Copa MX

Copa México – coroczne rozgrywki piłkarskie w Meksyku, toczone w latach 1907–1997 systemem pucharowym, a od 2012 roku grupowo-pucharowym. W latach 1907–1943 Puchar Meksyku miał charakter amatorski, natomiast od 1943 roku zawodowy.

Copa México

Państwo	Meksyk
Dyscyplina	Piłka nożna
Organizator rozgrywek	FMF
Data założenia	1907
Założyciel	Reginald Tower
Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca	Pachuca 1907/1908
Obecny zwycięzca	Guadalajara Apertura 2015
Najwięcej zwycięstw	Asturias 8 razy
Strona internetowa

Pierwotnym celem rozgrywek było wyłonienie mistrza kraju, gdyż udział w Copa México brały wszystkie zespoły w Meksyku (na co dzień występowały w ligach miejskich lub stanowych). Plan ten nie został jednak zrealizowany, głównie przez dalekie odległości między miastami z siedzibami drużyn, a co za tym idzie, wysokie koszty podróży. Innymi czynnikami był także długi czas trwania turnieju i wrogość kibiców do klubów z innych lig lokalnych.

Mimo iż Copa México cieszył się dużym prestiżem na początku rozgrywek, to z biegiem czasu coraz bardziej tracił ważność wśród kibiców. Często przeżywał zmiany formatu rozgrywek. Meksykański Związek Piłki Nożnej przerwał nawet turniej w latach 1976–1988 i 1992–1994. W 1997 roku rozgrywki o Puchar Meksyku zostały ostatecznie rozwiązane, jednak w 2012 roku powróciły pod nazwą Copa MX. Od 2015 roku decyzją Meksykańskiego Związku Piłki Nożnej zdobywcy pucharu sezonu Apertura i sezonu Clausura rozgrywają między sobą mecz, którego zwycięzca kwalifikuje się do rozgrywek Copa Libertadores.

Historia

Copa México został ustanowiony w 1907 roku przez Reginalda Towera, ówczesnego ambasadora Wielkiej Brytanii w Meksyku. Z tego powodu rozgrywki, przez pierwsze jedenaście lat istnienia, były najczęściej nazywane Copa Tower. Na początku w pucharze brały udział tylko drużyny z miasta Meksyk i okolic. Pierwszy turniej wygrał zespół Pachuca AC, pokonując w finale Reforma AC wynikiem 4:0. W pierwszych latach rozgrywek Copa Tower najskuteczniejszą drużyną był jednak Real Club España, zdobywając cztery puchary. W 1919 roku, po zdobyciu trzeciego z rzędu tytułu, zespół ten otrzymał trofeum na swoją własność. Przez to zakończyły się rozgrywki Copa Tower.

W 1920 turniej o Puchar Meksyku został kontynuowany, z nowym trofeum o nazwie Copa Eliminatoria. Odbyło się sześć edycji rozgrywek, w latach 1920–1926. Najskuteczniejszym klubem był Asturias FC, który wywalczył trzy puchary z rzędu w latach 1922–1924.

W 1932 roku, po sześciu latach przerwy, rozgrywki zostały wznowione na innych zasadach przez nowo powstały Meksykański Związek Piłki Nożnej. Oficjalny patronat nad konkursem objął prezydent Meksyku, Lázaro Cárdenas. Pierwszym zdobywcą Copa México został Club Necaxa. W 1943 roku rozgrywki Copa México wkroczyły w erę zawodową, podobnie jak ówczesna liga meksykańska. W turnieju o Puchar Meksyku mogły brać udział jedynie kluby z Liga Mayor, jednak od 1950 roku także zespoły z drugiej ligi.

W sezonie 2012/2013 rozgrywki o Puchar Meksyku zostały wznowione po piętnastu latach przerwy pod nazwą Copa MX. Pierwszym triumfatorem Copa MX została drugoligowa drużyna Dorados de Sinaloa, zostając pierwszym klubem, który wywalczył krajowy puchar podczas gry na zapleczu najwyższej klasy rozgrywkowej.

