Chemoprewencja
Chemoprewencja – stosowanie naturalnych lub syntetycznych substancji w celu zahamowania, odwrócenia lub opóźnienia procesu kancerogenezy. Chemoprewencję realizuje się poprzez zapobieganie przekształcania rozwijającego się nowotworu łagodnego w nowotwór złośliwy[1]. W przeciwieństwie do chemioterapii, chemoprewencja ingeruje we wczesne etapy procesu nowotworzenia – przede wszystkim hamuje inicjację i promocję.
Zapobieganie inicjacji kancerogenezy polega między innymi na ingerowaniu w metabolizm czynników rakotwórczych poprzez zahamowanie ich aktywacji do aktywnych metabolitów lub pobudzanie detoksykacji. Duże znaczenie ma w tym kontekście modulacja działania enzymów, szczególnie z rodziny CYP450, odpowiedzialnych w dużej mierze za metabolizm ksenobiotyków.
Kolejne sposoby to wyłapywanie wolnych rodników i innych czynników, które mogą uszkadzać DNA oraz pobudzanie komórkowych procesów naprawczych[2][3].
Ponieważ etap inicjacji następuje stosunkowo szybko w życiu osobniczym i jest nieodwracalny, główny nacisk kładzie się na ingerencję w etapy promocji i progresji nowotworu. W komórkach niepoddanych ochronnemu wpływowi czynników chemoprewencyjnych dochodzi na tych etapach do wielu zmian genetycznych i epigenetycznych, które mogą być powstrzymywane przez niektóre związki chemiczne. Działanie chemoprewencyjne w czasie promocji i progresji nowotworu opiera się między innymi na hamowaniu procesów zapalnych, obniżaniu poziomu wolnych rodników, wstrzymywaniu podziałów komórkowych, promowaniu różnicowania komórek i sprzyjaniu apoptozie. Kancerogenezę można spowolnić również zmieniając ekspresję niektórych genów i modyfikując drogi przekazywania informacji w komórce, na przykład w celu zniesienia nadmiernej wrażliwości komórki na czynniki wzrostu[2][3][4].
Mechanizmy działania czynników chemoprewencyjnych edytuj
Mechanizmy działania czynników chemoprewencyjnych są bardzo różnorodne i złożone. Polegają w głównej mierze na hamowaniu syntezy i działania białek antyapoptotycznych, czynników wzrostu i kinaz białkowych biorących udział w regulacji cyklu komórkowego. Nasilają natomiast aktywność białek proapoptotycznych, enzymów odpowiedzialnych za unieszkodliwianie wolnych rodników oraz stymulują inne mechanizmy chroniące DNA[5].
Czynniki chemoprewencyjne edytuj
Czynnikami chemoprewencyjnym mogą być zarówno syntetyczne związki chemiczne (np. niektóre leki) jak i składniki naturalnie występujące w przyrodzie. Dotychczasowe badania wykazały aktywność chemoprewencyjną wielu związków, między innymi z grup retinoidów, polifenoli czy flawonoidów[2][5][3][4].
Przypisy edytuj
- ↑ MB. Sporn, NM. Dunlop, DL. Newton, JM. Smith. Prevention of chemical carcinogenesis by vitamin A and its synthetic analogs (retinoids). „Fed Proc”. 35 (6), s. 1332-1338, 1976. PMID: 770206.
- ↑ a b c Wanda Baer-Dubowska. Chemoprewencja – profilaktyka i terapia wspomagana raków głowy i szyi. „Post Chir Głowy i Szyi”. 2, s. 3-14, 2003. (pol.).
- ↑ a b c WK. Hong, MB. Sporn. Recent advances in chemoprevention of cancer. „Science”. 278 (5340), s. 1073-1077, 1997. DOI: 10.1126/science.278.5340.1073. PMID: 9353183.
- ↑ a b
AH. Conney. Enzyme induction and dietary chemicals as approaches to cancer chemoprevention. The Seventh DeWitt S. Goodman Lecture. „Cancer Res”. 63 (21), s. 7005-7031, 2003. PMID: 14612489.
- ↑ a b BB. Aggarwal, S. Shishodia. Molecular targets of dietary agents for prevention and therapy of cancer. „Biochem Pharmacol”. 71 (10), s. 1397-1421, 2006. DOI: 10.1016/j.bcp.2006.02.009. PMID: 16563357.
