Wikipedia

Coccinella

Coccinella – rodzaj chrząszczy z rodziny biedronkowatych. Obejmuje gatunki o wypukłym, kontrastowo ubarwionym ciele długości 4–7 mm, z charakterystycznymi jasnymi plamami w przednio-bocznych częściach przedplecza i niepełnymi, ćwierćkolistymi liniami zabiodrowymi. Większość gatunków holarktyczna, nieliczne znane z krainy orientalnej i australijskiej. Dorosłe i larwy odżywiają się głównie różnymi gatunkami mszyc.

Coccinella
Linnaeus, 1758
Ilustracja
Biedronka siedmiokropka
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Rodzina

biedronkowate

Podrodzina

Coccinellinae

Plemię

Coccinellini

Rodzaj

Coccinella

Typ nomenklatoryczny

Coccinella septempunctata Linnaeus, 1758

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Larwa biedronki siedmiokropki
Poczwarka C. hieroglyphica
Coccinella trifasciata
biedronka pięciokropka (C. quinquepunctata)
Cocccinella transversalis
Coccinella algerica
Coccinella hieroglyphica
Forma czarna C. hieroglyphica

Taksonomia edytuj

Rodzaj ten wprowadzony został już w 1758 roku przez Karola Linneusza w dziesiątej edycji Systema Naturae z 36 gatunkami. Pierre André Latreille wyznaczył w 1810 roku C. septempunctata gatunkiem typowym rodzaju[1]. Pierwszą precyzyjną definicję rodzaju podał w 1925 roku Theodosius Dobzhansky bazując na cechach narządów rozrodczych samców i samic oraz wzorze ubarwienia i oddzielając rodzaj Coccinella od rodzajów Synharmonia (obecna Oenopia) i Coccinula[2]. W 1962 W.J. Brown dokonał rewizji gatunków z rodzaju występujących w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie[3], a w 1967 opublikował przegląd rekordów z Meksyku[4]. W 1979 roku S.M. Jabłonkow-Chnozorian dokonał zmian w podziale rodzaju na podrodzaje[5], a w 1982 roku opublikował monografię palearktycznych Coccinellini, w której m.in. podał charakterystykę narządów rozrodczych większości palearktycznych gatunków rodzaju[6][2]. Analogiczną pracę dotyczącą gatunków ze Stanów Zjednoczonych i Kanady opublikował w 1985 roku Robert D. Gordon[7].

Morfologia edytuj

Owad dorosły edytuj

Chrząszcze o krótkim, zwykle silnie wypukłym ciele, w obrysie owalnym do prawie okrągłego[8]. Ich długość wynosi od 4 do 7 mm[7]. Na czarnej głowie obecne dwie jasne plamki przy oczach[7][8], jasna przepaska lub głowa całkiem czarna[7]. Czasem przednia krawędź głowy zażółcona[8]. Nadustek o prawie ściętym wierzchołku[7]. Żuwaczki o dwóch nieząbkowanych dodatkowo zębach. Odnóża ubarwione czarno, czułki i głaszczki czarno lub ciemnobrunatno. Buławka czułków o ściśle połączonych członach, z których przedostatni jest wyraźnie szerszy niż dłuższy[8]. Przedplecze czarne z dwiema dużymi, białymi plamami kształtu trapezowatego lub trójkątnego, położonymi w częściach przednio-bocznych[7]. Przedpiersie płaskie[8], na wyrostku z dwoma zbieżnymi lub równoległymi żeberkami[7]. Śródpiersie na przodzie niewcięte[8], z tyłu ścięte[7], o wyrostku z dwoma niedochodzącymi do jego przedniej krawędzi żeberkami. Episternity zatułowia są czarne do czarnobrunatnych. Tło pokryw ma kolor czerwony lub żółty, a plamy na nim są czarne. Wierzchołek pokryw przy szwie niewcięty[8]. Brzegi boczne pokryw gwałtownie podgięte, tworzą płaskie epipleury[7]. Na pierwszym widocznym sternicie odwłoka obecna niekompletna linia udowa (zabiodrowa), tworząca ćwierćkole[8]. Golenie środkowej i tylnej pary odnóży z dwiema ostrogami. Pazurki z zębem kształtem zbliżonym do kwadratu, położonym nasadowo lub pośrodkowo. Samce odznaczają się symetrycznymi narządami rozrodczymi, a samice obecnością infundibulum[7].

Rozróżnienie płci u biedronkowatych jest dość trudne[8]. L. Stellwag i J.E. Losey przebadali pod kątem zewnętrznych cech płciowych 13 gatunków z rodzaju Coccinella. U 10 z nich samce odróżniały się od samic obecnością jasnych plam na biodrach, a u 5 ponadto obecnością pasów na udach. Pod kątem dymorfizmu końcowych sternitów odwłoka przebadano 12 gatunków północnoamerykańskich. Samce dziesięciu wyróżniały się wcięciem na tylnej krawędzi siódmego sternitu (piątego wentrytu), a pozostałych dwóch wcięciem na tylnej krawędzi ósmego sternitu. U samic tylny brzeg odpowiedniego sternitu był prosty. Wycięcie umożliwia samcom wygięcie odwłoka w czasie kopulacji. Dymorfizm płciowy przejawiać się może również w ubarwieniu przedplecza i rozmiarach ciała (samice większe od samców), jednak te metody rozpoznawania płci są obarczone większym ryzykiem pomyłki[9].

