Czasowniki modalne w języku niemieckim

Czasowniki modalne w języku niemieckim, podobnie jak czasowniki modalne w innych językach, służą w zdaniu do określania stosunku podmiotu lub mówcy do czynności wyrażanej przez czasownik główny.

Niemieckie czasowniki modalne to:

• dürfen – wyraża pozwolenie,
• können – wyraża możliwość bądź umiejętność,
• mögen – wyraża upodobanie, w niektórych użyciach także możliwość, życzenie lub pragnienie,
  • forma trybu Konjunktiv möchte wyraża chęć, łagodniej, odpowiednik polskiego chciałbym,
• müssen – wyraża konieczność bądź przymus (wewnętrzny lub zewnętrzny),
• sollen – wyraża powinność bądź rozkaz, w niektórych użyciach także domniemanie,
• wollen – wyraża chęć, zamiar.

Odmiana w czasie teraźniejszym

Czasowniki modalne charakteryzują się nietypową na tle innych czasowników niemieckich odmianą w czasie teraźniejszym trybu orzekającego (Indikativ Präsens). Przyjmują równe, nieregularne formy pierwszej i trzeciej osoby liczby pojedynczej. Druga osoba liczby pojedynczej tworzona jest przez dodanie regularnej końcówki fleksyjnej -st do form osoby pierwszej i trzeciej (a nie do tematu).

Poniżej przedstawiono formy niemieckich czasowników modalnych w czasie teraźniejszym trybu orzekającego (Indikativ Präsens).

	dürfen	können	mögen	müssen	sollen	wollen
ich	darf	kann	mag	muss	soll	will
du	darfst	kannst	magst	musst	sollst	willst
er, sie, es	darf	kann	mag	muss	soll	will
wir	dürfen	können	mögen	müssen	sollen	wollen
ihr	dürft	könnt	mögt	müsst	sollt	wollt
sie, Sie	dürfen	können	mögen	müssen	sollen	wollen

Inne formy

Czasowniki dürfen, können, mögen, müssen są czasownikami mieszanymi, a wollen i sollen tworzą formy Imperfekt, Partizip II i Konjunktiv II jak czasowniki regularne. Forma Partizip II czasowników modalnych jest jednak rzadko używana.

	dürfen	können	mögen	müssen	sollen	wollen
Imperfekt (1. i 3. os. l.p.)	durfte	konnte	mochte	musste	sollte	wollte
Partizip II	gedurft	gekonnt	gemocht	gemusst	gesollt	gewollt
Konjunktiv II	dürfte	könnte	möchte	müsste	sollte	wollte

Odmiana w czasach złożonych

W czasach złożonych, kiedy w zdaniu występuje czasownik posiłkowy, czasowniki modalne zachowują zawsze formę bezokolicznika (także w czasach przeszłych), np. Ich habe das machen müssen, a nie: *Ich habe das machen gemusst. Nie dotyczy to sytuacji, kiedy czasownik modalny występuje w zdaniu w funkcji czasownika głównego, np. Ich habe ihn sehr gemocht.

W konstrukcjach zdań podrzędnych wymagających szyku końcowego czasownik posiłkowy zajmuje pozycję przed dwoma bezokolicznikami (przed czasownikiem głównym i modalnym), np. Er sagt, dass ich das werde machen müssen, a nie: *Er sagt, dass ich das machen müssen werde.

Zobacz też

• gramatyka języka niemieckiego