Citroën DS

Samochód osobowy segmentu E

Citroën DSsamochód osobowy klasy wyższej-średniej, produkowany przez firmę Citroën we Francji i za granicą w latach 1955-1975[1].

Citroën DS
Ilustracja
Wersja po liftingu
Inne nazwy

Citroën DS 19 / DS 21 / DS 23
Citroën D Special
Citroën D Super
Citroën ID 19 / ID 21

Producent

Citroën

Projektant

Flaminio Bertoni

Zaprezentowany

1955

Okres produkcji

1955–1975[1]

Miejsce produkcji

Francja Paryż
Portugalia Mangualde
Anglia Slough
Australia Melbourne
Południowa Afryka Johannesburg
Koper

Poprzednik

Citroën Traction Avant

Następca

Citroën CX

Dane techniczne
Segment

E[1]

Typy nadwozia

4-drzwiowy fastback[1]
5-drzwiowe kombi[1]
2-drzwiowy kabriolet

Silniki

R4: 1911–2347 cm³

Skrzynia biegów

4-biegowa manualna, od 1971 opcjonalnie: 5-biegowa manualna, 3-stopniowa automatyczna

Napęd

przedni

Długość

4800–4874 mm
5026 mm (Break)

Szerokość

1790 mm
1803 mm (Break)

Wysokość

1520–1530 mm

Rozstaw osi

3125 mm

Masa własna

1237 kg

Zbiornik paliwa

65 l

Liczba miejsc

5 (7 Break)

Dane dodatkowe
Konkurencja

Peugeot 404

Historia edytuj

 
Citroën DS z 1956

Prace nad nowoczesnym następcą samochodu Citroën Traction Avant rozpoczęły się w 1938, jednak przerwała je II wojna światowa. Zespół Andrégo Lefèbvre'a powrócił do budowy popularnego samochodu klasy średniej pod koniec lat 40. Flaminio Bertoni nakreślił smukłe, opływowe linie nadwozia, odchodząc od tradycyjnego pudełkowatego kształtu i wysokiej atrapy chłodnicy. Nowością były hamulce tarczowe zamontowane na przedniej osi pojazdu. Dach, awangardowy kokpit i inne elementy zostały wykonane z tworzyw sztucznych. Dzięki aerodynamicznemu nadwoziu DS był szybszy od konkurentów. Poza tym wyróżniał się wysokim poziomem komfortu[2]. Do produkcji nadwozia zużywano 100 kg aluminium. Wyprodukowana z niego maska była ówcześnie największym seryjnie wytworzonym aluminiowym elementem samochodowym. Jeśli samochód miał rozsuwane okno dachowe, dach również był wykonany z aluminium. Zewnętrzne elementy (błotniki, maski, drzwi, dach) były przykręcane do przestrzennej ramy. Do września 1965 była stosowana centralna nakrętka koła. Klakson był dwustopniowy, a dźwigienka uruchamiająca go miała dwa położenia. Słabszy sygnał był do stosowania w mieście, głośniejszy - trójtonowy - do użytku poza miastem[3].

Model Citroën DS w wersji Berline (sedan) zaprezentowano na salonie samochodowym w Paryżu 6 października 1955. Pierwszego dnia złożono zamówienia na 12 tys. sztuk[2]. Citroën wybrał na nazwę swojego flagowego modelu oznaczenie DS nieprzypadkowo. Litery DS wymawia się po francusku déesse, co dosłownie oznacza boginię. Warto również pamiętać, że samochódla voiture, jest w języku francuskim rodzaju żeńskiego [2][4].

 
DS 21 Rally Car z 1974

Szybko ujawniły się usterki: płyn hydrauliczny LHV rozpuszczał uszczelki, zawodził układ hamulcowy i instalacja elektryczna, plastikowe elementy kokpitu nie wytrzymywały wysokich temperatur, jednak do końca 1956 producent zmodyfikował większość awaryjnych podzespołów[2].

