Cygnus X-1
Cygnus X-1 (pol. Łabędź X-1) – rentgenowski układ podwójny odkryty w 1964, położony w gwiazdozbiorze Łabędzia i znajdujący się 6070 lat świetlnych od Ziemi[1]. Cygnus X-1 jest najsilniejszym źródłem promieniowania rentgenowskiego widzianym z Ziemi[2].
 Zdjęcie X-1 w zakresie promieniowania rentgenowskiego, wykonane z teleskopu umieszczonego w balonie | |||||||||||
| Dane obserwacyjne (J2000) | |||||||||||
| Gwiazdozbiór | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Rektascensja |
19h 58m 21,6756s | ||||||||||
| Deklinacja |
+35° 12′ 05,775″ | ||||||||||
| Odległość |
6070 ly | ||||||||||
| Charakterystyka fizyczna | |||||||||||
| Rodzaj gwiazdy | |||||||||||
| Typ widmowy |
O9.7Iab | ||||||||||
| Masa |
15 M☉ | ||||||||||
| Promień |
20-22 R☉ | ||||||||||
| Wielkość absolutna |
−6,5 ± 0,2m | ||||||||||
| Wiek |
5 milionów lat | ||||||||||
| Temperatura |
31 000 K | ||||||||||
| Alternatywne oznaczenia | |||||||||||
| |||||||||||
Na układ składa się gwiazda HDE 226868 będąca błękitnym nadolbrzymem oraz czarna dziura. Składniki układu podwójnego obiegają się w odległości 0,2 j.a.[2] Masa czarnej dziury wynosi 15 M☉, wiruje ona z prędkością 800 obrotów na sekundę[1].
Cygnus X-1 był tematem zakładu pomiędzy fizykami Stephenem Hawkingiem i Kipem Thorne’em. W 1974 Hawking założył się, że układ ten nie zawiera czarnej dziury, ale już w 1990 (jeszcze przed obserwacyjnym potwierdzeniem jej istnienia) przyznał rację Thorne’owi[3].
W swojej książce “Teoria wszystkiego, czyli krótka historia wszechświata” Hawking pisze: Traktuje ten zakład jak swego rodzaju polisę ubezpieczeniową. Włożyłem wiele wysiłku w badania nad czarnymi dziurami i poszedłby on na marne, gdyby się okazało, że czarne dziury jednak nie istnieją. W takim przypadku pocieszeniem byłby dla mnie wygrany zakład, w wyniku którego otrzymałbym czteroletnia prenumeratę magazynu „Private Eye”.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Birth of Famous Black Hole: Longstanding Mysteries About Object Called Cygnus X-1 Unraveled. sciencedaily.com, 2011-11-19. [dostęp 2011-11-19]. (ang.).
- ↑ a b Tammy Plotner: Cygnus X-1: Blue Supergiant Pairs With Black Hole. universetoday.com, 2011-06-22. [dostęp 2011-06-22]. (ang.).
- ↑ 27th February, 2004: Galaxy Entree or Main Course?. Swinburne University of Technology, 2004-02-27. [dostęp 2011-06-22]. (ang.).