Cykliczność zjawisk geologicznych
Cykliczność zjawisk geologicznych – powtarzanie się w określonej kolejności procesów lub zjawisk geologicznych, tworząc cykle zamknięte o zróżnicowanym okresie od 0,5 mln do ok. 200 mln lat[1].
Cykl skalny edytuj
Cyklem skalnym jest nazywany obieg materiału skorupy ziemskiej, obejmujący m.in. procesy powstawania skał magmowych (w głębszych warstwach skorupy lub w ryftach), ich wietrzenia, powstawania skał osadowych w wyniku sedymentacji (zob. osady denne), a następnie ich metamorfizm lub przetapianie w strefach subdukcji (okres: 50-90 mln lat).
Cykl superkontynentalny edytuj
Superkontynentalnym nazywa się cykl związany z wędrówką kontynentów (zob. tektonika płyt); jest nazywany również cyklem Wilsona, dla uhonorowania twórcy koncepcji uskoków transformacyjnych)[1]. Powtarzająca się sekwencja zdarzeń to powstanie superkontynentu, jego rozpad, a następnie przemieszczanie się płyt (powstawanie nowej, lżejszej płyty oceanicznej z równoczesnym przetapianiem starej – o większej gęstości – w strefach subdukcji), do utworzenia nowego superkontynentu. Jeden okres cyklu trwa ok. 500 mln lat.
1. Stadium - powstanie ryftu kontynentalnego, np. stare ryfty kontynentów tj. góry Ural i rzeka Ren
2. Stadium powstawania ryftu oceanicznego
3. Stadium Oceanu Atlantyckiego z ryftem oceanicznym i brakiem stref subdukcji
4. Pojawienie się strefy subdukcji; płyta oceaniczna wchodzi pod kontynentalną, np. Nazca pod północnoamerykańską.
5. Zderzenie się płyt kontynentalnych, zlikwidowanie oceanu, powstanie gór fałdowych (typu Himalaje).
Przypisy edytuj
- ↑ a b Tjeerd H. Van Andel (tłum Władysław Studencki): Nowe spojrzenie na Starą Planetę. Zmienne oblicze Ziemi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, s. 147–163, 185–186. ISBN 83-01-12244-7.
Bibliografia edytuj
- Gurnis, M. (1988). "Large-scale mantle convection and the aggregation and dispersal of supercontinents". Nature 332 (6166): 695–699.
- Murphy, J. B.; Nance, R. D. (1992). "Supercontinents and the origin of mountain belts". Scientific American 266 (4): 84–91.
- Nance, R. D.; Worsley, T. R.; Moody, J. B. (1988). "The supercontinent cycle". Scientific American 259 (1): 72–79.