Larwa edytuj

Głowa z wyraźnymi szwami czołowymi. Aparat gębowy z żuwaczkami wyposażonymi w retynakulum i ząb przedwierzchołkowy, a u wierzchołka podzielonymi na dwa zęby. Brak na żuwaczkach piłkowania. Pazurek stopy (tarsungulus) z wyrostkiem u nasady. Terga śródtułowia i zatułowia z dwoma sklerytami. Odwłok o tergach od pierwszego do ósmego wyposażonych albo w krótkie parascoli, albo w strumae; każda z tych struktur opatrzona kilkoma chalazae różnej wielkości. Dziewiąty tergit odwłoka o kompletnej, pozbawionej środkowego wyrostka krawędzi tylnej[10].

Biologia edytuj

Przedstawiciele rodzaju są przede wszystkim mszycożercami. Do ich ofiar należą: Acyrthosiphon carnosum, Acyrthosiphon dirhodum, Acyrthosiphon pisum, Acyrthosiphon solani, Acyrthosiphon urticae, Amphorophora rubi, Anuraphis farfarae, Aphis citricola, Aphis craccivora, Aphis epilobii, Aphis fabae, Aphis forbesi, Aphis gossypii, Aphis helianthi, Aphis jacobaeae, Aphis nerii, Aphis pomi, Aphis rumicis, Aphis sambuci, Aphis urticata, Aphis viburni, Brachycaudus cardi, Braehycaudus helichrysi, Brevieoryne brassieae, Caehryphora serotinae, Capitophorus, Cavariella aegopodii, Cavariella essigi, Chromaphis juglandicola, Cryptomyzus ribis, Cuernavaea noxius, Daetynotus ambrosiae, Dactynotus cirsii, Dactynotus erigeronensis, Daetynotus gobonis, Daetynotus sonehi, Drepanosiphum platanoidis, Dysaphis sorbi, Eriosoma lanigerum, Eucallipterus tiliae, Hyalopterus atriplicis, Hyalopterus pruni, Hyadaphis erysimi, Hyadaphis foeniculi, Hyperomyzus laetueae, Laingia psammae, Maerosiphoniella artemisiae, Macrosiphoniella frigidicola, Macrosiphum avenae, Macrosiphum euphorbiae, Maerosiphum rosae, Melanaphis saeehari, Melanoeallis earyaefoliae, Monellia earyella, Monelliopsis californica, Monelliopsis earyae, Monelliopsis nigropunctata, Myzaphis rosarum, Myzoeallis aselepiadis, Myzus cerasi, Myzus persicae, Nearetieaphis bakeri, Nearetaphis erataegifoliae, Pemphigus brevieornis, Pemphigus bursarius, Pherioaphis trifolii, Phorodon humuli, Pleotriehophorus, Rhopalosiphum padi, Sehizaphis graminum, Therioaphis riehmeri, Toxoptera aurantii, Tuberolaehnus salignus[7]. Biedronki te żerują również na innych owadach, np. C. hieroglyphica odnotowana została jako efektywny drapieżnik larw szarynki grzybieniówki z rodziny stonkowatych[7].

Rozprzestrzenienie edytuj

Rodzaj głównie holarktyczny. Nieliczne gatunki znane z krainy orientalnej i australijskiej[2]. W Meksyku występuje 5 gatunków, a w Ameryce Północnej na północ od niego 12[7]. Do fauny Europy należy 9 gatunków[11]. W Polsce występuje 5 z nich[12].

Gatunki edytuj

Należą tu m.in.[13]:

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b M. Ashfaque, F. Ullah, M. A. Rafi. Genus Coccinella (Coleptera: Coccinellidae) from Gilgit-Baltistan with two new records from Pakistan. „Sarhad J. Agric”. 29 (2), s. 239-247, 2013. 
  2. ↑ a b c d e Ivo Kovář. Revision of the Palaearctic species of the Coccinella transversoguttata species group with notes on some other species of the genus (Coleoptera: Coccinellidae). „Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae”. 45, s. 129-164, 2005. 
  3. ↑ W.J. Brown. A revision of the forms of Coccinella L. occurring in America north of Mexico (Coleoptera: Coccinellidae). „Canadian Entomologist”. 94, s. 785-808, 1962. 
  4. ↑ W.J. Brown. The Mexican forms of Coccinella (Coleoptera: Coccinellidae). „Canadian Entomologist”. 99, s. 107- 108, 1967. 
  5. ↑ S.M. Iablonkoff-Khnozorian. Genera der paläarktischen Coccinellini (Coleoptera, Coccinellidae). „Entomologische Blätter”. 75, s. 37-75, 1979. 
  6. ↑ S.M. Iablonkoff-Khnozorian: Les Coccinelles Coléopt è res-Coccinellidae, Tribu Coccinellini des regions Paléarctique et Orientale. Paris: Boubée, 1982.
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m Robert D. Gordon. The Coccinellidae (Coleoptera) of America North of Mexico. „Journal of the New York Entomological Society”. 93, s. 1-912, 1985. 
  8. ↑ a b c d e f g h i Ryszard Bielawski: Klucze Do Oznaczania Owadów Polski: cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera: z. 76 Biedronki - Coccinellidae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1959, s. 80-81.
  9. ↑ Leo Stellwag, John E. Losey. Sexual Dimorphism in North American Coccinellids: Sexing Methods for Species of Coccinella L. (Coleoptera: Coccinellidae) and Implications for Conservation Research. „The Coleopterists Bulletin”. 68 (2), s. 271-281, 2014. 
  10. ↑ B.E. Rees, D.M. Anderson D. Bouk, R. D. Gordon. Larval key to Genera and selected Species of North American Cocinellidae (Coleoptera). „Proceedings of The Entomological Society of Washington”. 96 (3), s. 387-412, 1994. 
  11. ↑ Coccinella Linnaeus, 1758. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2016-05-23].
  12. ↑ Coccinella Linnaeus, 1758. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2016-05-23].
  13. ↑ Coccinella Linnaeus, 1758. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2016-05-23].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Coccinella&oldid=72989517”