Chrześcijańsko-Społeczna Partia Ludowa (Liechtenstein)
Chrześcijańsko-Społeczna Partia Ludowa (niem. Christlich-Soziale Volkspartei, VP) – pierwsza partia polityczna Liechtensteinu, założona w 1918 roku. Sprawowała rządy w państwie w latach 1922–1928. W 1936 roku została przekształcona w Unię Patriotyczną.
| Państwo | |
|---|---|
| Skrót |
VP |
| Lider | |
| Data założenia |
1918 |
| Data rozwiązania |
1936 |
| Ideologia polityczna | |
| Barwy |
Historia edytuj
Proces powstawania Partii Ludowej rozpoczął się od wyborów do Landtagu z 1914 roku. Czterech spośród piętnastu wybranych parlamentarzystów krytykowało zależność księstwa od Austro-Węgier, domagali się też większej demokratyzacji. Liderem opozycyjnej grupy został prawnik Wilhelm Beck. Jeszcze w 1914 roku założyli oni swój organ prasowy – wydawaną w Szwajcarii Oberrheinische Nachrichten. Chrześcijańsko-Społeczna Partia Ludowa została utworzona w 1918 roku – dokładna data nie jest znana[1], wiadomo jedynie, że miało to miejsce przed tegorocznymi marcowymi wyborami. Volkspartei była pierwszą partią polityczną w księstwie, jej oponentka, Postępowa Partia Obywatelska, została oficjalnie założona 22 grudnia 1918 roku[2].
Partia Ludowa miała reprezentować robotników i chłopów, w pierwszym okresie swojego istnienia działała głównie wśród robotników rolnych wyjeżdżających na sezonowe roboty do Szwajcarii. Programem Volkspartei było zerwanie zależności od przegrywających wojnę Austro-Węgier i związanie się ze Szwajcarią. Postulowano większą demokratyzację państwa i uchwalenie nowej konstytucji przy jednoczesnym zachowaniu monarchii. Zwolenników przysparzała partii coraz gorsza sytuacja wschodniego sąsiada. Do wyborów stanęła z hasłem „Liechtenstein dla mieszkańców Liechtensteinu”, co odnosiło się do przewagi w rządzie obywateli austriackich. Hasło te skopiowała przeciwna im Postępowa Partia Obywatelska[3][2].
W wyborach z 1918 roku partia zdobyła 5 z 12 wybieralnych miejsc w landtagu, wszystkie w Oberlandzie[4]. Parlamentarzyści obu ugrupowań wzięli udział w listopadowym zamachu stanu, który doprowadził do zastąpienia premiera – austriackiego barona Leopolda von Imhofa – kolegialną komisją, w której skład wszedł przywódca Volkspartei, Wilhelm Beck[5]. W wyniku tych wydarzeń spełniono główne postulaty Partii Ludowej – w 1921 roku weszła w życie nowa konstytucja oraz rozpoczęto proces zbliżenia ze Szwajcarią zakończony podpisaniem unii celnej w 1923 roku[6].
W 1922 roku Volkspartei wygrało wybory parlamentarne, premierem został Gustav Schädler. Partia wygrywała również dwie kolejne elekcje w 1926 roku i rządziła państwem do roku 1928. Wtedy to doszło w księstwie do Sparkasseaffäre. Była to afera finansowa związana ze spółką Spar- und Leihkasse, w której Wilhelm Beck pełnił funkcję prezydenta rady nadzorczej. Sytuacja ta odbiła się znacznie na poparciu Partii Ludowej, przeprowadzone w tym samym roku wybory wygrała Bürgerpartei[7][8]. Volkspartei nie udało się już nigdy sięgnąć po władze, w latach 1930–1932 nie była nawet reprezentowana w landtagu. W 1936 roku Partia Ludowa połączyła się z pozaparlamentarną Liechtensteińską Służbą Ojczyźnie tworząc Unię Patriotyczną[9].
| Wybory | Poparcie | Zmiana | Deputowani | Zmiana | Pozycja | Rząd |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1918 | 5/12
|
 5
|
2 | Opozycja | ||
| 1922 | 11/15
|
6
|
1
|
Większość | ||
| 1926 (styczeń) | 9/15
|
 2
|
1 | Większość | ||
| 1926 (kwiecień) | 9/15
|
– | 1 | Większość | ||
| 1928 | 4/15
|
5
|
2
|
Opozycja | ||
| 1930 | 0/15
|
2
|
– | Brak | ||
| 1932 | 6/15
|
6
|
2
|
Opozycja |
Przypisy edytuj
- ↑ Koźbiał 2013 ↓, s. 195.
- ↑ a b Koźbiał 2013 ↓, s. 179.
- ↑ Jureczko i Wac 2007 ↓, s. 104–105.
- ↑ Koźbiał 2013 ↓, s. 43,180.
- ↑ Jureczko i Wac 2007 ↓, s. 106–107.
- ↑ Koźbiał 2013 ↓, s. 44–45.
- ↑ Koźbiał 2013 ↓, s. 181.
- ↑ Jureczko i Wac 2007 ↓, s. 126–127.
- ↑ Koźbiał 2013 ↓, s. 181–182.
- ↑ Koźbiał 2013 ↓, s. 180.
- ↑ Elections in Europe: A data handbook, Dieter Nohlen, Philip Stöver, wyd. 1st ed, Baden-Baden, Germany: Nomos, 2010, ISBN 978-3-8329-5609-7, OCLC 617565273.
Bibliografia edytuj
- Andrzej Jureczko, Ewa Wac: Historia Liechtensteinu. W: Historia małych krajów Europy. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, 2007. ISBN 978-83-04-04937-6. (pol.).
- Krzysztof Koźbiał: System polityczny księstwa Liechtensteinu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2013. ISBN 978-83-233-3523-8. (pol.).