by Anita Norich [online], YIVO Institute for Jewish Research [dostęp 2023-09-28] (ang.).
  2. a b שרעק | Fear [online], In geveb [dostęp 2023-09-28] (ang.).
  3. a b c d Joanna Lisek, Dyskurs feministyczny w kobiecej prasie jidysz w Polsce, „Pamiętnik Literacki”, 99 (4), Instytut Badań Literackich PAN, 2008, s. 72-73, ISSN 0031-0514.
  4. a b Ellen Kellman, Feminizm i literatura. Rola Chany Blanksztejn w międzywojennym Wilnie, „Midrasz”, 10, Warszawa: Stowarzyszenie Midrasz, 2007, s. 27–36, ISSN 1428-121X.
  5. a b c d Aviya Kushner, How a terrific collection of stories managed to escape Lithuania and survive [online], The Forward, 29 sierpnia 2022 [dostęp 2023-09-28] (ang.).