Czarnouch
Czarnouch[5] (Chaetoptila angustipluma) – gatunek wymarłego hawajskiego ptaka z rodziny reliktowców (Mohoidae), który wyginął około 1859 roku. Liczebność czarnoucha malała jeszcze przed odkryciem Wysp Hawajskich przez Europejczyków. Prawdopodobnie nawet rdzenni Hawajczycy nie znali dobrze tego gatunku ptaka. Pióra czarnoucha nie były wykorzystywane do produkcji wyrobów, jak również nie wspominały o nim pieśni i legendy.
| Chaetoptila angustipluma[1] | |||
| (Peale, 1848) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Chaetoptila[2] | ||
| Gatunek |
czarnouch | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
Jedynie cztery wypchane okazy tego gatunku, odłowione pomiędzy 1840 a 1859 rokiem, znajdują się obecnie w zbiorach muzealnych. Wszystkie pochodzą z wyspy Hawaiʻi, ale szczątki subfosylne odnaleziono też na innych Wyspach Hawajskich – Oʻahu i Maui[6].
Dokładna przyczyna wymarcia czarnoucha jest nieznana, jednak do głównych zagrożeń tego ptaka należały: wylesianie jego naturalnych siedlisk, introdukowane drapieżniki oraz polowania[4][6].
Morfologia edytuj
Chaetoptila angustipluma był dużym ptakiem, o długości ciała około 33 cm. Miał lekko zakrzywiony dziób, którego używał do pobierania nektaru z kwiatów roślin. Od innych gatunków z rodziny Mohoidae czarnoucha odróżniały czarne paski na przodzie głowy. Pióra podobne do włosów lub sierści znajdowały się na głowie i piersi.
Systematyka edytuj
Czarnouch jest jedynym przedstawicielem rodzaju Chaetoptila, który do niedawna klasyfikowany był przeważnie w rodzinie miodojadów (Meliphagidae). Badania przeprowadzone w 2008 roku, mające na celu analizę filogenetyczną DNA muzealnych okazów wykazały, że rodzaje Moho i Chaetoptila nie należą do rodziny Meliphagidae, lecz są bliżej spokrewnione z jemiułoszkami i palmowcem. Pokrewieństwo genetyczne wskazuje, że najbardziej podobne są do jedwabniczków. Hawajskie miodojady (Mohoidae) nie ewoluowały od podobnie wyglądających australijskich miodojadów, lecz stanowią przykład konwergencji[7]. Autorzy zaproponowali, aby na podstawie uzyskanych wyników badań dla tych dwóch wymarłych rodzajów ptaków utworzyć rodzinę Mohoidae[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Chaetoptila angustipluma, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Chaetoptila, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-08-02] (ang.).
- ↑ Czarnouch (Chaetoptila angustipluma) (Peale, 1848). Avibase. [dostęp 2012-08-02].
- ↑ a b Chaetoptila angustipluma, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Mohoidae Fleischer, James & Olson, 2008 - reliktowce - O-os and kioea (wersja: 2019-05-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-12-06].
- ↑ a b Species factsheet: Chaetoptila angustipluma. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-12-24]. (ang.).
- ↑ Irby J. Lovette. Convergent Evolution: Raising a Family from the Dead. „Current Biology”. 18 (24), s. R1132–R1134, 2008-12-23. Cell Press. DOI: 10.1016/j.cub.2008.11.006. PMID: 19108768. (ang.).
- ↑ Robert C. Fleischer, Helen F. James, Storrs L. Olson. Convergent Evolution of Hawaiian and Australo-Pacific Honeyeaters from Distant Songbird Ancestors. „Current Biology”. 18 (24), s. 1927–1931, 2008-12-11. Cell Press. DOI: 10.1016/j.cub.2008.10.051. PMID: 19084408. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Irby J. Lovette. Convergent Evolution: Raising a Family from the Dead. „Current Biology”. 18 (24), s. R1132–R1134, 2008-12-23. Cell Press. DOI: 10.1016/j.cub.2008.11.006. PMID: 19108768. (ang.).
- Robert C. Fleischer, Helen F. James, Storrs L. Olson. Convergent Evolution of Hawaiian and Australo-Pacific Honeyeaters from Distant Songbird Ancestors. „Current Biology”. 18 (24), s. 1927–1931, 2008-12-11. Cell Press. DOI: 10.1016/j.cub.2008.10.051. PMID: 19084408. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Kioea (Chaetoptila angustipluma). [w:] Native Forest Bird oh Hawai'i [on-line]. Hawai.gov. [dostęp 2009-09-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-17)]. (ang.).