Początkowo zastosowano silnik z jego udanego poprzednika, modelu Traction Avant. Później ofertę uzupełniono o większe jednostki. W 1960 firma Chapron zaprezentowała DS w wersji Cabriolet. W 1967 nastąpiła jedyna poważna zmiana nadwozia w historii modelu. Polegała ona przede wszystkim na zmianie kształtu przednich świateł. Podwójne reflektory schowano za kloszem o aerodynamicznym kształcie. Wewnętrzne światła skręcały się wraz z kołami, doświetlając zakręty[5].

DS był produkowany głównie w Paryżu, ponadto w Portugalii, Wielkiej Brytanii (Anglia), RPA, Jugosławii (Słowenia) i Australii. Szczytowym okresem produkcji był rok 1970 (103 633 wyprodukowanych szt.). W 1974 r. pojawił się następca modelu DS, Citroën CX. 24 kwietnia 1975 wytwórnię opuścił ostatni z 1 456 115 wyprodukowanych Citroënów DS.

Citroën DS, tył
Citroën ID Break

Hydraulika edytuj

DS był rewolucyjny nie tylko pod względem stylistycznym, ale także technicznym. Pod kierunkiem głównego inżyniera André Lefèbvre'a, zastosowano w nim wiele rozwiązań hydraulicznych, a były to:

System drążków oraz regulatorów wysokości umożliwiał utrzymanie stałego położenia nadwozia nawet na nierównych nawierzchniach. Kierowca za pomocą dźwigni mógł regulować prześwit w zakresie od 16 do 28 cm[2] (w pozycji serwisowej).

Tak duża liczba nowych, wcześniej nie stosowanych rozwiązań sprzyjała początkowo awariom. Prowadzenie samochodu z automatycznym sprzęgłem i niekonwencjonalnym układem hamulcowym, wymagało przyzwyczajenia, dlatego nie wszystkim klientom to odpowiadało. Dostosowując się do potrzeb, Citroën stworzył zubożony i uproszczony model ID.

ID edytuj

W 1957 r. wszedł do produkcji model ID (wym. Idée), czyli Idea ze słabszym silnikiem (62 KM) i uboższym wyposażeniem[2]. Pozbawiono go wszystkich systemów hydraulicznych, poza zawieszeniem hydropneumatycznym. Tym samym stał się tańszą wersją DS-a[5].

Break edytuj

W 1958 r., zaprezentowano model Break (kombi)[5], produkowany tylko jako ID, o ogromnych możliwościach przewozowych, jak na samochód osobowy. Mógł pomieścić 7 osób. We Francji używany był m.in. przez służbę zdrowia jako sanitarka. Produkowano go do 1975 r.

Skrzynia biegów i sprzęgło edytuj

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Sprzęgło hydrauliczne[6]. Od 1971 DS miał opcjonalnie 5-biegową skrzynię ręczną lub 3-stopniową automatyczną przekładnię[7][5].

Silniki edytuj

 
Silnik umieszczony daleko za przednią osią
Wnętrze

Modele DS i ID były wyposażane w te same mniejsze silniki, jednak w modelu ID wprowadzano je z pewnym opóźnieniem, gdyż to model DS był dla firmy najważniejszy. Większe jednostki były zarezerwowane dla modelu DS, jednak ID kombi wyposażany był w gaźnikowe silniki 21 i 23.

  • DS/ID 19 – 1911 cm³, 70 KM – 1955-1965
  • DS/ID 19A – 1985 cm³, 78-91 KM – 1965-1969
  • DS/ID 20 – 1985 cm³, 99 KM – 1969-1975
  • DS 21 – 2175 cm³, 106 KM – 1965-1972
  • DS 21ie – 2175 cm³, 125 KM – 1970-1972
  • DS 23 – 2347 cm³, 115 KM – 1972-1975
  • DS 23ie – 2347 cm³, 130 KM – 1972-1975

W 1961 moc silnika DS-a wzrosła do 83 KM[2].

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Doświetlanie zakrętów edytuj

 
Doświetlanie zakrętów w Citroënie DS

Światła kierunkowe - doświetlające zakręty - zostały zaprezentowane jako opcjonalne wyposażenie w październiku 1967[2] (standard w wersji Pallas), po raz pierwszy w samochodzie marki Citroën.