Finały

Sezon	Faza	Copa Tower
		Zwycięzca	Wynik	Drugie miejsce
1907/1908	——	Pachuca	4 – 0	Reforma
1908/1909		Reforma	3 – 2	México
1909/1910		Reforma	3 – 1	Asturias
1910/1911		British Club	2 – 1	Real Club España
1911/1912		Pachuca	4 – 0	Reforma
1912/1913		——	——	——
1913/1914		México	3 – 0	Asturias
1914/1915		Real Club España	4 – 2	Asturias
1915/1916		Rovers	3 – 1	Real Club España
1916/1917		Real Club España	5 – 1	México
1917/1918		Real Club España	3 – 1	Pachuca
1918/1919		Real Club España	3 – 0	Asturias
1919/1920		——	——	——
Sezon	Faza	Copa Eliminatoria
		Zwycięzca	Wynik	Drugie miejsce
1920/1921	——	México	4 – 2	Pachuca
1921/1922		Asturias	4 – 1	Real Club España
1922/1923		Asturias	3 – 0	Real Club España
1923/1924		Asturias	5 – 3	Reforma
1924/1925		Necaxa	3 – 2	Asturias
1925/1926		Necaxa	4 – 2	Real Club España
1926/1927		——	——	——
1927/1928
1928/1929
1929/1930
1930/1931
1931/1932
Sezon	Faza	Copa México
		Zwycięzca	Wynik	Drugie miejsce
1932/1933	——	Necaxa	3 – 1	Germania
1933/1934		Asturias	4 – 1	Club América
1934/1935		——	——	——
1935/1936		Necaxa	2 – 1	Asturias
1936/1937		Asturias	5 – 3	Club América
1937/1938		Club América	3 – 1	Real Club España
1938/1939		Asturias	4 – 3	Real Club España
1939/1940		Asturias	1 – 0	Necaxa
1940/1941		Asturias	4 – 2	Necaxa
1941/1942		Atlante	3 – 0	Asturias
1942/1943		Moctezuma	3 – 1	Club América
1943/1944		Real Club España	6 – 2	Atlante
1944/1945		Puebla	6 – 4	Club América
1945/1946		Atlas	5 – 4	Atlante
1946/1947		Moctezuma	4 – 3	Oro
1947/1948		Veracruz	3 – 1	Guadalajara
1948/1949		León	3 – 0	Atlante
1949/1950		Atlas	3 – 1	Veracruz
1950/1951		Atlante	1 – 0	Guadalajara
1951/1952		Atlante	2 – 0	Puebla
1952/1953		Puebla	4 – 1	León
1953/1954		Club América	1–1 3 – 2 k.	Guadalajara
1954/1955		Club América	1 – 0	Guadalajara
1955/1956		Toluca	2 – 1	Irapuato
1956/1957		Zacatepec	2 – 1	León
1957/1958		León	5 – 2	Zacatepec
1958/1959		Zacatepec	2 – 1	León
1959/1960		Necaxa	2–2 10 – 9 k.	Tampico
1960/1961		Tampico	1 – 0	Toluca
1961/1962		Atlas	3–3, 1–0 4 – 3	Tampico
1962/1963		Guadalajara	2 – 1	Atlante
1963/1964		Club América	1–1 5 – 4 k.	Monterrey
1964/1965		Club América	4 – 0	Morelia
1965/1966		Necaxa	3–3, 1–0 4 – 3	León
1966/1967		León	2 – 1	Guadalajara
1967/1968		Atlas	2 – 1	Veracruz
1968/1969		Cruz Azul	2 – 1	Monterrey
1969/1970		Guadalajara	3–2, 2–1 5 – 3	Torreón
1970/1971		León	0–0 10 – 9 k.	Zacatepec
1971/1972		León	——	Puebla
1972/1973		——	——	——
1973/1974		Club América	2–1, 1–1 3 – 2	Cruz Azul
1974/1975		UNAM	——	Universidad de Gdl.
1975/1976		UANL	2–0, 1–2 3 – 2	Club América
1976/1977		——	——	——
1977/1978
1978/1979
1979/1980
1980/1981
1981/1982
1982/1983
1983/1984
1984/1985
1985/1986
1986/1987
1987/1988		Puebla	0–0, 1–1 1 – 1	Cruz Azul
1988/1989		Toluca	2–0, 1–1 3 – 1	Universidad de Gdl.
1989/1990		Puebla	4–1, 0–2 4 – 3	UANL
1990/1991		Universidad de Gdl.	1–0, 0–0 1 – 0	Club América
1991/1992		Monterrey	4 – 2	Cobras
1992/1993		——	——	——
1993/1994
1994/1995		Necaxa	2 – 0	Veracruz
1995/1996		UANL	1–1, 1–0 2 – 1	Atlas
1996/1997	Cruz Azul	2 – 0	Toros Neza
1997/1998	——	——	——
1998/1999
1999/2000
2000/2001
2001/2002
2002/2003
2003/2004
2004/2005
2005/2006
2006/2007
2007/2008
2008/2009
2009/2010
2010/2011
2011/2012
Sezon	Faza	Copa MX
		Zwycięzca	Wynik	Drugie miejsce
2012/2013	Clausura	Dorados	2–2 5 – 4 k.	UAT
	Apertura	Cruz Azul	0–0 4 – 2 k.	Atlante
2013/2014	Clausura	Morelia	3–3 3 – 1 k.	Atlas
	Apertura	UANL	3 – 0	Alebrijes
2014/2015	Clausura	Santos Laguna	2–2 4 – 2 k.	Puebla
	Apertura	Puebla	3 – 2	Guadalajara
2015/2016	Clausura	Guadalajara	1 – 0	León
	Apertura
2016/2017	Clausura
	Apertura	Monterrey
2017/2018	Clausura
	Apertura
2018/2019	Clausura	America
2019/2020		Monterrey
			1 – 1	Tijuana

