Charles Bronson

amerykański aktor

Charles Bronson, właśc. Charles Dennis Buchinsky[1] (ur. 3 listopada 1921 w Ehrenfeld k. Pittsburgha, zm. 30 sierpnia 2003 w Los Angeles) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny.

Charles Bronson
Ilustracja
Charles Bronson (1987)
Imię i nazwisko

Charles Dennis Buchinsky

Data i miejsce urodzenia

3 listopada 1921
Ehrenfeld

Data i miejsce śmierci

30 sierpnia 2003
Los Angeles

Zawód

aktor

Współmałżonek

Harriet Tendler
(1949–1967; rozwód)
Jill Ireland
(1968–1990; jej śmierć)
Kim Weeks
(1998–2003; jego śmierć)

Lata aktywności

1950–1999

Odznaczenia
Purpurowe Serce (Stany Zjednoczone) Medal za Dobre Zachowanie Sił Lądowych (USA) Medal Kampanii Amerykańskiej (USA) Medal Kampanii Azji-Pacyfiku (USA) Medal Zwycięstwa w II Wojnie Światowej (USA)

W 1972 podczas 29. ceremonii wręczenia Złotych Globów został uhonorowany Nagrodą Henrietty (Henrietta Award) dla najbardziej popularnego aktora filmowego[2]. 10 grudnia 1980 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 6901 Hollywood Boulevard[3][4].

Wczesne lata edytuj

 
Charles Bronson, 1961
 
Gwiazda w hollywoodzkiej Alei Sławy

Urodził się w Ehrenfeld k. Pittsburgha w rodzinie emigrantów z terenów dzisiejszej Litwy, jako dziewiąte dziecko w piętnastoosobowej rodzinie[5]. Jego ojciec, Walter Buchinski, Tatar lipkowski[6], wyemigrował do Ameryki z Druskienik, matka zaś, Mary (z domu Valinsky), była córką imigrantów pracujących w kopalni antracytu w Tamaqua w Pensylwanii[7]. W szkole uznawał się, czy też był uznawany, za Litwina i Rosjanina[8].

Straciwszy ojca, w wieku 10 lat podjął pracę w miejscowej kopalni, równocześnie się ucząc. Wedle wspomnień Bronsona, jego rodzina była w dobie wielkiego kryzysu tak uboga, że do szkoły South Fork High School[9] w Ehrenfeld uczęszczał w sukience po siostrze.

W 1943 wstąpił do Korpusu Powietrznego Armii Stanów Zjednoczonych i od 1945 służył jako strzelec pokładowy na bombowcach B-29 stacjonujących na Pacyfiku (Guam)[10]. Za odniesione w wojnie rany został odznaczony orderem Purpurowego Serca.

W okresie makkartyzmu zmienił nazwisko na Bronson w obawie, że „Buchinsky” kojarzyć się może z nazwiskami rosyjskimi[7]. Imał się różnych zawodów, był górnikiem, bokserem, kierowcą[10].

W 1949 uczył się aktorstwa w Pasadena Community Playhouse[11].

Kariera aktorska edytuj

Karierę aktorską rozpoczął w 1951[11]. Początkowo odgrywał epizody, wcielając się w gangsterów i Indian. Popularność zdobył po występie w westernie Siedmiu wspaniałych (1960) oraz Wielkiej ucieczce (1963)[12][13]. Sukces odniósł też dzięki rolom w Parszywej dwunastce (1967) i Pewnego razu na Dzikim Zachodzie (1968). Często grywał Polaków i osoby polskiego pochodzenia (Wielka ucieczka, Bitwa o Ardeny, Parszywa dwunastka, Akt zemsty).

Od lat 70. wcielał się głównie w postacie „twardych mężczyzn”, m.in. Paula Kerseya w serii Życzenie śmierci[14].

Życie prywatne edytuj

W ostatnich latach życia ujawniły się u niego pierwsze objawy choroby Alzheimera. Zmarł 30 sierpnia 2003 w wieku 81 lat na zapalenie płuc w szpitalu Cedars-Sinai Medical Center[15] w Los Angeles[16].

Filmografia edytuj

 
Charles Bronson w programie Man with a Camera, 1959
 
Charles Bronson na planie serialu The Travels of Jaimie McPheeters, 1963
 
Charles Bronson jako gen. Dan Szomron w filmie Atak na Entebbe, 1977

Przypisy edytuj

  1. Personalidade: Charles Bronson (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2018-06-19]. (port.).
  2. Charles Bronson Awards. AllMovie. [dostęp 2022-10-22]. (ang.).
  3. Charles Bronson. Walk of Fame. [dostęp 2023-02-18]. (ang.).
  4. Dennis McLellan: Hollywood Star Walk: Charles Bronson. „Los Angeles Times”, 2003-09-01. [dostęp 2023-02-18]. (ang.).
  5. Film.
  6. Charles Bronson – What Nationality Ancestry. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2018-06-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-19)]. (ang.).
  7. a b Charles Bronson (3 de Novembro de 1921). Filmow.com. [dostęp 2018-06-19]. (port.).
  8. Roger Ebert, Charles Bronson [online], www.rogerebert.com [dostęp 2019-09-25] (ang.).
  9. Charles Bronson Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2018-06-19]. (ang.).
  10. a b Charles Bronson. ČSFD.cz. [dostęp 2018-06-19]. (cz.).
  11. a b Charles Bronson Biography (1921-2003). Film Reference. [dostęp 2018-06-19]. (ang.).
  12. New publication with private photos of the shooting & documents of 2nd unit cameraman. Walter Riml. [dostęp 2018-06-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-06-02)]. (niem.).
  13. Photos of the filming The Great Escape, Steve McQueen on the set. Tiroler Filmarchiv. [dostęp 2018-06-19]. (niem.).
  14. Hal Erickson: Charles Bronson Biography. AllMovie. [dostęp 2022-10-22]. (ang.).
  15. Charles Bronson – Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2018-06-19]. (rum.).
  16. Richard Severo (2003-09-01): Charles Bronson, 81, Dies; Muscular Movie Tough Guy. The New York Times. [dostęp 2010-01-15]. (ang.).

Bibliografia edytuj

  • Jan Słodowski, Andrzej Roman: Gwiazdy światowego kina. Leksykon. Warszawa: Editions Spotkania, 1992, s. 38. ISBN 83-85195-83-1.
  • Charles Bronson. T. 1: Kolekcja Alfred Hitchcock Przedstawia. Poznań: Oxford Educational Sp. z o.o., kwiecień 2009, s. 21. ISBN 978-83-252-0462-4.
  • Portret na życzenie. Charles Bronson. „Film”. nr 6/1962 (1987–02–08). Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X. 

Linki zewnętrzne edytuj