Cypella

*Cypella*
	; Cypella herbertii
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	kosaćcowate
Rodzaj	Cypella
	Nazwa systematyczna
	Cypella Herbert; Bot. Mag. ad t. 2637. Mar 1826
	Typ nomenklatoryczny
	C. herbertii (Lindley) Herbert
Synonimy
	Kelissa Ravenna; Larentia Klatt; Onira Ravenna; Phalocallis Herb.; Polia Ten.; Zygella S. Moore;
	Kelissa Ravenna; Larentia Klatt; Onira Ravenna; Phalocallis Herb.; Polia Ten.; Zygella S. Moore;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cypella – rodzaj roślin należący do rodziny kosaćcowatych (Iridaceae). Obejmuje około 25^[5]–30^[6] gatunków. Rośliny te występują na kontynentach amerykańskich od Meksyku po Argentynę^[6], w większości w Ameryce Południowej od Peru i Brazylii na południe^[7]. Rosną zwykle w miejscach skalistych, wilgotnych i nad wodami oraz na skrajach lasów^[7]. Niektóre gatunki uprawiane są jako ozdobne w klimacie ciepłym^[6].

Morfologia edytuj

Pokrój: Byliny wyrastające z bulwy osłoniętej pofałdowanymi łuskami. Osiągają do 75 cm wysokości^[7].
Liście: Równowąskie, pofałdowane, osiągają do 45 cm wysokości^[7].
Kwiaty: Zebrane po kilka w rozgałęzione kwiatostany na szczycie pędu kwiatonośnego. Kwiaty wsparte są parą przysadek. Okwiat efektowny, podobny do kwiatów kosaćca, barwy najczęściej żółtej lub niebieskiej. Listki z zewnętrznego okółka okwiatu okazałe i rozpostarte. Listki okółka wewnętrznego są mniejsze, wzniesione i często owłosione. Listki okwiatu są wolne. Pręciki są trzy i przykryte są spłaszczonymi szyjkami słupka, ich nitki są wolne. Zalążnia jest dolna, trójkomorowa, z licznymi zalążkami. Szyjki słupka trzy, płatkowate^[7].
Owoce: Trójkomorowe torebki zawierające liczne, kanciaste nasiona^[7].

Systematyka edytuj

Rodzaj z plemienia Tigridieae, z podrodziny Iridoideae z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae)^[4].

Wykaz gatunków^[5]

Cypella amambaica Ravenna
Cypella aquatilis Ravenna
Cypella armosa Ravenna
Cypella catharinensis Ravenna
Cypella craterantha Ravenna
Cypella crenata (Vell.) Ravenna
Cypella curuzupensis Ravenna
Cypella discolor Ravenna
Cypella elegans Speg.
Cypella exilis Ravenna
Cypella fucata Ravenna
Cypella geniculata (Klatt) Ravenna
Cypella hauthalii (Kuntze) R.C.Foster
Cypella herbertii (Lindl.) Herb.
Cypella laeta Ravenna
Cypella lapidosa Ravenna
Cypella laxa Ravenna
Cypella mandonii Rusby
Cypella oreophila Speg.
Cypella osteniana Beauverd
Cypella pabstiana Ravenna
Cypella pusilla (Link & Otto) Benth. & Hook.f. ex B.D.Jacks.
Cypella suffusa Ravenna
Cypella trimontina Ravenna
Cypella yatayphila Ravenna

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-03-03] (ang.).
↑ ^a ^b Cypella. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-03-03]. (ang.).
↑ ^a ^b Genus: Cypella Herb.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-03-03].
↑ ^a ^b Cypella. The Plant List. [dostęp 2019-03-03]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 267, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 446. ISBN 0-333-74890-5.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-03-03] (ang.).

[ing-3] Cypella. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-03-03]. (ang.).

[grin-4] Genus: Cypella Herb.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-03-03].

[tpl-5] Cypella. The Plant List. [dostęp 2019-03-03]. (ang.).

[mabb-6] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 267, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[philips-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 446. ISBN 0-333-74890-5.

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[3]

[4]