Czapla czarnogłowa

Czapla czarnogłowa
	Ardea melanocephala
	Children & Vigors, 1826
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	pelikanowe
Podrząd	czaplowce
Rodzina	czaplowate
Rodzaj	Ardea
Gatunek	czapla czarnogłowa
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czapla czarnogłowa^[3] (Ardea melanocephala) – gatunek dużego ptaka z rodziny czaplowatych (Ardeidae). Zamieszkuje Afrykę Subsaharyjską, nie jest zagrożony.

Systematyka edytuj

Gatunek ten po raz pierwszy naukowo opisali w 1826 roku John George Children & Nicholas Aylward Vigors, nadając mu nazwę Ardea melanocephala^[4], która obowiązuje do tej pory^[3]^[5]. Autorzy nie wskazali miejsca typowego^[4], prawdopodobnie było to jezioro Czad^[6]. Nie wyróżnia się podgatunków^[6]^[5].

Morfologia edytuj

Czapla czarnogłowa w locie

Wygląd: Wierzch głowy, kark i nogi – czarne, gardło – białe. W locie jasne pokrywy podskrzydłowe przechodzą w czarne lotki. Kark i wierzch głowy młodych ptaków – szarawe, szyja biała z rdzawym lub płowym nalotem.

Rozmiary: Długość ciała 92–96 cm^[6], rozpiętość skrzydeł ok. 150 cm. Masa ciała 710–1650 g^[6].

Zasięg występowania edytuj

Afryka Subsaharyjska – na południe od 15 stopnia szerokości geograficznej północnej aż po południowe krańce kontynentu. Pospolita, lecz niezbyt liczna.

Sporadycznie zalatuje na Półwysep Arabski – widziano ją w Arabii Saudyjskiej, Jemenie (prawdopodobnie dochodziło tam do lęgów na co najmniej dwóch stanowiskach) i Omanie; pojedyncze stwierdzenia odnotowano też w południowym Izraelu/Jordanii, na Sokotrze, Komorach, Madagaskarze, Wyspach Zielonego Przylądka, a nawet we Francji. Historyczne stwierdzenia z Algierii są uznawane za wątpliwe^[7].

Ekologia i zachowanie edytuj

Biotop

Zamieszkuje rozmaite środowiska wodne i bagienne, także daleko od wody, np. na terenach uprawnych. Osiadła, po lęgach koczująca, po deszczach wędruje również w rejony pustynne.

Tryb życia

Żyje samotnie lub w małych grupach, żeruje na lądzie lub brzegach wód; średnio płochliwa.

Głos

Chrapliwe dźwięki.

Lęgi

Wyprowadza jeden lęg w roku, rzadko dwa lub trzy. Lęgi mają miejsce zwykle w porze deszczowej, w niektórych rejonach w ciągu całego roku. Czaple czarnogłowe gniazdują w koloniach, często mieszanych z innymi gatunkami ptaków. Gniazdo zwykle wysoko na drzewie (8–30 m nad ziemią), rzadko w szuwarach lub na ziemi. Samica składa zwykle 2–3 (maksymalnie 6) bladoniebieskie jaja. Wysiadują oboje rodzice przez 23–27 dni. Pisklęta uzyskują zdolność lotu 40–50 dni od wyklucia, lecz wracają jeszcze do gniazda po pożywienie. W pełni usamodzielniają się po około 60 dniach od wyklucia^[8].

Status edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje czaplę czarnogłową za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Ze względu na to, że degradacja środowiska powoduje powstawanie nowych, dogodnych dla tego gatunku siedlisk, BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za wzrostowy^[2].

Przypisy edytuj

↑ Ardea melanocephala, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Ardea melanocephala, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Ardeidae Leach, 1820 - czaplowate - Herons (wersja: 2016-03-19). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-02-21].
↑ ^a ^b App. XXI „Zoology”, [w:] D.D. Denham D.D., H.H. Clapperton H.H., W.W. Oudney W.W., Narrative of Travels and Discoveries in Northern and Central Africa, in the years 1822, 1823, and 1824, Londyn 1826, s. 201–202 (łac. • ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Ibis, spoonbills, herons, hamerkop, shoebill, pelicans. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-02-21]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Martínez-Vilalta, A., Motis, A. & Kirwan, G.M.: Black-headed Heron (Ardea melanocephala). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
↑ Martínez-Vilalta, A., A. Motis & G.M. Kirwan: Black-headed Heron (Ardea melanocephala), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-10-29]. (ang.).
↑ Nicole Bouglouan: Black-headed Heron Ardea melanocephala. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2020-02-21]. (ang.).

Bibliografia edytuj

Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.

Linki zewnętrzne edytuj

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Black-headed Heron. [w:] HeronConservation [on-line]. The IUCN-SCC Heron Specialist Group. [dostęp 2020-02-21]. (ang.).

[itis-1] Ardea melanocephala, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Ardea melanocephala, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-3] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Ardeidae Leach, 1820 - czaplowate - Herons (wersja: 2016-03-19). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-02-21].

[oryg-4] App. XXI „Zoology”, [w:] D.D. Denham D.D., H.H. Clapperton H.H., W.W. Oudney W.W., Narrative of Travels and Discoveries in Northern and Central Africa, in the years 1822, 1823, and 1824, Londyn 1826, s. 201–202 (łac. • ang.).

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker, P. Rasmussen (red.): Ibis, spoonbills, herons, hamerkop, shoebill, pelicans. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-02-21]. (ang.).

[hbwa-6] Martínez-Vilalta, A., Motis, A. & Kirwan, G.M.: Black-headed Heron (Ardea melanocephala). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].

[botw-7] Martínez-Vilalta, A., A. Motis & G.M. Kirwan: Black-headed Heron (Ardea melanocephala), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-10-29]. (ang.).

[oiseaux-8] Nicole Bouglouan: Black-headed Heron Ardea melanocephala. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2020-02-21]. (ang.).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]