Chomicznik malutki

Chomicznik malutki
	Phodopus roborovskii
	(Satunin, 1903)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	chomiki
Rodzaj	chomicznik
Gatunek	chomicznik malutki
Synonimy
	Cricetulus roborovskii Satunin, 1903; Cricetulus bedfordiae O. Thomas, 1908; Phodopus praedilectus Mori, 1930; Phodopus przewalskii Vorontsov & Kriukova, 1969;
	Cricetulus roborovskii Satunin, 1903; Cricetulus bedfordiae O. Thomas, 1908; Phodopus praedilectus Mori, 1930; Phodopus przewalskii Vorontsov & Kriukova, 1969;
Podgatunki
	P. r. roborovskii (Satunin, 1903); P. r. praedilectus Mori, 1930; P. r. przewalskii Vorontsov & Kriukova, 1969;
	P. r. roborovskii (Satunin, 1903); P. r. praedilectus Mori, 1930; P. r. przewalskii Vorontsov & Kriukova, 1969;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chomicznik malutki^[7], chomik Roborowskiego (Phodopus roborovskii) – gatunek ssaka z podrodziny chomików (Cricetinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania edytuj

Chomicznik malutki występuje w środkowej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku^[8]:

P. roborovskii roborovskii – Rosja (południowa Tuwa), północno-zachodnia i południowa Mongolia oraz Chińska Republika Ludowa (północno-wschodni i południowy Sinciang, Gansu, Qinghai, Mongolia Wewnętrzna, Ningxia, północne Shaanxi, północne Shanxi i północna Hebei).
P. roborovskii praedilectus – Chińska Republika Ludowa (wschodnia Mongolia Wewnętrzna, północno-zachodni Jilin i północne Liaoning).
P. roborovskii przewalskii – Kazachstan (wschodnia część Kotliny Zajsańskiej w obwodzie wschodniokazachstańskim) i Chińska Republika Ludowa (północno-zachodni Sinciang).

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1903 roku rosyjski zoolog Konstantin Satunin nadając mu nazwę Cricetulus roborovskii^[2]. Holotyp pochodził z obszaru górnego biegu rzeki Shargol Dzhin, w Nan Shan, w Qinghai, w Chińskiej Republice Ludowej^[9].

Analiza mtDNA wykazała pozycję bazalną P. roborovskii w Phodopus^[8]. W obrębie P. roborovskii istnieją dwa odrębne klady mtDNA: klad główny w większości obszarów zasięgu i klad wschodni w Jilin w Chińskiej Republice Ludowej^[8]. Populacje kladu głównego charakteryzują się wysokim wewnątrzgatunkowym polimorfizmem genetycznym przy braku wyraźnej struktury geograficznej^[8]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki^[8].

Etymologia edytuj

Phodopus: gr. φως phos, φωδος phodos „bąbel, pęcherz”^[10]; πους pous, ποδος podos stopa^[11].
roborovskii: kpt.^[a] Wsiewołod^[b]^[13] Iwanowicz Roborowski (1856–1910), rosyjski podróżnik po różnych częściach Chin i Tybetu^[12].
praedilectus: łac. prae „przed, z przodu”^[14]; dilectus „zachwycający, uroczy”, od deligo „cenić, doceniać”^[15].
przewalskii: gen. Nikołaj Michajłowicz Przewalski (1839–1888), rosyjski geograf, przyrodnik, badacz środkowej i wschodniej Azji^[16].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 77–79 mm, długość ogona 9–11 mm, długość ucha 8–11 mm, długość tylnej stopy 11–12 mm; masa ciała 19–20 g^[17]. Najmniejszy przedstawiciel podrodziny chomików. Jego futro ma barwę piaskową z lekko czerwonawym odcieniem w lecie i szarym w zimie. Brak pręgi na grzbiecie i bocznych plam. Łapy ma porośnięte futrem.

Ekologia edytuj

Porusza się jak chomicznik dżungarski, lecz jest bardziej zwinny. Nie kopie rozbudowanego systemu nor. Wygrzebuje wąski otwór w wydmie i tuż za nim wykopuje sobie sypialnię. Ciąża trwa średnio 18 dni, po czym rodzi się średnio 6,3–7,5 młodych^[17].

