Czernichów (województwo śląskie)
Czernichów – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Czernichów. Powierzchnia sołectwa wynosi 788 ha, a liczba ludności 1111[4], co daje gęstość zaludnienia równą 141 os./km².
| wieś | |
 Zabytkowa kaplica i dzwonnica | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
330-400 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
1136[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
34-311[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SZY |
| SIMC |
0051010 |
Położenie na mapie gminy Czernichów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
 49°45′11″N 19°12′32″E/49,753056 19,208889[1]
| |
Miejscowość rozłożona jest po obu stronach rzeki Soły, w pobliżu zapory Tresna, w dolinie potoku Roztoka, na stoku Suchego Wierchu.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bielskiego. Czernichów jest miejscowością partnerską brytyjskiego miasta Bicester.
Punkt wyjścia szlaków turystycznych:
szlak zielony – do Łodygowic,
szlak niebieski – z Lipnika przez Magurkę Wilkowicką, Czupel do Czernichowa i dalej do Przełęczy Cisowej w Beskidzie Andrychowskim.
Nazwa edytuj
O genezie nazwy pisał Andrzej Komoniecki w „Dziejopisie Żywieckim”[5]:
„Czernichów, od lasu tak nazwanego Czernichów, albo że w tym lesie świnie czarne, dzikie chowały się”.
Historia edytuj
Miejscowość była częścią Księstwa oświęcimskiego[6]. W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim leżała w granicach Korony Królestwa Polskiego, znajdowała się w województwie krakowskim w powiecie śląskim. Po unii lubelskiej w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772[6]. Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim i leżała w granicach Austrii, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii.
Pierwsza wzmianka o wsi Czernichów pochodzi z 1581 roku[5]. Znajduje się ona w dokumencie dóbr żywieckich, których właścicielem był Krzysztof Komorowski. W 1608, po jego śmierci, dobra te zostały podzielone na trzy tzw. państwa: żywieckie, suskie i ślemieńskie. Właścicielem państwa żywieckiego został najstarszy syn Krzysztofa, Mikołaj Komorowski (1578-1633), znany jako okrutnik, hulaka i zdzierca. Za jego panowania notowane było największe natężenie ruchu osadnicznego i rozwój folwarków. Czernichów należał do folwarku założonego w Starym Żywcu. Mikołaj Komorowski, zakładając w 1608 roku folwark, zlikwidował tam część ról kmiecych, a ich dotychczasowych użytkowników przeniósł za dział i tak powstała nowa wieś Zadziele. Do folwarku staro-żywieckiego należały wsie: Zabłocie, Zadziele, Zarzecze, Czernichów, Międzybrodzie i Tresna (od roku 1626)[5].
W 1715 roku wieś Czernichów notowana była jako "powoźna, klucza starożywieckiego"[7]. We wsi osiedlonych było 12 rolników, młynarz i trzech zagrodników. Rolnicy osiedleni byli na półrolkach, posiadali po 4 konie, odrabiali pańszczyznę po 2 dni tygodniowo i rocznie po 4 dni powabne (na wewanie, do pilnych prac). Płacili też podatki i składali daniny[5]. Rolnikami byli: Łukasz Wolf, Witek Furtak, Tomasz Szarapka, Janek Kliś, Paweł Kliś, Macije Ziema, Paweł Hankus, Jacek Trojak, Grześ Ryczko, Witek Hankus, Stanisław Zema, Bartek Haręźlak. Młyynarzem był Jan Płoskonka, a zagrodnicy to: Jakubsz Godzieszka, Klimek Hankus i Tomek Godzieszka[7]. W dzisiejszym Czernichowie nie mieszkają już Szarpakowie, a ówczesny Zema to najprawdopodobniej dzsiejszy Zemczak, Ryczko to Ryczek. Nie było żadnych Nowaków, chociaż istnieje przysiółek o tej nazwie[5].
11 maja 1975 został tu odsłonięty pomnik upamiętniający mieszkańców gminy, którzy ponieśli śmierć w wyniku II wojny światowej[8].
Zabytki[9] edytuj
- murowana kapliczka z XVIII wieku z figurami Jezusa Nazaretańskiego i świętego Jana Nepomucena,
- drewniana dzwonnica loretańska z XVIII w. o konstrukcji słupowej, z nakryciem gontowym,
- przydrożne figury barokowe: z 1781 r. oraz z 1848 roku, ufundowana przez Mikołaja Furtaka,
- remiza strażacka.
Inne edytuj
- W centrum wsi znajduje się pomnik poświęcony mieszkańcom gminy Czernichów poległym podczas II wojny światowej.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 20171
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 181 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Gmina Czernichów: O gminie. [w:] www.czernichow.com.pl [on-line]. [dostęp 2010-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-11)].
- ↑ a b c d e Józef Pszczółka, Początki wsi Czernichów, „Biuletyn Informacyjny Gminy Czernichów”, grudzień 2011.
- ↑ a b Jan Nepomucen Gątkowski: Rys dziejów księstwa oświęcimskiego i zatorskiego. Lwów: nakład autora, 1867.
- ↑ a b Lencowszki Franciszek, Inwentarze dóbr żywieckich z XVIII wieku zawierające obciążenia feudalne ich ludności, Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej, 1980.
- ↑ Nasz XX wiek [online], nsik.com.pl [dostęp 2024-02-26] [zarchiwizowane z adresu 2007-09-11].
- ↑ Jerzy Szablowski, Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny III. Powiat żywiecki; województwo krakowskie. Wydawnictwo Państwowego Instytutu Historii Sztuki, Warszawa 1948, s. 45.
Linki zewnętrzne edytuj
- Czernichów (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 822.