Citroën DS kabriolet

Kabriolet edytuj

W latach 1960-1973 był produkowany Citroën DS w najrzadszej wersji kabriolet, dla kolekcjonerów. Był wytwarzany w małych seriach przez podparyską wytwórnię Henri Chapron. Powstało ich prawdopodobnie mniej niż 2000 szt.

Modernizacje edytuj

We wrześniu 1962 przeprowadzono modernizację Citroëna DS wprowadzając najbardziej widoczną zmianę, bardziej aerodynamiczny przód. Oprócz tego poprawiono wentylację i wprowadzono inne ulepszenia. Pozostawiono wygląd dwóch otwartych lamp czołowych ale dostępne były dwa dodatkowe reflektory montowane na błotnikach.

W 1964 pojawiła się luksusowa wersja DS, Pallas[2] (z greckiego Atena). Wersja ta odróżniała się od standardowego modelu lepszym wyciszeniem wnętrza, lepszą (opcjonalnie: skórzaną) tapicerką i większym przyozdobieniem na zewnątrz.

W 1967 Citroën dokonał zmiany wyglądu modeli DS i ID, wprowadzając bardziej opływowe reflektory, które nadały frontowi auta wygląd zbliżony do rekina. W wyniku tej modernizacji samochód otrzymał dwie pary reflektorów osłonięte opływowymi szybkami, z wewnętrznymi reflektorami doświetlającymi zakręty. Doświetlanie było bardzo pomocne podczas szybkiej jazdy nocą na krętej drodze. Ta wersja jednak nie została dopuszczona do sprzedaży na terenie USA i sprzedawano tam auta z lampami nieosłoniętymi aż do 1983, kiedy zmieniono prawo i zastosowano oryginalne opływowe lampy.

W 1970 Citroën wprowadził na rynek nowy, droższy i bardziej luksusowy model SM, który jednak miał niewiele wspólnych części z DS. Na początku lat 70., po kilkunastu latach produkcji, wzornictwo samochodu przestawało wyglądać nowocześnie. Przestarzałe były już m.in. nadkola oddzielone wyraźnie od linii maski.

DS na rynkach zagranicznych edytuj

W latach 60. w Australii skonstruowano własną odmianę DS, ID 19 Parisiene.

Podczas gdy w Europie DS był hitem sprzedaży, w USA był traktowany jako samochód dziwny. Pozornie luksusowy, nie miał jednak podstawowego wyposażenia, którego oczekiwali amerykańscy nabywcy od auta tej klasy: automatycznej skrzyni biegów, klimatyzacji, elektrycznych szyb i mocnego silnika V8, zamiast skromnego motoru 4-cylindrowego. Był dość drogi – w 1960 roku kosztował 3245 dolary, tyle co duże samochody średniej amerykańskiej półki cenowej (Chrysler, Oldsmobile)[8].

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Dane techniczne edytuj

Wersja Silnik: Układ zasilania: Moc maksymalna: Maks. moment obrotowy 0-100 km/h: V-max:
Silniki benzynowe:
DS 19[9] R4 1,9 l (1911 cm³) gaźnik 75 KM (55 kW) przy 4500 obr./min 137 Nm przy 3000 obr./min b/d 145 km/h
DS 19[10] R4 1,9 l (1911 cm³) gaźnik 78 KM (57 kW) przy 4500 obr./min 139 Nm przy 3000 obr./min b/d 148 km/h
DS 19[11] R4 1,9 l (1911 cm³) gaźnik 80 KM (59 kW) przy 4500 obr./min 142 Nm przy 3000 obr./min b/d 150 km/h
DS 19[12] R4 2,0 l (1985 cm³) gaźnik 84 KM (62 kW) przy 5250 obr./min 144 Nm przy 3500 obr./min b/d 165 km/h
DS 20[13] R4 2,0 l (1985 cm³) gaźnik 91 KM (67 kW) przy 5900 obr./min 141 Nm przy 3500 obr./min b/d 167 km/h
DS 20[14] R4 2,0 l (1985 cm³) gaźnik 99 KM (73 kW) przy 5500 obr./min 148 Nm przy 3500 obr./min b/d 169 km/h
DS 21[12] R4 2,2 l (2175 cm³) gaźnik 100 KM (73,5 kW) przy 5500 obr./min 164 Nm przy 3000 obr./min b/d 175 km/h
DS 21[13][14] R4 2,2 l (2175 cm³) gaźnik 106 KM (78 kW) przy 5500 obr./min 167 Nm przy 3500 obr./min b/d 178 km/h
167 km/h (aut.)
DS 21 i.e.[15][14] R4 2,2 l (2175 cm³) wtrysk 125 KM (92 kW) przy 5250 obr./min 183,5 Nm przy 2500 obr./min 12,4 s
14,4 s (aut.)
187 km/h
177 km/h (aut.)
DS 23[16] R4 2,3 l (2347 cm³) gaźnik 113 KM (84,5 kW) przy 5500 obr./min 183,5 Nm przy 3500 obr./min b/d 179 km/h
173 km/h (aut.)
DS 23 Injection[16] R4 2,3 l (2347 cm³) wtrysk 130 KM (95,5 kW) przy 5250 obr./min 195 Nm przy 2500 obr./min 11,9 s 188 km/h
180 km/h (aut.)
 