Osiągnięcia

Drużyna	Triumfator	Finalista	Triumfator (lata)	Finalista (lata)
Asturias	8	7	(1922, 1923, 1924, 1934, 1937, 1939, 1940, 1941)	(1910, 1914, 1915, 1919, 1925, 1936, 1942)
Necaxa	7	2	(1925, 1926, 1933, 1936, 1960, 1966, 1995)	(1940, 1941)
Club América	6	6	(1938, 1954, 1955, 1964, 1965, 1974)	(1934, 1937, 1943, 1945, 1976, 1991)
Real Club España	5	7	(1915, 1971, 1918, 1919, 1944)	(1911, 1916, 1922, 1923, 1926, 1938, 1939)
León	5	5	(1949, 1958, 1967, 1971, 1972)	(1953, 1957, 1959, 1966, A2015)
Puebla	5	3	(1945, 1953, 1988, 1990, C2015)	(1952, 1972, A2014)
Atlas	4	2	(1946, 1950, 1962, 1968)	(1996, A2013)
Guadalajara	3	6	(1963, 1970, A2015)	(1948, 1951, 1954, 1955, 1967, C2015)
Atlante	3	5	(1942, 1951, 1952)	(1944, 1946, 1949, 1963, C2013)
Cruz Azul	3	2	(1969, 1997, C2013)	(1974, 1988)
UANL	3	1	(1976, 1996, C2014)	(1990)
Reforma	2	3	(1909, 1910)	(1908, 1912, 1924)
Pachuca	2	2	(1908, 1912)	(1918, 1921)
México	2	2	(1914, 1921)	(1909, 1917)
Zacatepec	2	2	(1957, 1959)	(1958, 1971)
Toluca	2	1	(1956, 1989)	(1961)
Moctezuma	2	0	(1943, 1947)	–
Veracruz	1	3	(1948)	(1950, 1968, 1995)
Tampico	1	2	(1961)	(1960, 1962)
Universidad de Gdl.	1	2	(1991)	(1975, 1989)
Monterrey	1	2	(1992)	(1964, 1969)
Morelia	1	1	(A2013)	(1965)
British Club	1	0	(1911)	–
Rovers	1	0	(1916)	–
UNAM	1	0	(1975)	–
Dorados	1	0	(A2012)	–
Santos Laguna	1	0	(A2014)	–
Germania	0	1	–	(1933)
Oro	0	1	–	(1947)
Irapuato	0	1	–	(1956)
Torreón	0	1	–	(1970)
Cobras	0	1	–	(1992)
Toros Neza	0	1	–	(1997)
UAT	0	1	–	(A2012)
Alebrijes	0	1	–	(C2014)

Linki zewnętrzne

• RSSSF (ang.)