Chyżoskoczek

Chyżoskoczek
	Stylodipus
	G.M. Allen, 1925
	; Przedstawiciel rodzaju – chyżoskoczek gruboogonowy (S. telum)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	skoczkowce
Rodzina	skoczkowate
Podrodzina	skoczki
Rodzaj	chyżoskoczek
	Typ nomenklatoryczny
	Stylodipus andrewsi G.M. Allen, 1925
Synonimy
	Halticus Brandt, 1844;
	Halticus Brandt, 1844;
Gatunki
	6 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	6 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chyżoskoczek^[3] (Stylodipus) – rodzaj ssaków z podrodziny skoczków (Dipodinae) w obrębie rodziny skoczkowatych (Dipodidae).

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w zachodniej i środkowej Azji^[4]^[5]^[6].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 110–135 mm, długość ogona 130–170 mm, długość ucha 15–20 mm, długość tylnej stopy 46–58 mm; masa ciała 45–95 g^[5]^[7].

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 1925 roku amerykański zoolog Glover Morrill Allen na łamach American Museum Novitates^[1]. Na gatunek typowy Allen wyznaczył (oryginalne oznaczenie) chyżoskoczka mongolskiego (S. andrewsi). Nazwa Halticus którą ukuł w 1844 roku niemiecki zoolog Johann Friedrich von Brandt okazała się zajęta przez rodzaj pluskwiaków opisany w 1832 roku.

Etymologia edytuj

Halticus: gr. ἁλτικος haltikos ‘skoczny’^[8]. Gatunek typowy: Dipus halticus Brandt, 1844 (= Dipus telum H. Lichtenstein, 1823).
Stylodipus: gr. στυλοςἁ stulos ‘podpora, kolumna’^[9]; rodzaj Dipus A.E.W. Zimmermann, 1780 (skoczek)^[1].

Podział systematyczny edytuj

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[10]^[7]^[4]^[3]:

Stylodipus andrewsi G.M. Allen, 1925 – chyżoskoczek mongolski
Stylodipus telum H. Lichtenstein, 1823 – chyżoskoczek gruboogonowy
Stylodipus birulae (Vinogradov, 1937)
Stylodipus sungorus Sokolov & Shenbrot, 1987 – chyżoskoczek stepowy

Opisano również gatunki wymarłe z pliocenu Mongolii:

Stylodipus iderensis Zazhigin & Lopatin, 2001^[11]
Stylodipus perfectus Zazhigin & Lopatin, 2001^[11]

Uwagi edytuj

↑ Młodszy homonim Halticus Hahn, 1832 (Hemiptera).

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c G.M. Allen. Jerboas from Mongolia. „American Museum Novitates”. 161, s. 4, 1925. (ang.).
↑ J.F. von Brandt. Remarques sur la classification des Gerboises eu égard surtout aux espèces de Russie, avec un aperçu de la disposition systématique des espèces en général, leur affinite et leur distribution géographique. „Bulletin de la Classe physico-mathématique de l’Académie impériale des sciences de Saint-Pétersbourg”. 2 (14–15), s. 213, 1844. (łac.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 230. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 322. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b J. Michaux & G. Shenbrot: Family Dipodidae (Jerboas). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 96–97. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Stylodipus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-16].
↑ ^a ^b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 209. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 308, 1904. (ang.).
↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 251. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-01-09]. (ang.).
↑ ^a ^b B.С. Зажигин & А.В. Лопатин / V.S. Zazhigin & А.V. Lopatin. История Dipodoidea (Rodentia, Mammalia) в миоцене Азии. 4. Dipodinae на рубеже миоцена и плиоцена / The History of the Dipodoidea (Rodentia, Mammalia) in the Miocene of Asia: 4. Dipodinae at the Miocene–Pliocene Transition. „Палеонтологический журнал / Paleontological Journal”. 35 (1), s. 67, 2001. (ros. • ang.).

[2] Młodszy homonim Halticus Hahn, 1832 (Hemiptera).

[Allen-1] G.M. Allen. Jerboas from Mongolia. „American Museum Novitates”. 161, s. 4, 1925. (ang.).

[Brandt-3] J.F. von Brandt. Remarques sur la classification des Gerboises eu égard surtout aux espèces de Russie, avec un aperçu de la disposition systématique des espèces en général, leur affinite et leur distribution géographique. „Bulletin de la Classe physico-mathématique de l’Académie impériale des sciences de Saint-Pétersbourg”. 2 (14–15), s. 213, 1844. (łac.).

[Cichocki&inni-4] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 230. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-5] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 322. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Michaux&Shenbrot-6] J. Michaux & G. Shenbrot: Family Dipodidae (Jerboas). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 96–97. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Stylodipus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-16].

[amw-8] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 209. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-9] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 308, 1904. (ang.).

[Jaeger-10] E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 251. (ang.).

[mdd-11] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-01-09]. (ang.).

[zaz&lop-12] B.С. Зажигин & А.В. Лопатин / V.S. Zazhigin & А.V. Lopatin. История Dipodoidea (Rodentia, Mammalia) в миоцене Азии. 4. Dipodinae на рубеже миоцена и плиоцена / The History of the Dipodoidea (Rodentia, Mammalia) in the Miocene of Asia: 4. Dipodinae at the Miocene–Pliocene Transition. „Палеонтологический журнал / Paleontological Journal”. 35 (1), s. 67, 2001. (ros. • ang.).

[3]

[1]

[a]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]