Tylny kierunkowskaz

Odniesienia w popkulturze edytuj

  • W 1965 r., w filmie "Fantomas wraca" wystąpił Citroën DS w wersji jako ukryty samolot odrzutowy o składanych skrzydłach. W końcowej sekwencji filmu, uciekający po pasie startowym lotniska Citroënem DS Fantomas (Jean Marais), otwiera ukryte pod podwoziem składane skrzydła oraz statecznik poziomy i dysze silników odrzutowych znajdujące się w bagażniku po czym Citroënem DS wzbija się powietrze[17], uciekając przed ścigającymi go: komisarzem policji - Paulem Juve (Louis de Funès) i dziennikarzem - Jérômem Fandorem (Jean Marais).

Przypisy edytuj

  1. a b c d e Citroen DS-ID versions & types. automobile-catalog.com. [dostęp 2013-01-07]. (ang.).
  2. a b c d e f g h i Tygodnik Auto Świat, nr 40/2012, str. 46-47
  3. Tygodnik Auto Świat, nr 8/2015, str. 46-49
  4. Classic: The History of the Citroën DS - Winding Road [online], www.windingroad.com [dostęp 2022-01-05].
  5. a b c d Tygodnik Auto Świat, nr 51-52, 17 grudnia 2018, str. 50-51
  6. Ponadczasowy francuz... [online], Auto Świat, 28 kwietnia 2006 [dostęp 2023-05-18] (pol.).
  7. Roman Dębecki, Citroen DS 20 - urzeka do dziś [online], Auto Świat, 19 grudnia 2018 [dostęp 2023-05-18] (pol.).
  8. Foreign cars – 1960. „Popular Mechanics”. 113 (1), s. 160, 167, styczeń 1960. (ang.). 
  9. 1955 Citroen DS phase I Salon specifications. automobile-catalog.com. [dostęp 2013-01-07]. (ang.).
  10. 1960 Citroen DS phase I Salon specifications. automobile-catalog.com. [dostęp 2013-01-07]. (ang.).
  11. 1962 Citroen DS phase I Salon specifications. automobile-catalog.com. [dostęp 2013-01-07]. (ang.).
  12. a b 1965 Citroen DS phase I Salon specifications. automobile-catalog.com. [dostęp 2013-01-07]. (ang.).
  13. a b 1968 Citroen DS phase I Salon specifications. automobile-catalog.com. [dostęp 2013-01-07]. (ang.).
  14. a b c 1971 Citroen DS phase II Salon specifications. automobile-catalog.com. [dostęp 2013-01-07]. (ang.).
  15. 1969 Citroen DS phase II Salon specifications. automobile-catalog.com. [dostęp 2013-01-07]. (ang.).
  16. a b 1972 Citroen DS phase II Salon specifications. automobile-catalog.com. [dostęp 2013-01-07]. (ang.).
  17. Galeria zdjęć filmowych błędów "Fantomas wraca" 01:29:37 start Citroëna DS jako samolotu. [dostęp 2009-02-09]. (fr.).

Linki zewnętrzne edytuj