Czerlonka
Czerlonka – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Białowieża[3][4]. Leży na obszarze Puszczy Białowieskiej i na trasie linii kolejowej Hajnówka – Białowieża Towarowa (obecnie nieczynnej).
| osada | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
120 |
| Strefa numeracyjna |
85 |
| Kod pocztowy |
17-230[2] |
| Tablice rejestracyjne |
BHA |
| SIMC |
0023120[3] |
Położenie na mapie gminy Białowieża  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu hajnowskiego  | |
 52°41′25″N 23°43′14″E/52,690278 23,720556[1]
| |
Wieś jest siedzibą sołectwa Czerlonka w którego skład wchodzi również osada Zwierzyniec.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.
Prawosławni mieszkańcy wsi należą do parafii św. Mikołaja w Białowieży, a wierni kościoła rzymskokatolickiego do parafii Świętych Cyryla i Metodego w Hajnówce.
Nazwa edytuj
Nazwa osady pochodzi od Uroczyska Czerlon.
Historia edytuj
- I wojna światowa
Osada robotników leśnych: drwali, smolarzy, karpiniarzy przybyłych na te tereny w poszukiwaniu pracy z terenów całej Polski. Szczególny rozwój osady nasila się w okresie od 1916 do 1919 roku. W tych latach okupujące te tereny wojsko niemieckie rozpoczyna eksploatację Puszczy Białowieskiej na skalę przemysłową. W okresie tym wybudowano szereg linii kolejki wąskotorowej służącej do wywozu drewna. Jedna z linii prowadziła od strony Bud do Czerlonki (obecnie przebiega w tym miejscu droga asfaltowa). Niemcy wybudowali też 3 trakowy tartak, smolarnię i majdan do przechowywania surowca. Do budowy sprowadzono 500 jeńców wojennych (Rosjan i Francuzów), 300 robotników i 30 tzw. żołnierzy fachowców. Dla jeńców i robotników wybudowano prymitywne baraki. Po zakończeniu wojny i opuszczeniu tych terenów przez wojsko niemieckie tartakiem kierował inż. Engelman.
- 1919-1939
Od 1921 r. miejsce niedawnych jeńców wojennych i robotników batalionów karnych przy eksploatacji Puszczy zajęli tak zwani „bałachowcy”- byli żołnierze Ochotniczej Armii generała S. Bułak–Bałachowicza. Znajdowała się tu też fabryka chemiczna zatrudniająca 240 robotników. Na tzw. Majdanie był piec do karpiny w zarządzie Braci Porowskich. Ludność Czerlonki stanowiła typowa mieszanka kulturowo-narodowościowa jaka osiedlała się na tych terenach: Polacy, Białorusini, Rosjanie, Niemcy, Ukraińcy. Przy okazji pierwszego strajku robotników w październiku 1928 r. powstaje tu koło związkowe robotników leśnych. Mieścił się tu ośrodek kierowniczy strajku.
- 1944-1989'
Kolejny etap rozwoju osady nastąpił w latach powojennych. Na początku lat 60. powstało osiedle domków murowanych. Za torem kolejowym znajduje się tzw. Deputat (obecnie Czerlonka Leśna). W tym czasie zaczęła tu napływać ludność z terenów całej Polski. Wybudowano sklep, który działał do końca lat 80.
- Po 1989 roku
Budynek stacji kolejowej, wartościowy przykład miejscowej sztuki ciesielskiej pierwszej połowy XX wieku, został w 1999 r. przeniesiony do Hajnówki. Służy obecnie jako siedziba Centrum Promocji Regionu i Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej mieści się przy ul. Tamary Sołoniewicz.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 20041
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 177 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
Bibliografia edytuj
- Borys Nikitiuk, Z dziejów Hajnówki i jej okolic (1915-1939), Hajnówka: Wyd. Starostwo Powiatowe w Hajnówce, 2003, ISBN 83-914635-1-6, OCLC 831055849.
- PRZYSTANEK „CZERLONKA” CENTRUM PROMOCJI REGIONU I MIĘDZYNARODOWEGO FESTIWALU MUZYKI CERKIEWNEJ
Linki zewnętrzne edytuj
- Czerlonka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 366.
- Czerlonka - "Czasopis"
- Budynek stacji kolejowej w Czerlonce- Encyklopedia Puszczy Białowieskiej
- Zdjęcia
- Fabryka Terpentyny w Czerlonce