Uwagi edytuj

↑ W czasie opisu chomicznika miał stopień kapitana^[12], w toku służby awansował na stopień pułkownika^[13].
↑ Beolens i współpracownicy (2009) podają imię Władimir^[12].

Przypisy edytuj

↑ Phodopus roborovskii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b K.A. Satunin. Neue Nagetiere aus Centralasien. I. Neue Nagetiere a us den Materialien der grossen russischen Expeditionen nach Centralasien. „Ежегодникъ Зооюгическаго Музея Умператорскoй Академіи Науку”. 7, s. 571, 1903. (niem.).
↑ O. Thomas. [On mammals collected in the Provinces of Shan-si and Shen-si. northern China, by Mr M. P. Anderson, for the Duke of Bedford's zoological exploration of eastern Asia]. „Abstracts of Proceedings of the Zoological Society of London”. 63, s. 45, 1908. (ang.).
↑ T. Mori. On four new small mammals from Manchuria. „Annotationes zoologicae japonenses / Nihon dōbutsugaku ihō”. 12, s. 418, 1930. (ang.).
↑ H.Н. Воронцов & E.П. Крюкова: Phodopus przhewalskii species nova — новый вид пустынных хомячков (Cricetinae, Cricetidae, Rodentia) из Зайсанской котловины. W: Млекопитающие (эволюция, кариология, систематика, фаунистика). Nowosybirsk. s. 102. (ros.).
↑ F.F. Cassola F.F., Phodopus roborovskii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-08] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 240 en. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 340. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Phodopus roborovskii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-08].
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 172.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 180.
↑ ^a ^b ^c Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 344–345.
↑ ^a ^b Хомячок Роборовского Phodopus roborovskii. Жизнь замечательных имён. [dostęp 2022-10-04]. (ros.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 183.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 72.
↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 331–332.
↑ ^a ^b U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 281. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

Bibliografia edytuj

Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).
B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 1–567. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).

[14] W czasie opisu chomicznika miał stopień kapitana^[12], w toku służby awansował na stopień pułkownika^[13].

[15] Beolens i współpracownicy (2009) podają imię Władimir^[12].

[itis-1] Phodopus roborovskii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Satunin-2] K.A. Satunin. Neue Nagetiere aus Centralasien. I. Neue Nagetiere a us den Materialien der grossen russischen Expeditionen nach Centralasien. „Ежегодникъ Зооюгическаго Музея Умператорскoй Академіи Науку”. 7, s. 571, 1903. (niem.).

[Thomas-3] O. Thomas. [On mammals collected in the Provinces of Shan-si and Shen-si. northern China, by Mr M. P. Anderson, for the Duke of Bedford's zoological exploration of eastern Asia]. „Abstracts of Proceedings of the Zoological Society of London”. 63, s. 45, 1908. (ang.).

[Mori-4] T. Mori. On four new small mammals from Manchuria. „Annotationes zoologicae japonenses / Nihon dōbutsugaku ihō”. 12, s. 418, 1930. (ang.).

[Vorontsov&Kriukova-5] H.Н. Воронцов & E.П. Крюкова: Phodopus przhewalskii species nova — новый вид пустынных хомячков (Cricetinae, Cricetidae, Rodentia) из Зайсанской котловины. W: Млекопитающие (эволюция, кариология, систематика, фаунистика). Nowosybirsk. s. 102. (ros.).

[iucn-6] F.F. Cassola F.F., Phodopus roborovskii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-08] (ang.).

[Cichocki&inni-7] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 240 en. ISBN 978-83-88147-15-9.

[Burgin&inni-8] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 340. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-9] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Phodopus roborovskii. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-08].

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=202_172]-10] Jaeger 1944 ↓, s. 172.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=210_180]-11] Jaeger 1944 ↓, s. 180.

[CITEREFBeolensWatkinsGrayson2009344–345-12] Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 344–345.

[epo-13] Хомячок Роборовского Phodopus roborovskii. Жизнь замечательных имён. [dostęp 2022-10-04]. (ros.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=213_183]-16] Jaeger 1944 ↓, s. 183.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=102_72]-17] Jaeger 1944 ↓, s. 72.

[CITEREFBeolensWatkinsGrayson2009331–332-18] Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 331–332.

[Pardiñas&inni-19] U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 281. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[7]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[8]

[9]

[10]

[11]

[a]

[b]

[13]

[12]

[14]

[15]

[16]

[17]